باشقه تاماندن محلی دارولنیش خلق اره سیده کوپ ییللر آلدینگه باریب تقیله دی. اوزاق قیشلاقلرده یول یوقلیگی و ساغلیک مرکزلری بولمه گن حدودلرده اوی شرایطی بیلن دارو لنیش بیرینچی آلدیمده تورگن گپ.
اوز آته بابا سیدن حجامت قیلیشنی میراث آلگن شخصلرنینگ بازاری بوگونلرده جوده قیزیق.
حجامت (قان بیریش) نینگ اوزی نیمه؟
مزار شریف مرکزیده حجامت بوییچه ایش قیلیب تورگن عیاللردن بیری بو فرزانه دیر. اونگه کوره کوپلب آغیر کسللیکلر و آغریقلر یخشی لنیشی ممکن. او هیچ قنده ی علمی دلیل کیلتیرمسدن بو یول بیلن دارولنیش قان آلیشلر ایندی چیققن یول ایمس بلکه عصرلردن بیری بولیب کیلگن دوالنیش یولی دیب ایته دی.
” اوتگن ییللرده کونیده ایکی – اوچ کیشی کیلر ایدی، بیراق حاضرگی کونده آلتی – ییتی کیشی دارولنیش اوچون مراجعت قیلماقده.”
فرزانه آلدیگه مراجعه قیله دیگن کیشیلرنینگ کوپچیلیگی آیاق آغریق، بیل آغریق دن شکایت قیلیب کیله دیگن کمپیرلردن عبارت دیر. بولر نه یلغوز بلخ نینگ اوزیدن بلکه فاریاب، جوزجان و سرپل ولایت یشاوچیلری هم فرزانه آلدیگه کیله دیلر.
فاریاب لیک مستعار اسملی 55یاشده گی جمیله خانیم ایکی مرته بیل آغریغی اوچون حجامت قیلدیرگن و اوندن کوپ قان هم آلینگن.
جمیله خانیم حجامت تاثیرلری حقیده شونده ی دییدی: ” اوتگن نیچه ییلده مین حجامت حقیده اویلمه گن ایدیم، و کوپلب داکترلر بیرگن دارولردن فایده لنر ایدیم. بیراق احوالی جوده آغیرلشیب کیتدی، فرزانه جان مینی کیل حجامت قیلدیر دیدی”
شونینگدیک محلی طبیبلرگه مراجعه قیلیش رقمی بیرار ایرکین تشکیلات تامانیدن بیریلمه گن، لیکن بو عملگه یوز کیلتیریش نینگ اساسی سببلریدن ساغلیک مرکزلری نینگ آزلیگی و قشاقلیک بولیشی انیق تورگن گپ.
جوزجان یشاوچیلریدن عثمان نینگ ایتیشیچه، او باش آغریغینی اورته دن ایلتیش اوچون بو ایش گه قول اوریشی ممکن.
” مینینگ باش آغریق کسلیگیم بار و یوز و پوستیمگه دانه چیقه دی. حجامت قیلیشنی ایستیمن و ساغییب کیتیش گه امید قیله من، بو ایشنی بیرینچی مرته قیله یپمن.”
عینی حالده بلخ ولایتی نینگ چهار بولک یشاوچیلریدن خان نظرگه کوره، حجامت ارزان و آسان یوللردن بیری بولگن.
“ساغلیک مرکزلریمیز داکترلرگه احتیاجی بار و بیز بو ییرلردن کیچه تاماندن قاله دیگن داکترلرگه ضرورتمیز بار، چونکه قیشلاقلریمیز شهردن اوزاققه قرار تاپکن.”
شونیگدیک بلخ ولایتی عامه ساغلیک باشقرمه سی نینگ باشلیغی نجیب الله توانا نینگ اتیشیچه، اولر چهار بولک و چمتال تومنلریده 50 بسترلی کسلخانه قوریشنی نیت قیلگنلر.
” بیز 50 بسترلی کسلخانه قوریشنی قصد قیلگن میز و بو کسلخانه ده عملیات و دارولش عملگه آشیریله دی. بو بیلن خلق قینچیلیگی بر طرف بوله دی.”
متخصصلر بو حقده نیمه دییدی؟
حجامت نی متخصصلر تصدیقلیدیمی؟ بو سوالنی کوپلب کیشیلر قیلیب اونگه جواب تاپیش گه حرکت قیلماقده لر. ابوعلی سینای بلخی حوزه وی کسلخانه سیده گی قان بانکی مسوولی اسدالله مومند حجامت (قان چیقریش) حقیده سوزلر کن قان بیریشلیک فایده لر بار بیراق، بو قان آلیشلیک متخصص کیشیلر یاردمیده عملگه آشیریلیشی کیره ک لیگینی ایته دی.
اونینگ کوپلتیرشیچه یوقمه کسللیکلر کیینگی ییللرده کوپه ییب کیتگن و هر کسل نی قانی قیته – قیته لابراتوارلرده تیکشیریلیشی لازم.
“حجامت حقیده ایتیشیم ضرور که اونینگ اسکونه لری بوله نیشی نینگ خطری بار. قان بیریش یخشی عمل، بیراق حجامت یخشی ایش ایمس.”
بیر قطار داکترلر هم حجامت ضرری بارلیگی حقیده ایته دیلر. بیراق حجامت قیله دیگن کیشیلر بو گپلرنی رد قیلماقده.
حجامت ایشی قیله دیگنلردن عتیق الله عقیل او هم داکترلر کبی اسکونه لری هر مرته استندرد شکلیده پاکلشینی ایتماقده. او حجامت نی بیر قطار کسللیکلرگه فایده لی بیلیب بیراق همه اوچون هم بو فایده لی ایمس بلکه تیکشیریشدن کیین بو ایشنی قیلیش لازم دییدی.
” قان و بغیر یاغلیغی آشگن کیشیلرگه بو ایش جوده فایده لی اولرنی بغیر و قان یاغلرینی آزیتیریب شکرلری هم ساغه له دی، بیراق، بیل آغریق، عصبی کسللیکلر ویا آش قازان و باش آغریق لیکلرگه قان آلیش بیلن فایده سی یوق بلکه اولرگه ضرر قیلیشی ممکن.”
شونینگدیک بو ایشنی فایده و یا نقصی حقیده بیر فکرگه کیلیش جوده قیین بیر ایش.
فاریابلیک داکترلردن داکتر حشمت الله گه کوره حاضرگی کونده خلق حجامت گه یوز کیلتیرگن، چونکه حجامت اسکونه لری معیاری لشتیریلگن و خطرلری هم آز بولگن.
“آلدینلرگه قره گنده مردم کوپ علاقه آلگن. بو اوچون بیزنینگ اسکونه لریمیز مدرن لشتیریلگن و بیر قطار اسکونه اسبابلر هم اخیتاریمیزده بار.” دییدی داکتر حشمت الله
قانونی یولی
مملکت نافذه قانونلری و عامه ساغلیک وزیرلیگی نینگ مقرره لریگه کوره ایش یوریتیش جوازینی بیریش، کنترول و مراقبت قیلیش بو وزویرلیک نینگ قانونلرنی تیکشیروچی ریاستی گه باغلیق.
بیز بو کبی دارولنیش حقیده بلخ ولایتی عامه ساغلیک ریاستی نینگ قانونلرنی تیکشیروچی بولیم آمری داکتر جاوید سراجی گه مراجعت قیله میز. او حجامت ایشلریگه جواز بیریش مقرره لری تیکشیریلماقده بو ایشلرنی قیلیب تورگنلر بیلن مذکور مقرره گه کوره ایش کوره میز دییدی.
“ایتیشیم کیره ککه حجامت سنتی دارولنیشلردن بیری دیر عامه ساغلیک وزیرلیگی‌نینگ بو بیلن بیران قیینچیلیگی یوق. بیز فقط اولرنی قنده ی اسکونه لردن ایش آلیشلرینی تیشکشیره میز. حجامت چیلر بیران تازه و یخشی ییرنی تنلب و الکول و انتی سپتیک دن فایده لنیشی لازم.”
او ایش جوازلری حقیده عامه ساغلیک وزیرلیگیده ایشلر دوام ایتیب تورگنینی ایتیب و مقرره سونگی نتیجه گه ییتگن دن کیین بیر قرار آلینیشینی ایته دی.
دیمک متخصصلر گه کوره بیر قطار مردملر ساغلیک قانونلرینی بیلمه گن حالده کسل بولیشی بیلن هر یول بیلن بولسه هم ساغه لیش یولینی ایزلیدیلر. بوندن تشقری قشاقلیک و ایشسیزلیکلر هم خلق نی بو کبی ایشلرگه قول اوریشلریگه سبب بولیب کیله دیگن دلیللردن حسابلنه دی.
