براساس یافته‌های کلیدگروپ، با آن‌که ارگان‌های محل و وزارت مالیه، مسوولیت جمع‌آوری گزارش کمیته‌های اضطرار برای مبارزه با ویروس کرونا را دارند؛ اما معلومات دقیق از مصرف این بودجه‌ها ندارند.
از سویی هم، اسنادی که از سوی ارگان‌های محل به دسترس کلیدگروپ قرار گرفته نشان می‌دهد، با آن‌که مشابهت بین فاصله شماری از ولایات از مرکز و تعداد مبتلایان ویروس کرونای آنان وجود دارد؛ اما میزان مصارف آنها برای مبارزه با ویروس کرونا بین هم تفاوت فاحش دارد.
براساس سند یادشده، 11 ولایت که در راس آن وردک قرار دارد، با مصرف 75 تا 100 درصد بودجه کمیته اضطرار مبارزه با ویرس کرونا، در رده‌ی بلند مصرف بودجه قرار دارد.
با این حال، 15 ولایت به شمول لوگر که مصارف آن صفر را نشان می‌دهد، کمتر از 50 درصد بودجه کمیته‌های اضطراری ولایتی مبارزه با ویروس کرونا را به مصرف رسانده اند
از سوی هم 8 ولایت دیگر با مصرف 50 تا 75 درصد بودجه کمیته اضطرار برای مبارزه با ویروس کرونا در حد متوسط قرار گرفته‌اند.
مسوولان اداره ارگان‌های محل، متفاوت‌بودن شرایط را در ولایات مختلف دلیل اختلاف در فیصدی مصرف کمیته‌های اضطرار برای مبارزه با ویروس کرونا عنوان می‌کنند.
با این همه، یافته‌های کلید نشان می‌دهد، با آن‌که وزارت صحت عامه برای مبارزه با ویروس کرونا بیش از 1.37 میلیارد افغانی دالر را به مصرف رسانده، اما کمیته‌های اضطرار 34 گانه‌ی ولایات نیز طی فعالیت موازی با وزارت صحت عامه حدود 1.2 ملیارد را به مصرف رسانده‌اند.
براساس اسناد که به دسترس کلیدگروپ قرار گرفته‌است، بودجه وزارت صحت عامه 2.62 ملیارد افغانی و بودجه مجموعی تمامی ولایات 2.6 ملیارد افغانی برای مبارزه با ویروس کرونا تخصیص یافته‌است.
نبود معلومات دقیق نزد مسوولان مرکزی
براساس یافته‌های کلیدگروپ، وزارت مالیه و اداره ارگان‌های محل از میزان مصارف کمیته‌های اضطراری ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا معلومات دقیق ندارند.
مسوولان وزارت مالیه در زمینه‌ی مصارف کمیته‌های اضطرار ولایتی معلوماتی را به کلید شریک نکردند، اما با ارسال یک پاسخ غیررسمی به جواب پرسش کلید در زمینه‌ی حواله‌جات کمیته‌های اضطرار ولایت گفتند که شماری از ولایات تا کنون این حواله‌جات را به آنان شریک نکرده‌اند.
اما در اسنادی که ارگان‌های محل به کلید شریک کرده، معلومات دقیق در زمینه‌ی این مصارف وجود ندارد.
براساس اسنادی که ارگان‌های محل به کلید شریک کرده، میزان مصارف کمیته اضطراری مبارزه با ویروس کرونا در کابل به 11 درصد می‌رسد؛ در حالی‌که معلومات کلیدگروپ براساس مصاحبه با مسوولان این کمیته نشان می‌دهد که ولایت کابل نزدیک به 50 درصد بودجه‌ی خود را به مصرف رسانده‌است.
از سویی هم، طبق اسناد ارگان‌های محل، مصارف اضطراری مبارزه با ویروس کرونا در لغمان به 12 درصد می‌رسد؛ اما مسوولان این کمیته می‌گویند که آنان نزدیک به 80 در صد بودجه خود براساس طرزالعمل مصرف بودجه‌ی اضطراری مبارزه با ویروس کرونا به مصرف رسانده‌اند.
از جانب دیگر، ولایت زابل؛ یکی دیگر از ولایت‌هایی است که مصارف آن در اسناد ارایه‌شده از سوی ارگان‌های محل صفر درج شده؛ حالانکه مسوولان این ولایت می‌گویند که کمیته اضطرار مبارزه با ویروس کرونا در این ولایت نزدیک به 40 درصد بودجه‌ی خود را به مصرف رسانده‌اند.
ناصر مهری؛ سخنگوی ولایت کابل می‌گوید که آنان براساس نیازمندی در شهر کابل و طرزالعمل مصرف بودجه‌ی اضطراری مبارزه با ویروس کرونا این بودجه را به مصرف رسانده‌اند.
به گفته‌ی مهری، آنان اطلاعات مصارف خود را به نهادهای ذیربط شریک کرده‌اند.
از سویی هم، براساس اسناد دست‌داشته‌ی کلید، ولایت لغمان نیز از جمله ولایت‌هایی است که مصرف کمتر را در جهت مبارزه با ویروس کرونا دارد.
براساس معلومات کلید به رویت اسنادی که از سوی ارگان‌های محل شریک شده، بودجه‌ی کمیته اضطرار این ولایت به 20 میلون افغانی می‌رسد که با مصرف 2.4 میلیون افغانی 12 درصد بودجه‌ی خود را به مصرف رسانده‌است.
اما اسدالله دولت‌زی؛ سخنگوی این ولایت در صحبت با کلید می‌گوید که براساس طرزالعمل مصرف بودجه کمیته اضظرار ولایت برای مبارزه با ویروس کرونا 16 میلیون افغانی را مصرف کرده‌اند.
آقای دولت‌زی می‌گوید که آنان نیز گزارش مصارف خود را به ارگان‌های محل و وزارت مالیه شریک کرده‌اند.
از طرف دیگر، گل‌اسلام سیال؛ سخنگوی ولایت زابل می‌گوید که آنان نیز براساس طرزالعمل مصرف بودجه‌ی کمیته اضطرار، 16 میلیون از بودجه‌ی خود را به مصرف رسانده و گزارش آن را به ارگان‌های محل فرستاده‌اند.
با آن‌که موفق به دریافت پاسخ واضح از سوی ارگان‌های محل در پیوند به این تناقض نشدیم؛ اما محمد سرور جوادی؛ معین پالیسی و مسلکی ارگان‌های محل در مصاحبه قبل از ارایه اسناد با کلید گفت که آمار در حال تغییر است و هنوزهم مبارزه با ویروس کرونا در ولایات و جمع‌آوری اطلاعات جریان دارد.
با این حال کارشناسان امور و فعالان مدنی نبود آمار دقیق را نزد ادارات مسوول، ضعف کاری عنوان کرده می‌گویند که بی‌کفایتی در بیشتر ادارات کشور، باعث می‌شود تا کیفیت کاری بیشتر برنامه‌های حکومتی کمتر باشد.
دیدبان شفافیت افغانستان می‌گوید، ضمن این‌که نظارت مردم بر مصارف بودجه کمیته اضطرار مبارزه با ویروس کرونا وجود نداشت، شفافیت و گزارش‌دهی نیز وجود نداشته‌است.
ابراهیم جبارخیل؛ یکی از مسوولان این نهاد می‌گوید که نبود شفافیت و گزارش‌دهی و نبود نظارت از سوی مسوولان حکومتی بر بودجه‌ی کمیته اضطرار مبارزه با ویروس کرونا می‌تواند زمینه‌ی سوءاستفاده را نیز فراهم کند.
از سویی هم، محمد عظیم محمدی؛ استاد پوهنتون و آگاه مسایل اداری و اقتصادی در صحبت با کلید می‌گوید، در شرایط بحرانی که هر لحظه امکان اوج‌گیری دوباره‌ی کرونا وجود دارد، نداشتن اطلاعات کافی از کمیته‌های اضطرار ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا، ضعف بزرگ و بی‌کفایتی را نشان می‌دهد.
وی افزود که فناوری جدید ارسال و دریافت و توحید اطلاعات را به ادارات حکومت‌ها ساده ساخته‌‌است و نداشتن اطلاعات کافی نزد ادارات مرکزی در عصر حاضر، ناکامی اداری را نشان می‌دهد.
تفاوت بین مصارف بودجه کمیته‌های ولایتی برای مبارزه با ویروس کرونا
براساس اسنادی که از سوی ارگان‌های محل با کلیدگروپ شریک شده، ولایت میدان‌وردک، بودجه کمیته اضطرار خود را به مصرف رسانده و ولایات غور، دایکندی، پنجشیر و جوزجان به ترتیب بودجه‌های کمتیه اضطرار را بالای 95 درصد به مصرف رسانده‌اند؛ حالانکه تعداد مبتلایان ویروس کرونا در این ولایت در حد متوسط قرار دارد.
با این حال ولایات لوگر و فراه با آن‌که در تعداد مبتلایان ویروس کرونا و فاصله مکانی آنان از مرکز با ولایات فوق که بیش‌ترین مصرف را داشته‌اند مشابهت دارند، کمتر از 10 درصد بودجه خود را به مصرف رسانده‌اند.
از سویی هم، به تعداد 15 ولایت به شمول کابل و هرات که بلندترین آمار مبتلایان ویروس کرونا را دارند در رده‌های پایین میزان مصرف بودجه‌های کمیته‌های اضطرار مبارزه با ویروس کرونا قرار دارند.
بر بنیاد معلوماتی که به دسترس کلیدگروپ قرار گرفته، بودجه کمیته اضطرار کابل 500 میلیون افغانی و بودجه کمیته اضطرار هرات 400 میلیون افغانی بوده که کابل 40 درصد آن را و هرات 37 درصد آن را به مصرف رسانده‌است.
براساس اسنادی که از سوی اداره‌ی ارگان‌های محل با کلیدگروپ شریک شده، بودجه کمیته اضطرار مبارزه با ویروس کرونای ولایت میدان‌وردک 20 میلیون افغانی بوده و تعداد مبتلایان این ویروس در این ولایت تا اواسط هفته گذشته به 334 تن رسیده و 100 درصد تمام بودجه خود را به مصرف رسانده‌است؛
اما بودجه کمیته اضطرار ولایت لوگر نیز به 20 میلون افغانی می‌رسد و تعداد مبتلایان ویروس کرونا در این ولایت تا اواسط هفته گذشته به 551 تن می‌رسد؛ اما مصرف بودجه آن براساس معلومات ارگان‌های محل نزدیک به صفر می‌باشد.
در همین حال محب‌الله شریف‌زی؛ سخنگوی ولایت میدان‌وردک در صحبت با کلید می‌گوید که این ولایت برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا بیشتر بودجه خود را در کنار وزارت صحت عامه برای تهیه تجهیزات صحی به مصرف رسانده‌است.
وی افزود که حدود 9 میلیون افغانی برای تهیه تجهیزات صحی، 2 میلیون افغانی برای جلوگیری از گسترش کرونا در ولسوالی‌ها، یک میلیون افغانی به حیث معاش تشویقی به کارمندان صحی، حدود 800 هزار افغانی جهت تهیه مواد شوینده و دستکش و ماسک برای مردم و امتحان کانکور، 8 میلون افغانی برای تهیه مواد خوراکی برای خانواده‌هایی که در قرنطین قرار داشتند به مصرف رسیده‌است.
به گفته‌ی وی، آنان خواهان تعدیل بودجه برای مبارزه با موج دوم کرونا از سوی حکومت نیز هستند.
کلید گروپ کوشید تا با مسولان ولایات لوگر و فراه که براساس معلومات ارگان‌های محل، کم‌ترین مصرف را از بودجه کمیته اضطرار دارند نیز مصاحبه داشته باشد؛ اما موفق به دریافت دیدگاه آنان نشد.
با این حال، مسوولان اداره‌ی ارگان‌های محل در صحبت با کلید می‌گویند که هر ولایت شرایط خاص خود را دارد و براساس شرایط، میزان مصارف آنان برای مبارزه با ویروس کرونا متفاوت می‌باشد.
محمد سرور جوادی؛ معین پالیسی و مسلکی ارگان‌های محل در صحبت با کلید می‌گوید که ولایات درجه دوم و سوم در تناسب به شهرهای بزرگ به کمبود بیشتر تجهیزات صحی و کادر علمی مواجه بوده که باعث مصرف فیصدی بیشتر بودجه اضطرار در این ولایات شده‌است.
وی افزود که میزان دوری از مراکز شهرهای بزرگ و متفاوت‌بودن قیمت تجهیزات در ولایات نیز از عوامل دیگر این اختلاف در مصارف می‌باشد.
با این حال، نماینده‌گان مردم در ولسی جرگه و فعالان مدنی موجودیت این اختلاف در مصارف را، بی‌کفاتی و ضعف مدیرتی و موجودیت فساد عنوان می‌کنند.
هارون بصیر؛ یکی از مسوولان نهاد آسا می‌گوید، اختلاف در مصارف بودجه در سطح ولایات نشان می‌دهد که فساد گسترده در مصارف این بودجه‌ها وجود دارد.
از سویی هم، دیدبان شفافیت افغانستان می‌گوید که در مصرف بودجه کمیته‌ی اضطرار ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا، شفافیت وجود ندارد و این می‌تواند زمینه‌ی سوءاستفاده را فراهم کند.
از جانب دیگر، آگاهان امور می‌گویند، با آن‌که شرایط اداری و اقتصادی واحدهای اداری در افغانستان به دلیل موقعیت جیوپولیتیکی و چه‌گونه‌گی راه‌های ترانزیتی متفاوت است؛ اما نمی‌تواند باعث تفاوت فاحش در مصارف بودجه کمیته‌های اضطرار ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا باشد.
محمد عظیم محمدی؛ آگاه مسایل اقتصادی و اداری می‌گوید که این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که در بودجه مبارزه با ویروس کرونا فساد گسترده در شماری از ولایات وجود دارد.
با این همه، معلومات کلیدگروپ نشان می‌دهد که کمیته‌های اضطرار ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا طی فعالیت موازی با وزارت صحت عامه در مجموع بلندتر از 50 درصد بودجه خود را به مصرف رسانده‌اند.
در همین حال وزارت صحت عامه نیز 50 درصد بودجه‌ی خود را جدا از کمیته‌های ولایتی در سراسر کشور برای تهیه و ترتیب تجهیزات صحی و تداوی بیماران مبتلا به کرونا به مصرف رسانده‌است.
براساس اسنادی که از سوی وزارت صحت عامه به دسترس کلیدگروپ قرار گرفته، 1.30 ملیارد افغانی از بودجه عادی و حدود 68 میلیون افغانی از بودجه انکشافی در وزارت صحت عامه تا کنون به مصرف رسیده‌است.
حفیظ سادات؛ رییس مالی وزارت صحت عامه در صحبت با کلید می‌گوید که این وزارت ضمن تهیه بسیاری از تجهیزات صحی برای ولایات از مرکز، 285 میلیون افغانی را نیز برای ریاست‌های صحت عامه ولایات برای مبارزه با ویروس کرونا ارسال کرده‌است.
به گفته‌ی وی، از مجموع بودجه که از سوی وزارت صحت عامه به ولایات فرستاده شده، 224.7 میلیون آن به مصرف رسیده‌است.
قابل ذکر است، با آن‌که موج اول کرونا در افغانستان در تناسب به کشورهای همسایه، کم‌ترین آمار و تلفات را داشت، اما بودجه کمیته‌های اضطرار ولایتی برای مبارزه با ویروس کرونا بالای 50 درصد به مصرف رسیده‌است.
بیشتر بخوانید:
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
