در حاليكه شوراي عالي صلح به نشستهاي مكرر خويش ادامه داده و پيشرفت روند مذاكره با طالبان را موفق مي‌داند، اما طالبان در اعلاميه‌ای هرگونه مذاكره را رد كرده اند.
هرچند، محمداسماعيل قاسمیار، عضو شوراي عالي صلح و سخنگوي اين شورا از اين اعلاميه ابراز بي اطلاعي نموده و اين احتمال را قابل تصور مي داند كه اعلاميه بيانگر سياست كلي سران طالبان نباشد، اما در مجموع نشر اين اعلاميه( كه به طالبان نسبت داده مي شود) روند مذاكرات صلح را پيچيدهتر ساخته و دشواري پيشبرد اين پروسه را مضاعف نموده است.
در همين حال، رسانههاي خارجي نيز نسبت به رويكرد طالبان به روند صلح خوشبين نبوده و عملكرد طالبان را مخالف با پروسه مصالحه مي داند. اين مسئله پيش از نشر اعلاميه طالبان نيز در رسانههاي غربي مايه نگراني دانسته شده و به عنوان يك دغدغه در امر تحقق آشتي در افغانستان پنداشته شده بود.
پيش از اين، روزنامه نیویارک تایمز در شماره ٢٥ جون در خصوص مذاكره با طالبان نوشته بود:” استراتیژی خروج تدریجی قوا ازافغانستان و ختم جنگ دراین کشورتا اندازهء زیادی وابسته با مذاکره با طالبان دانسته شده، درحاليكه تاكنون نيز بسياري از سياستمردان كاخ سفيد نسبت به مشاركت طالبان در روند مذاكره ابراز ترديد نموده اند.”
پرسشي كه هميشه قابل طرح بوده و در مطلب نشرشده در نيويارك تايمز نيز به آن اشاره شده بود اين است كه آيا طالبان حاضر به مذاکره خواهند شد و در صورت پاسخ مثبت، چه كسي در اين مذاكرات از طالبان نمايندگي مي كند؟
اکنون رییس جمهورافغانستان از مذاکره با طالبان فاصله گرفته و این شک و تردید را تقویت می کند که آیا رهبران کشور آماده اند تا در پروسه سیاسی طالبان را شریک بسازند یا خیر؟ از سوی دیگر، پاکستان که با طالبان روابط نزدیک دارند نیز یکی از سه پایه ای است که مذاکرات به آن استواراست. روابط این کشور درین اواخر با امریکا به سبب حملات طیارات بی پیلوت و حمله به دهشت افگنان تیره شده است.
نیویارک تایمز پيش از اين، اين مسئله را فاش كرد كه تاكنون نمايندگان دولت امريكا سه بار با یکی ازکسانیکه با ملاعمر رهبرطالبان روابط نزدیک داشته و به زبان انگليسي نيز آشنايي دارد، ملاقات نموده و گفتگو كرده اند، اما آنگونه كه ديده مي شود نمايندگان امريكايي، تنها توانسته اند هويت اين فرد را مشخص نموده و از اين امر اطمينان يافته اند كه اشتباه چند سال پيش درخصوص مذاكره و امتياز گيري يك فرد تقلبي تكرار نگردد.
اين درحالي است كه ملا عبدالسلام ضعيف، سفير پيشين طالبان در اسلام آباد معقتد است كه تاكنون نشانههاي موثقي ديده نمي شود كه بتوان آن را علامت اعتبار دو طرف مذاكره (امريكا و طالبان) تلقي كرد.
آنچه بر مذاكرهء جدي و مستقيم طالبان و امريكاييها دلالت دارد، گفتگوي فردي به نام طيب آغا با نمايندگان امريكا در كشورهاي اروپايي مي باشد، چيزي كه در رسانههاي غربي به آن به ديدهء شك نگريسته شده و صلاحيت طيب آغا را مورد ترديد قرار مي دهد.
به باور كارشناسان، تاكنون صلاحيت و اعتبار نمايندگي طيب آغا به صورت رسمي از جانب طالبان مورد تاييد قرار نگرفته و اين امر مي تواند روند مذاكره را با آسيب مواجه سازد.
وحيد مژده، آگاه امورسياسي براين باور است:” تاكنون مشخص نشده كه سيدطيب آغا نماينده ذيصلاح طالبان مي باشد يا به عنوان فردي كه از اسارت پاكستان آزاد گرديده به اين مذاكرات شركت مي كند؟” به باور اين كارشناس مسايل سياسي اين پرسش نيازمند پاسخي است كه مي تواند سرنوشت مذاكرات مستقيم طالبان و امريكا را مشخص سازد، چرا كه سيدطيب آغا از جمله كساني است كه با ملا برادر توسط پاكستان دستگير گرديد و اكنون اين شبهه قابل تصور است كه ممكن است پاكستان بخواهد با ابزار قراردادن وي، نقش دولت پاكستان را در روند مصاله برجسته سازد.
با اين وجود، اگر روشن گردد كه این اعلاميه، مبني بر رد پروسهء صلح و عدم شركت در مذاكره، خط مشي كلي طالبان را بيان مي كند، پروسهء صلح را با چالش جدي مواجه مي سازد. در این اعلاميه آمده كه طالبان حاضر به هيچ نوع مذاكره با امريكاييها و قدرتهاي غربي كه داراي نيروي نظامي در افغانستان باشند نيستند و هيچگاهي با آنان مذاكره نكرده اند. دراين اعلاميه تصریح شده كه مذاكره امارت اسلامي طالبان با نيروهاي خارجي تنها درخصوص تبادله اسيران بوده كه يك مورد آن در سال 2007 در ارتباط به آزادي 21 كوريايي صورت گرفته و موارد ديگر مربوط به اسيران فرانسوي و همانند آن مي گردد.
با اين حال، پرسش ديگر اين است كه با وجود نشر چنين اعلاميه ای تا چه اندازه مي توان به پيشرفت مذاكرات صلح خوش بين بود؟
محمد اسماعيل قاسميار در عين حاليكه از اعلاميه منتشر شده ابراز بي خبري مي كند، اظهار مي دارد:” روند مذاكرات صلح با طالبان و مخالفان مسلح دولت با استقبال عمومي از جانب جامعه جهاني مواجه شده و اين درك براي تمام افراد ملت افغانستان به وجود آمده است كه تنها صلح خوشبختي مردم افغانستان را فراهم مي آورد.” وي با اشاره به سفارش قرآن كريم كه گفته شده “الصلح خير” صلح به صلاح و خير جامعه است، اين پديده را براي طالبان و تمام مردم افغانستان قابل قبول دانسته و مورد پذيرش مي داند.”
با اين حال عدهاي از آگاهان امور بدين باوراند كه عملكرد طالبان و ايده و باور آنان با صلح در افغانستان سر سازگاري ندارد و شايد هم سياست كلي طالبان را يك گروه خاص اعلام نكرده و مشخص نمي سازد.
محمداسحاق فياض؛ آگاه امور سياسي براين باور است:” طالبان بارها اعلام کرده که این گروه در صحنه نبرد پیروز میدان اند و وقتی که پیروزی قطعی است پس چرا تن به مذاکره بدهند؟. گروه طالبان پس از تشکیل شورای عالی صلح بلافاصله طی اعلامیه ای رسماً این تلاش ها را رد کرد، طالبان گفته اند که نبايد طرح هايى اعلام شود که تطبيق آن، کار ناممکن بوده و باعث تداوم فاجعه افغانستان شود.”
سيد عباس موسوي، از شهروندان كابل نيز عملكرد طالبان در خصوص كشتن بي رحمانه شش نفر از ماين پاكان را در ولايت فراه دليلي بر رد مذاكره از جانب آنان مي داند. وي اين احتمال را نيز متصور مي داند كه ممكن است گروههايي اجير از جانب عوامل خارجي و مخالف با آشتي در افغانستان در اين قضايا دخيل بوده و نگذارند كه آشتي در افغانستان محقق شود. به اين دليل آنان افراد بي گناه ماين پاك را در ولايت فراه به قتل رساندند.
اين عملكرد مخالفان مسلح را ولسي جرگه نيز تقبيح نموده و با صدور اعلاميه ای آن را عمل مخالف با دين اسلام و وجدان انساني پنداشتند.
به هرحال، چيزي كه مي تواند علاوه بر اين ابرازنظرها در اعلاميهء طالبان پروسهء صلح را با ابهام و ترديد مواجه سازد، شرط گذاريهاي دو جانب قضيه مي باشد.
فياض با اشاره به اين موضوع اظهار مي دارد: ” طالبان گفته اند كه خواست اساسى آنها خروج بى قيد و شرط نيروهاى خارجى از افغانستان است و طالبان تا ختم دلايل جنگ، بر ضد تمام اشغالگران و حاميان شان، به مبارزه شان ادامه مي‌دهند.” از سوي ديگر، خارجيها و حكومت افغانستان خواهان خارج شدن طالبان از القاعده، پذيرش قانون اساسي، به رسميت شناختن حكومت افغانستان و احترام به حقوق زنان و حقوق بشر مي باشند؛ امري كه گروه طالبان به آساني آن را مورد پذيرش ندانسته و متقاعد به قبول آن نخواهند شد.
روزنامه نيويارك تايمز نيز با اشاره به اين پيش شرطهاي متناقض با همديگر، رسيدن به صلح را در چنين شرايطي مشكل مي داند. درعين زمان، افزايش حملههاي مخالفان مسلح در اين اواخر نيز نشان از نوعي اقدام ضد صلح مي باشد.
وحيد مژده مي گويد:” به نظر می رسد که در این اواخر طالبان بسیار هدفمندانه علیه افراد مهم حکومت دست به عملیات می زنند. در این اواخر حملاتی که صورت گرفته، بیشتر کسانی را هدف قرار داده که آنها شخصیت های مهم حکومتی در ولایات و یا در کابل بودند. با توجه به این جریانات، می توان گفت که یک عمل بسیار قوی و هدفمند باشد، پیش از آن که بتوان آن را یک عملیات انتحاری دانست. ”
بعضي از آگاهان امور، نيز اين حملهها را نشان دادن قوت طالبان دانسته و آن را ابزاري براي امتياز گيري مي دانند.
عبدالسلام ضعيف مي گويد:” شوراي عالي صلح تاكنون براي متقاعد ساختن طالبان روي ميز مذاكره كاميابي چنداني نداشته و هيچ فردي را حاضر به مذاكره نكرده اند.” به نظر وي تا هنوز شرط هاي گذاشته شده برآورده نشده و سرنوشت ليست سياه نيز به روشني مشخص نشده است، لذا اميدواري به پيشرفت مذاكرات صلح اندك است.
با اين وجود بايد ديد كه رسيدن به صلح و تحقق آشتي چگونه ميسر شده و پروسهء صلحي كه شوراي عالي روي دست گرفته چگونه به پيش خواهد رفت؟
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
