مسوولان محلي در ولايت هرات، از اتخاذ تدابير امنيتي بخاطر حفظ و نگهداشت بيشتر آثار باستاني در اين ولايت خبر مي دهند.
سرقت بيست و سه قلم آثار تاریخی گرانبها از موزیم دولتی هرات درسال گذشته و قاچاق چندين قلم آثار باستانی از مقبرهء “گوهر شاد بيگم”، درين اواخر سروصداهای زیادی را در داخل و خارج به وجود آورد.
در پي آن وزیر داخلهء كشور، از وضعیت آثار باستانی به خصوص در ولایت هرات، اظهار نگرانی نموده و نیروهای امنیتی را به بی کفایتی در قبال حفاظت از هویت ملی کشور متهم نمود و دستور داد تا قطعاتي از پوليس در اجراي وظايف امنيتي مخصوصاً در راستاي حفظ اين آثار در ولايت هرات توظيف شوند.
به گفتهء ريس اطلاعات و فرهنگ ولايت هرات؛ از چندي بدينسو نيروهاي پوليس، اقدام به افراز پوسته هاي امنيتي در اماكن تاريخي و باستاني نموده اند، كه اين حركت ميتواند پيامدهاي مثبتي را به دنبال داشته باشد.
نعمت الله سروري ريس اطلاعات و فرهنگ ولايت هرات، با بيان اين مطلب گفت: “پس از آنكه آثار باستاني در مقبرهء گوهرشاد بيگم مورد سرقت قرار گرفت، نگراني ها در اين مورد افزايش يافت و مسوولان امنيتي را وادار به اتخاذ تدابير جدي درين راستا نمود.”
وي علاوه كرد: “با آنكه آثار سرقت شدهء مقبره گوهرشاد بيگم، مجدداً كشف و به دست آمد، مگر باآنهم تهديداتي تا هنوز در ين مورد موجود است.”
آقاي سروري در ادامه افزود: “متاسفانه از دیرباز، آثار ارزشمند کشورما از سوی مافیای داخلی و خارجی سرقت می شوند و به منظور دریافت سود زیاد مالی از این آثار، در خارج از کشور به فروش میرسند.”
آقای سروری دست کشورهای همسایه بخصوص ایران و پاکستان را در سرقت آثار تاریخی افغانستان بخصوص شهر هرات دخیل می داند و می گوید: “کشورهای همسایه، به دلیل فرهنگ مشترک، این آثار را در آرشیف های ملی شان ثبت میکنند و تلاش دارند که قسمتی از افغانستان و خصوصاً شهرهای باستانی را با سرقت آثار باستانی شان از توجه سازمان یونسکو، باز دارند.
سرقت آثار باستاني در ولايت هرات، نگراني هاي دولت و سازمان علمي- فرهنگي جهان “يونسكو” را در پي داشته است.
كارشناسان امور فرهنگي در هرات مي گويند ازآنجاييكه دولت افغانستان، توانايي حفاظت اين آثار را ندارد، مي طلبد تا سازمان يونسكو، در اين قسمت همكاري بيشتري انجام دهد.
الحاج “محمد ناصر ناهض” كارشناس قرهنگي در ولايت هرات مي گويد: آثار و آبدات تاريخي، جزء ميراث فرهنگي ملت افغانستان است كه حفظ و نگهداشت آن، بايد با همكاري جامعهء جهاني و سازمان يونسكو صورت گيرد.
محمدانور متین کارشناس امور فرهنگی و اجتماعی می گوید: “افغانستان کشوریست که از قدامت و آثار تاریخی زیاد برخوردار مي باشد و متاسفانه این ارزشهاي تاريخي، از سوی مافیای آثار باستانی سرقت می شود، كه این یک موضوع نگران کننده برای آیندهء فرهنگ و قدامت تاریخی افغانستان است.”
وی می افزاید: “آثار باستانی، در کنار اینکه از سوی کشورهای همسایه درخطر اند، به دلیل ارزش مالی که دارند، از سوی سوداگران و مافیای آثار باستاني نیز سرقت شده و به خارج از کشور، قاچاق گرديده و به قیمت هنگفتی به فروش میرسند.”
ناامنی، فساد اداری و عدم توجه به ارزش آثار باستانی از سوی مردم، از مواردي خوانده شده اند كه در سرقت و یا هم عدم نگهداری و محافظت درست از آنها نقش داشته اند.
“محمد رفیق شهیر” رئیس شورای متخصصان ولایت هرات می گوید: “فقر، فساد اداری، عدم رعایت قانون و حاکمیت دولتی، علت اساسی سرقت آثار باستانی است، که هر کس یا گروه تلاش دارد تا این آثار را سرقت نموده و در بازارهاي خارج، به فروش برساند.”
از چهارسال به اينطرف؛ ولايت هرات انتظار شموليت در لست آثار فرهنگي جهان را مي كشد، كه تا كنون به دليل براورده نشدن خواستهاي اين سازمان، اين امر تحقق نيافته است.
سازمان يونسكو، همواره جلوگيري از ساخت و سازهاي خودسرانه در اطراف اماكن تاريخي هرات و مسدود نمودن سرك ميناره ها و ايجاد سرك بديل را، از پيش شرط هاي قبوليت هرات در ليست آثار فرهنگي جهان عنوان كرده است.
در حال حاضر در ولايت هرات، 800 آبدهء تاريخي شناخته شده كه به گفتهء مسوولان اطلاعات و فرهنگ؛ حدود 70 فيصد آن، در معرض فروپاشي و تخريب قرار دارند.
