برخی از رهبران جهادی، حکومت وحدت ملی را متهم به دور کردن مجاهدین از صحنه سیاست کرده و هشدار میدهند در صورتی که این وضعیت ادامه یابد امنیت کشور به خطر مواجه خواهد شد. اما داکتر عبدالله عبدالله، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی، این اتهامات را رد کرده و طرح این مسأله را نوعی سوء استفاده از مجبوریتها و مشکلات حکومت وحدت ملی عنوان میکند.
رهبران جهادی طی محفلی در کابل به مناسبت بیستوششمین سالروز خروج نیروهای شوروی سابق از افغانستان اعلام کردند که حکومت وحدت ملی در تلاش است تا مجاهدین را از صحنه سیاسی به حاشیه براند. استاد عبدالرب رسول سیاف که در این مراسم سخنرانی میکرد، نقش مجاهدین را در حفاظت و پاسداری از کشور در دوره جهاد و بعد از آن، بسیار برجسته عنوان کرد و گفت که وارثان اصلی کشور مجاهدین میباشند: “مجاهدین مکتب و درس و کار و زندگی خود را ترک گفته و به جبهه جنگ آمدند تا از عزت و ناموس شما دفاع کنند، حالا کسی که گریخت و وطن را ترک کرد، متعهد است و این آدم که دار و ندار خود را داده نامتعهد.”
استاد سیاف همچنان در سخنرانی خود گفت که پس از این مجاهدین به صورت هماهنگ، موقف شان را اعلام خواهند کرد. او اعلام کرد که مردم افغانستان به زودی شاهد اتحاد مجاهدین خواهند بود.
صلاحالدین ربانی، رییس حزب جمعیت اسلامی افغانستان و وزیر امور خارجه حکومت وحدت ملی که وی نیز در این مراسم حضور داشت، کمرنگ شدن حضور مجاهدین را در حکومت وحدت ملی، تأیید کرد و گفت که نباید نقش مجاهدین در هیچ معادله ملی فراموش گردد. وی افزود:”رهبری دولت وحدت ملی خوب میداند که اگر جهادگران کنار زده شوند انگیزه دشمن برای اخلال امنیت تقویت خواهد شد و جای جهادیان را نمیشود به آسانی پر کرد.” ربانی میگوید که مجاهدین این ظرفیت را نیز دارند به جوانان تحصیلکرده و صادق فرصت دهند تا برای پیشرفت و ترقی کشور کار کنند. بسمالله محمدی، وزیر پیشین وزارت دفاع ملی، نیز در این مراسم بیان داشت که در میان حکومت گروههایی وجود دارند که در تلاش هستند مجاهدین را به حاشیه برانند، اما از نظر او آنها هرگز موفق نمیگردند.
چندی پیش، محمداسماعیل خان وزیر پیشین انرژی و آب و یکی از رهبران جهادی، در یکی از سخنرانیهای خود از فهرست نامزدوزرای حکومت وحدت ملی انتقاد کرد و حضور مجاهدین را در این کابینه غیرقابل قبول خوانده بود.
اما به باور آگاهان، کسانی که از آدرس جهاد انگشت انتقاد به سوی حکومت وحدت ملی بلند کردهاند، در دورههای قبلی حکومت در پستهای بالای دولتی قرار داشتند. اینبار که رییسجمهور کشور معیارهای تخصص و تحصیلات را مطرح کرده است، آنها نتوانستهاند مقامهای بلند را به دست بگیرند.
هشدارهای امنیتی
انتقادات اخیر رهبران جهادی با برخی از هشدارهای امنیتی نیز همراه بوده تا حکومت وحدت ملی را بیشتر تحت فشار قرار دهند. این هشدارها از سوی چهرههای جهادی در حالی مطرح میشود که اخیراً در کنار دیگر گروههای مسلح مخالف دولت، نفوذ گروه داعش در کشور به نگرانیهای امنیتی افزوده و منتقدان حکومت وحدت ملی نیز تهدیدات امنیتی را به عنوان مهر تأیید برای ادعای خود کار میگیرند.
در مراسم تجلیل از بیستوششمین سالروز خروج آخرین نیروهای شوروی سابق از افغانستان، استاد عبدالرب رسول سیاف اعلام کرد که مجاهدین در برابر گروه داعش مقابله خواهند کرد. او گفت: “کسانی که از نام اسلام سوء استفاده میکنند و از اسلام یک چهره بد به دنیا معرفی میکنند، ما همراه آنها مقابله میکنیم و آنها را به صفت دشمنان دین و بشریت میشناسیم. ما آن گونه که در برابر هر تجاوزگر ایستاد شدهایم، در برابر داعش هم ایستاد خواهیم شد.”
استاد سیاف همچنان افزود که عامل اصلی جنگ و بدبختی در افغانستان جاسوسهای کشورهای بیگانه هستند. او گفت اسنادی دارد که نشان میدهد اعلامیههای ملامحمدعمر رهبر طالبان در وزیر اکبرخان کابل نوشته میشود: “بیانیههایی که به نام ملاعمر چاپ و پخش میشود، به مناسبتهای مختلف، در همین کابل در وزیر اکبرخان نوشته میشود. به لحاظ خدا، ما سرحدات را قایم میکنیم، در حالی که در زیر ریش ما جاسوس نشسته و بیانیه ملاعمر را نوشته و پخش میکند.”
پاسخ به هشدارها
رهبران پیشین جهادی با هشدارهای مکرر خود بالاخره کاسه صبر حکومت وحدت ملی را نیز لبریز ساخت. عبدالله عبدالله، رییس اجرائیه حکومت وحدت ملی اما در واکنش به این هشدارها گفت:”افرادی که با استفاده از مجبوریتهای مردم افغانستان دست به اقدامات غیرقانونی میزنند، این اقدامات عواقب ناگواری را در پی خواهد داشت.” عبدالله در نخستین نشست کابینه از قربانیهای مردم در دوران جهاد یاد کرد و اظهارات تازه چهرههای جهادی را نادیده گرفتن سهم مردم افغانستان در جهاد و دستکم گرفتن حکومت فعلی قلمداد کرد. او گفت که هرگز فکر مجاهدزدایی و یا هم دور کردن مجاهدین را از صحنه سیاست در سر نداشته است، بلکه ارزشهای جهاد در کشور همچنان پابرجا خواهد بود.
رییس اجرایی کشور اضافه کرد با چنین دیدگاههایی که نزد مجاهدین در رابطه به کابینه وجود دارد، همنظر نیست:”برداشتهایی در این زمینه وجود دارد که مجاهدین از صحنه سیاسی دور ساخته شدهاند، جهاد از ارزشهای والای مردم افغانستان است، زدودن ارزشهای جهاد مردم افغانستان اگر نزد یک شخص و دو شخص هم باشد، اصلاً جایی را نخواهد گرفت. ارزشهای جهاد در هیچ شرایطی پامال آرزوها و امیال خودخواهانه هیچ کسی نخواهد شد. اما به این مفکوره هم متعقد نیستم که اگر من وزیر بودم و یا رییس بودم جهاد قدردانی شده و مشکل وجود ندارد در غیر آن مشکلات وجود دارد. پیام ما پیام صلح و وحدت ملی مردم افغانستان است.”
از جانبی هم، رییس اجرایی کشور وجود تهدیدات امنیتی را در برخی از ولایتها تأیید کرد و گفت که در این رابطه تلاشها از سوی حکومت وحدت ملی جریان دارد، تا صلح و ثبات در کشور تأمین گردد.
این سخنان داکتر عبدالله ظاهراً در واکنش به سخنان اخیر اسماعیل خان و حرفهای روز یکشنبه هفته گذشته عبدالرب رسول سیاف در خصوص به حاشیه راندن مجاهدین از صحنه سیاسی، مطرح شده است. اما با وجود این عبدالله عبدالله بعدتر اعلام کرده است که هدف او از این اظهارات انتقاد از موضع استاد سیاف در قبال حکومت نیست.
حق انتقاد
این در حالی است که شماری از کارشناسان به رهبران جهادی حق میدهند تا از ضعفهای حکومت انتقاد کرده و در پی اصلاح آن باشند. اما به گفته این کارشناسان، رهبران جهادی و منتقدان حکومت نمیتوانند به بهانه مبارزه با تهدیدات امنیتی در صدد بدنام کردن نظام در کشور باشند. عتیقالله امرخیل، کارشناس امور نظامی، به این باور است که مقابله با گروههای مسلح مخالف دولت، مسوولیت حکومت است نه گروههای و افراد دیگر:”در افغانستان دولت وجود دارد، قوای مسلح وجود دارد و آنها مسوول تأمین امنیت در داخل کشور میباشند. فکر میکنم به کسانی دیگر هیچ نیازی نیست.”
مردم چه میگویند؟
در حالی که چهرههای جهادی با سروصداهای خود بر حکومت وحدت ملی میخواهند فشار وارد کنند، اما مردم با اینگونه اظهار نظرها چندان موافق به نظر نرسیده و میگویند که نه تنها مجاهدین از صحنه کنار رانده نشدهاند، بلکه بعد از سقوط حکومت داکتر نجیبالله در سال 1371 تا حال، مجاهدین حضور پررنگ در حکومت دارند؛ زیرا در سراسر کشور مجاهدین در چوکات و تشکیلات حکومتی از نفوذ زیاد و قابل ملاحظهای برخورداراند. داکتر عبدالمتین، یکی از باشندگان شهر کابل، به این باور است که سروصداها بیشتر به خاطری بلند میشود که برای شماری از سران مجاهدین در کابینه فعلی نقش داده نشده است. او میگوید که اکنون آنها لب به شکایت گشوده و اعتراض میکنند که حکومت وحدت ملی در صدد به حاشیه راندن مجاهدین است:”من فکر میکنم که مجاهدین در همه بخشها حضور دارند، همین حالا اگر متوجه شویم اکثریت سربازان پولیس و اردوی ملی پسران و یا نواسههای مجاهدین میباشند. تمام ملت افغانستان جهاد کرده و ارزشهای جهاد همهشمول است.”
به همین شکل، داکتر امین یکی از باشندگان شهر جلالآباد، حضور مجاهدین را در حکومت کمرنگ نه، بلکه پررنگ میداند. او میگوید: “داکتر عبدالله عبدالله و هر دو معاون وی محمد محقق و محمدخان از جمله مجاهدین میباشند. در کنار این، در تیم اشرفغنی نیز مجاهدین حضور پررنگ دارند. در میان 8 وزیر کابینه که از پارلمان رأی گرفتهاند آیا صلاحالدین ربانی مجاهد نیست؟ آیا وزیر انکشاف و دهات نصیراحمد درانی عضو حزب اسلامی مجاهد نیست؟”
طبق معلومات داکتر امین، در شرایط فعلی در حدود هشتاد درصد از سرپرستوالیها را نیز مجاهدین تشکیل میدهند و همچنان اکثریت قومندانان امنیه ولایتها و ولسوالیها نیز مجاهدین هستند.
منفعتجویی
شماری از کارشناسان و سیاسیون معتقد هستند که برخی از سران مجاهدین که در حکومت وحدت ملی به مقامی نرسیدهاند، حالا صداهای مخالفت بلند کرده و حکومت را تحت فشار قرار میدهند. به باور این کارشناسان، انتقادات چهرههای جهادی از عدم حضور شان در حکومت به خاطر منافع عمومی مردم نیست، بلکه بیشتر جنبه شخصی و منفعتجویانه دارد. این کارشناسان میگویند که چهرههای جهادی میخواهند از آدرس جهاد برای خود مقام و جایگاه دولتی مطالبه کنند.
ناهید فرید، عضو ولسی جرگه، به این عقیده است که مردم افغانستان در مقابل روسها جهاد کردند، تعداد زیادی شان شهید شدند و تعدادی هم مجبور به مهاجرت گردیدند؛ ولی حالا تنها برخی از اشخاص از آدرس جهاد برای خود جایگاه و مقام دولتی دعوی دارند. او میگوید: “باآنکه روز بیستوششم دلو روز پیروزی سنگ بر تفنگ بود، اما بعد از این روز، روزهای سخت برای مردم افغانستان آمد؛ روزهایی که مردم ما نتوانستند آن گونه که مستحق بودند، ثمره رشادت فرزندان دلیر شان را بگیرند.”
به باور این آگاهان، با خروج روسها از کشور، شعله جنگ نه تنها خاموش نشد، بلکه جنگهای داخلی و گروهی تمام ارزشهای جهاد را زیر سوال برد و صحنههای تلخی را در تاریخ کشور به یادگار گذاشت.
