کمیسیونِ شکایاتِ انتخاباتی یک نهادِ مستقل است، که وظیفۀ آن جمع آوری شکایات و اعتراضاتِ مردم و کاندیداها در موردِ انتخابات و کاندیداها و نقایص و تخلفاتِ پیش آمده در جریانِ برگزاری انتخابات و یا در جریانِ شمارش آرا و سپس رسیدگی به آن شکایات است.
این کمیسیون، نظر به حکمِ قانونِ انتخابات ایجاد شده و مرکزِ آن در شهرِ کابل است. این کمیسیون، در هر ولایت، دفاترِ ولایتی نیز دارد، که میتواند شکایاتِ مردم و یا کاندیداها را در موردِ انتخابات و نقایصِ آن جمع آوری و رسیدگی کند. فیصلۀ دفاترِ ولایتی در موردِ شکایات، لزوماً فیصلۀ نهایی نیست و طرفِ شکایات میتواند استیناف خواهی کند، که در آن صورت دفترِ مرکزی کمیسیونِ شکایاتِ انتخابات در موردِ آن فیصلۀ نهایی را صادر خواهد کرد.
هر شخصی، اعم از کاندیداها، ناظرین و رأی دهندگان، و نیز هر نهادی، چه خصوصی و چه دولتی، میتوانند شکایتهای خود را در دفترِ مرکزی و یا دفاترِ ولایتی کمیسیون درج کنند. علاوه بر این، دفترِ مرکزی و دفاترِ ولایتی کمیسیونِ انتخابات، خود نیز میتوانند مواردی از نقایص و تقلب و تخلفات انتخاباتی را درج کنند و به آنها رسیدگی نمایند.
هدف اصلی این کمیسیون، شفاف ساختن و برگزاری عادلانۀ پروسۀ انتخابات است. ممکن است که در جریانِ مبارزاتِ انتخاباتی، یا در جربانِ برگزاری انتخابات و یا در جریانِ شمارشِ آرای انتخابات، تقلبات و تخلفاتی اتفاق بیافتد، که شفافیتِ انتخابات را خدشه دار سازد. در این صورت، کمیسیونِ شکایاتِ انتخابات صلاحیت دارد، که بنا به حکمِ قانون، به این تخلفات رسیدگی کند.
انتخابات باید شفاف برگزار شود و از هرگونه تقلب و تخلفی در جریانِ آن جلوگیری گردد، تا بتواند به صورتِ واقعی خواست و ارادۀ مردم را بازتاب دهد؛ بنابر اصلِ دموکراتیکِ حکومتداری، حاکمیت متعلق به مردم است و دولت نیز باید مطابقِ میلِ مردم و در راستای خواست ها و نیازمندیهای مردم عمل کند. برای تحققِ این اصلِ دموکراتیک، زمامداران و رهبرانِ دولت، بنابر خواستِ مردم، انتخاب و برگزیده میشوند.
در ساختارِ دولت، ارگانی که ممثلِ خواست و ارادۀ مردم دانسته میشود، مجلسِ نمایندگان، یا همان پارلمان است. پارلمان در واقع مرجعی است که به معنای واقعی کلمه از خواسته ها و منافعِ مردم نمایندگی میکند. این نهاد، برای تحقق و تضمینِ منافعِ مردم دست به ایجادِ قوانین میزند، عملکردهای حکومت را موردِ نظارت قرار میدهد، وزرای کابینه و مسؤولینِ طرازِ اولِ اداراتِ حکومتی را تأیید میکند و به آنها رأی اعتماد میدهد و یا هم رد میکند.
ارگانهای مختلفِ حکومتی را میتواند موردِ استیضاح قرار دهد و در موردِ عملکردهای آنها سؤال میکند و در صورتی که سوء مدیریت یا عملکردِ ناشایسته از آنها دیده شود و یا آنها را در پیشبردِ وظایف و مسوولیتهای شان ناتوان بیابد، میتواند رأی اعتمادِ خود را پس بگیرد و خواهانِ معرفی وزیران و مدیرانِ جدید برای آن اداره شود.
بدین سان، پارلمان، مهم ترین ارگان در نهادهای دموکراتیک است، که از طریقِ آن، حکومت همواره تابعِ خواستها و منافعِ مردم ساخته میشود و روحیۀ دموکراتیکِ حکومت، توسطِ آن دوام و قوام می یابد. بنابراین، اعضای این نهاد، باید مستقیماً توسطِ مردم انتخاب شوند و هرعضو، باید متعهد به خواستها و منافع مردم باشد.
شیوۀ انتخابات به گونه یی است که هرفردی که در مقامِ نمایندگی مردم در پارلمان قرار میگیرد، مکلف است رضایتِ مردم را جلب کند، تا بتواند برای دورِ بعدی نیز مقامِ خود را حفظ کند؛ در غیرِ آن، مردم به سادگی، رأی خود را از او دریغ خواهند کرد و در نتیجه، او از مقامش خلع خواهد شد.
هرچند تعهد و التزامِ نمایندگان نسبت به مردم، یک اصل است، که میتواند باعثِ جلبِ رضایتِ مردم نیز شود؛ امّا گاهی ممکن است نمایندگان از بعضی از اعتقادات و حساسیت های مردم، به خاطرِ فریب دادنِ آنها، سوء استفاده کند. مثلاً: ممکن است کسی از اعتقاداتِ مذهبی مردم سوء استفاده کند و آنان را تحریک کند که به نفعِ او رأی دهند، در حالی که هدف اش صرفاً به دست آوردن قدرت و رسیدن به مرجعِ نمایندگی مردم در پارلمان باشد.
در این گونه موارد نمیتوان راه حلِ قانونی پیدا کرد، بلکه این موارد بستگی به هوشیاری و آگاهی و دقتِ مردم دارند، که مبادا فریبِ شعارهای کاندیدان را بخورند و آنان را به معنای واقعی کلمه بشناسند.
پس در تشکیلِ یک پارلمانِ سالم و متعهد به منافعِ مردم، آگاهی و حساسیتِ مردم، شرطِ اصلی است. از این خاطر است، که گفته میشود پارلمان نشانگرِ هوشیاری و آگاهی سیاسی مردم نیز است؛ زیرا این نهاد، حاصلِ انتخابِ مردم است.
به هر حال، کمیسیونِ شکایاتِ انتخاباتی، به خاطرِ برآورده شدنِ دقیق ترِ هدفِ انتخابات، که عبارت از تمثیلِ ارادۀ مردم است، شکل گرفته است تا مردم بتوانند شکایات و اعتراضاتِ خود را به این نهاد ارجاع دهند و خواهانِ رسیدگی به آنها شوند. در صورتی که کمیسیونِ شکایاتِ انتخاباتی، دقیق، مسؤولانه و بی طرفانه عمل کند، میتواند موارد و مشکلاتی را که عادلانه بودنِ انتخابات را ضربه میزنند، برطرف کند و انتخابات را تا حدودِ زیادی سالم بسازد.
روشن است، که اجرای این نقش، مشروط است به استقلال و بی طرفی خودِ کمیسیونِ شکایاتِ انتخابات. آیا کمیسیونِ انتخاباتِ افغانستان در برگزاری انتخابات و در جریانِ شمارش آرا میتواند مستقلانه عمل کند و نقشِ خود را به شایستگی انجام دهد؟ و آیا کمیسیونِ شکایاتِ انتخاباتی میتواند به شکایاتِ مردم و نامزدها رسیده گی نماید؟ باید دید.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
