ضرورت حفظ گویش های محلی

زبان های رسمی و زنده ی دنیا متشکل از گویش های محلی و بومی اند. بخش عمده ی از ذخیره واژگانی هر زبان را واژه ها و گویش های بومی ومحلی تشکیل می دهند. زبان شناسان، نقش زبان فلکلور و زبان تودهء را در قلمرو زبان های رسمی، از پشتوانه های اساسی تلقی می کنند.

اعتبار و ارزش زبان بستگی به میزان تنوع گویش های محلی  و گفتاری آن دارد. یک زبان  ممکن است نظر به ساحه قلمروش دارای چند گویش محلی باشد. حتا نمونه های وجود دارد که گویش های یک منطقه نظر به منطقه دیگر به اندازه متفاوت جلوه می کند که فهم آن مشکل می شود؛ اما با کمی دقت و برگشت به واژه های اصیل و کهن آن زبان، کلید فهم درک گویش های محلی بدست میاید.

این مساله در زبان دری، نیز قابل درک است. درقلمرو زبان دری لهجه ها و گویش های مختلفی را می بینیم، به طورنمونه درشمال کشور بویژه ولایت بدخشان( که بستر و زادگاه زبان دری پنداشته می شود) بسیاری از واژگان اصیل این زبان دست نخورده باقی مانده، فهمیدن بسیاری از این گویش ها برای دری زبان های کابلی یا هراتی که زبان و گویش شان به مرور زمان دچار تحول شده کمی بیگانه به نظر می رسد. درحالی که اگر این واژه گان در کاربرد زبان رسمی استفاده می شد امروز این غرابت وجود نمی داشت و از سوی به لحاظ تنوع واژگانی، بیشتر به زبان دری کمک می کرد.

مساله دیگر این است که اداری شدن و رسمی شدن، زبان دری بدون در نظرداشت بسترهای اولیه و ذخایر بزرگ مفاهیم و سوژهای که  در لابه لای گویشها و واژه گان محلی و بومی وجود دارد، به تدریج این مفاهیم و بن مایه های که زبان از آن تغذیه می کند، به فراموشی سپرده شده و نابود می گردد.

زبان های رسمی هویت شان را اززبان توده (که کاربران اصلی زبان هستند) دریافت می کنند، بنا براین هرگاه با زبان به عنوان مجموعه یی از واژه گان رسمی برخورد شود، زبان از محتوا تهی می گردد و به کالبد بدون روح می ماند.

متاسفانه، همواره یک برداشت سطحی در مورد کاربرد گویش های محلی وجود دارد، وقتی یک هموطن بدخشانی، بامیانی، هراتی و… با گویش بومی منطقه خود سخن می گویند، شهرنیشینان به اصطلاح مدرن و متمدن با دیده تحقیر به آنان می نگرند و کاربرد این گویش ها و واژگان را نوعی بی سوادی و عقب مانده گی تلقی می کنند.

برخورد منفی با گویش های محلی در نهاد های رسمی و غیر رسمی کشور، جای نگرانی است، وضعیت کنونی ایجاب می کند که این دیدگاه منفی باید تغییرکند؛ تا گویشهای محلی و واژه گان بومی نابود نشوند.