دوبیتی، کهن ترین قالب ادبی در شعر فارسی است. این گونه شعر در بین تودهء مردم جایگاه بس ارجمند دارد؛ سادگی، کوتاهی وزن و عام پسند بودن آن از جمله ویژگی های اند که این گونه ی شعری را نظر به دیگر اوزان و قالب های شعر کلاسیک در بین مردم برجسته نشان می دهد.
وزن رایج در دوبیتی « مفاعیلن مفاعیلن فعولن» است. این وزن از آهنگ و موسیقی جادویی بر خور دار است. در گذشته شاعران به این گونهء ادبی، کمتر می پرداختند. شاعران کهن تلاش می کردند قدرت شاعری شان را با انتخاب وزن های طولانی و مشکل به همدیگر نشان دهند؛ اما کمتر به جنبه هنری و مردم پسند آثار توجه می کردند.
به مروز زمان در سیر تحول ادب فارسی دری، این نگرش تغییر نمود. شماری از شاعران و یا کسانی که حتی سواد شعری هم نداشتند؛ اما از حس شاعرانگی خوب برخوردار بودند، با استفاده از این قالب، اثرهای ماندگار آفریدند و لحظه های تلخ و شرین زندگی شان را با موضوعات وسوژه های مختلف با دوبیتی ثبت نمودند.
دوبیتی های عامیانه که به صورت شفاهی نسل به نسل به ما رسیده، سر شار از مفاهیم حکمت، فلسفه، پند و ضرب المثل ها اند. گرچه پدید آورندگان این دوبیتی ها مشخص نیستند و بسیاری از این آثار شفاهی، گوینده مشخص ندارند؛ اما روشن است که این آثار از قلب و اندیشه افراد مشخص تراوش کرده وبه دلیل تکرار، ثبت نشدن و گذشت زمان حالت ضرب المثل به خود گرفته و گویندگان نخستین آن ها فراموش شده اند.
دوبیتی های عامیانه و ضرب المثل ها، بیشتراز دیگر قالب های ادبی بار انتقال مفاهیم فرهنگی را به دوش کشیده اند و با گذشت زمان اعتبار و جایگاه این قالب ادبی همچنان محفوظ مانده است. به تصریح بسیاری از کارشناسان ادبی، دوبیتی و رباعی از قالب های اند که ویژه زبان پربار فارسی دری است، پیش از اسلام این قالب در بین فارسی زبانان رایج بوده که از آن به نام« فهلویات» نیز یاد می گردد.
دوبیتی زبان گویایی مردم عامه است که بدون پیرایه ها، آرایه های ادبی، سوز و گداز ها، خواست، آمال و آرزوهای توده مردم را منعکس می کند؛ خوشبختانه در ادبیات معاصر، این قالب کهن ادب فارسی، از زبان عامه مردم به محافل ادبی نیز راه یافته و شاعران جوان با استفاده از این قالب، سوژه های تازهء را آفریده اند.
سخن آخر اینکه دوبیتی صدایی است که می ماند و برخلاف سایر قالب های ادبی، در بین توده مردم طرفداران زیاد دارد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
