امنیت فرهنگی؛ درهالهء فراموشی

تحولاتی که درعرصهء فرهنگ، اقتصاد و سیاست صورت گرفته، مفاهیم گذشته را نیز متحول ساخته است.

در گذشته امنیت به معنای حفظ جان و مال از تهدید و تجاوز تلقی می گردید، ولی امروزه این مفهوم وسعت یافته و دامنهء آن، عرصه هایی مثل سیاست، اقتصاد و فرهنگ را نیز دربر گرفته است. به عبارت دیگر؛ وقتی صحبت از امنیت می شود، دیگر آن معنای قبلی در ذهن متبادر نمی گردد، بلکه جنبه های فکری و فرهنگی را نیز دربر می گیرد. امنیت در مفهوم جدید، دارای ویژگی های چند می باشد:

1- پیوستگی: امروزه مفهوم امنیت، مفهوم عامی است که با سایر مفاهیمی مثل اقتصاد، سیاست و فرهنگ درآمیخته است. پیوند امنیت با مفاهیم فرهنگی، بار ارزشی خاصی پیدا کرده است. در این معنا، امنیت جزئی از یک کلِ پیوسته است. این کل، متشکل از اجزایی می باشد که امنیت نیز در دایرهء آن قرار دارد.

2- توسعه: امنیت، محدود به بعد نظامی نمی گردد بلکه جنبه مختلف زندگی فردی و اجتماعی انسان را در بر می گیرد. حتا بُعد روانی انسان را نیز شامل می شود. به عنوان مثال وقتی کسی به شخص دیگری دشنام می دهد، دراینجا بُعد روانی و ذهنی آن شخص را مورد تهدید و ناامنی قرار داده است.

3- فراسرزمینی شدن: هنگامی که مسئلهء جهانی شدن مطرح می گردد، امنیت نیز خود بخود از حالت سرزمینی بودن خارج می گردد و در یک سطح وسیعتر تعریف می شود.  

به این ترتیب، امنیت تنها در بعد نظامی قابل طرح نمی باشد، بلکه سایر ابعاد زندگی آدمی را نیز در بر می گیرد. امنیت اقتصادی، امنیت فرهنگی، امنیت اجتماعی، امنیت روانی و… از جمله مصاديق امنیت در مفهوم جدید به حساب می آیند؛ اما این که کدام یک از اين بخش ها مهم تر است و برسایر بخش ها تأثیرگذار می باشد، دیدگاه های مختلفی ارائه گردیده است؛ برخی امنیت اقتصادی را مهمتر شمرده اند، بعضی امنیت فرهنگی را امنیت حیاتی دانسته اند و برخی هم امنیت روانی را مهمترین نوع امنیت تلقی کرده اند. لیکن آنچه به دید این قلم، تأثیر بیشتری برزندگی اجتماعی و فردی انسان دارد، امنیت فرهنگی می باشد. مصادق این نوع امنیت، بیش از آن است که در اینجا ذکر گردد. فقط به عنوان مثال می توان گفت؛ ناامنی فرهنگی، شامل تهدیداتی از سوی عناصر داخلی و خارجی نسبت به ادبیات، زبان، هنر، علم، عنعنات ملی، و همهء آنچه ذیل مفهوم فرهنگ قابل بیان می باشد، می گردد. در کشور ما امنیت، بیشتر با بعد نظامی آن تعریف و مورد توجه قرار می گیرد؛ در حالیکه امنیت فرهنگی –که آسیب پذیر ترین بخش می باشد- کمتر مورد نظر مقامات دولتی بوده است.