کسانیکه پيشهی خريد و فروش خانه و زمين را دارند میگويند، از دو سال بدينسو نرخ و معاملهی املاك با کاهش 30تا 60 درصدی روبرو بوده است.
آنان نگرانی مردم از سرنوشت كشور پس از سال 2014 را عامل اصلی به وجود آمدن اين وضعيت دانسته و خاطرنشان میسازند که هراس از 2014 معاملات اقتصادی و تجاری را به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
اما اين تاثيرات تنها در كابل محدود نشده، بلکه سرویهای انجام شده از سوی كليد نشان ميدهد كه قيمت زمين و املاك در شهرهاي بزرگي چون هرات و مزار شريف نيز با كاهش قابل ملاحظهي مواجه شده است.
زوایای دیگر 2014
قرار گرفتن در آستانهی سال سرنوشت ساز 2014 در ذات خود لرزه بر نرخ زمین نینداخته است، بلکه کاهش کمکهای خارجی، پخش و نشر خبرهاي مربوط به غصب زمين توسط زورمندان، کاهش دفترهای خارجی برای اجاره کردن منازل، نبود امنيت در برخي ولايات، رشد فزايندهی بيكاري، نگرانی مردم از ناامنی بیشتر در آینده و انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو از عوامل ديگر کاهش قيمت جايدادها و املاك در كشور خوانده ميشود.
سرمايه گذاران بخش املاك با ابراز نگراني ميگويند، در صورت تداوم چنين وضعيت قيمت املاك و زمين طي سالهاي آينده كاملا سقوط خواهد كرد. اما آگاهان امور چنين نگرانيهايي را بي بنياد دانسته بر اين باوراند كه پس از سال 2014هيچ تغييري در وضعیت کنونی به وجود نخواهد آمد.
بازار کساد معاملهی املاک در کابل
با آنكه پس از سال ۲۰۰۲ و با بازگشت بيجاشدگان داخلي و خارجي به كشور و نيز سرازير شدن مقادير زياد كمك هاي خارجي به كشور جايدادها و املاك در كابل با نرخ سرسام آور معامله ميشد؛ اما اخيرا با کاهش 30 درصدي مواجه شده است.
جمشيد كه از ده سال بدينسو در كارته سه كابل دفتر راهنماي معاملات دارد، ميگويد: نسبت به دوسال گذشته در قيمت جايدادها در اين شهر 30 درصد كاهش به ميان آمده است. وي كه ماهانه 10هزارافغاني کرايهی دفتر رهنمایی را میپردازد، طي هشت ماه گذشته فقط توانسته با معاملهی چهارباب منزل كرايي كرايه دفترش را بپردازد.
محمد حسين رحيمي؛ صاحب دفتر رهنمای معاملات سهرابي در شهركابل نيز از كاهش 30 تا 50 درصدي در قيمت املاك و جايدادها نظر به موقعيت شان سخن می‌گوید.
به گفتهی وي خانههايي كه دو سال پیش ماهانه به 4 تا 5 هزار دالر به كرايه داده ميشد؛ اما حالا با آنكه قيمت آنها به 2 هزار تا یک هزار و پنجصد دالر كاهش يافته؛ با آن هم مشتري ندارد. زيرا موسسات و دفاتر خارجي در كشور كم شده ومردم عادي توان كرايه گرفتن آنهارا ندارند.
وي ميافزاید:”در حال حاضر يك قطعه زمين چهار بسوهاي در كارته چهار کابل هر بسوه 70هزاردالر خرید و فروش میشود، در حاليكه عين زمين و در عين موقعيت دو سال پیش به بسوهی 120هزار دالر معامله ميشد.”
در همين حال حمكت الله فیضی يكي ديگر از دارندگان دفتر راهنماي معاملات در كارته 3 شهر كابل از كاهش 50 درصدي در كار و بارشان طي دوسال اخير گله مند است. فیضی می‌گوید:”دوسال قبل از امروز ماهانه حد متوسط 10تا 20 هزار دالر عاید داشتیم، اما حالا مصرف شبانه روزی خود را نمی‌توانیم پیدا كنیم.”
این راهنمای معاملات می‌افزاید: “چندین خانهی كرایی درنقاط مختلف شهر ثبت دارم؛ اما هیچ كس سوال نمی‌كند، زیرا توان مالی مردم به شدت پایین آمده و مردم توان خرید و یا كرایه گرفتن خانه را ندارند و سرمایه‌داران سرمایه‌های‌شان را به خارج انتقال داده‌اند.”
وی دلیل، این امر را در خروج نیروهای خارجی از كشور و كم شدن ميزان كمك هاي خارجي می‌داند. زیرا مردم فكر می‌كنند با خروج آنها بازهم افغانستان به سال‌های جنگ داخلی باز خواهد گشت.
تأثیر 2014 بر ساختمان سازی
2014 تنها کار معاملات املاک را کساد نساخته، بلکه بر وضع کار ساخت و ساز نیز تأثیر گذاشته است.
انجنیر غلامعلي كه تجربهی كار دريك شركت ساختماني را دارد به خبرنگار كليد گفته است:” پس از آنكه خبر 2014 بر سر زبانها افتاده كار شركتهاي ساختماني نيز به ركود مواجه شده است. مردم كمتر ساختمان ميسازند وزمينههاي شغلي نيز كمترشده است.”
به گفتهی وي نه تنها قيمت املاك و جايداد ها، بلكه وضعيت زندگي و اشتغال زايي نيز نسبت به سالهاي قبل به علت نزديك شدن به سال 2014 و بسته شدن بسياري از موسسات خارجي با كاهش رو برو شده و ده‌ها نفر در بي سرنوشتي به سرميبرند.
در همینحال، عبدالرشيد يكي از باشندگان شهر كابل به پخش و نشر خبرهايي در مورد غصب زمينها توسط زورمندان و عدم شفافيت آيندهی شهركهاي ايجاد شده در اين زمينها اشاره نموده، ميگويد”: تا هنوز سرنوشت شهركها وشماري از جايدادهايي كه گفته ميشود غيرقانوني ميباشند معلوم نيست، به همين دليل کسانیكه پول هم دارند نميخواهند پول شان را در جايي سرمايه گذاري كنند كه فردا خود و فرزندانش با مشكل گرفتار شوند.”
با آنكه صدور اسناد معتبر شرعي براي املاك از صلاحيتهاي ستره محكمه كشور است، خواستيم نظر اين ارگان را نيز داشته باشيم؛ اما با تماسهاي مكرر مسوولان اين ارگان حاضر به مصاحبه با كليد نگرديدند.
هرات هم مصوون نمانده
بيم 2014 علاوه براينكه بالاي قيمت جايداد در كابل اثر منفي گذاشته است در ولايتهايي چون هرات ومزارشريف كه از موقعيت جغرافیايي خوبي در كشور برخورداراند، نيز اثرگذار بوده است.
متصدیان معاملات زمین میگویند که از یک سال به این سو، بازارمعاملات زمین و خانه، دچار رکود گردیده و اين ركود در جريان زمستان سال جاري50 تا 60 درصد را نشان ميدهد.
سید غلام محمد رحمانی، رییس عدلیهی ولایت هرات میگويد:” براساس كاهش50 درصدي در معاملات املاک كه يك كاهش متغير و نا پايداري است، سبب شده تا در راستاي حركتهاي اقتصادي نيز نسبت به سالهاي گذشته كاهش به عمل آيد.”
او خاطرنشان میسازد که در سال‌های گذشته، متقاضیان زیادی را برای ایجاد رهنمای معاملات داشته؛ اما از آغاز سال جاري خورشيدي، این تقاضاها به حد اقل رسیده است.
آقاي رحمانی می‌افزاید که كاهش در قيمت زمين حتا سبب شده تا زمين خواران از غصب زمينهای دولتی و عامه دلسرد گردند. به گفتهی اين مسوول در حال حاضر در ولايت هرات حدود 65 هزار جريب زمين غصب شده است؛ اما كاهش درمعاملات املاك باعث كاهش در غصب زمين از سوي زورمندان نيز شده است.
با اين وصف، مردم هرات تقلب توسط دفاتر معاملاتی، نبود امنيت و رشد فزايندهی بيكاري را ازعوامل مهم دیگری در زمينهی كاهش فعالیتهای رهنمای معاملاتی ميشمارند.
آنان ابراز میدارند که اگر چه، به صورت نسبي، نظارت از سوي ارگانهاي دولتي بر خرید و فروش املاک در هرات جریان دارد، اما اين نظارتها، همه جانبه نيست.
شکوه ها از زمین در مزارشریف
در شهر مزارشریف نيز شماری از مالکان رهنما‌های معاملات از پايين آمدن زمين وخانه شكايت دارند. آنان ميگويند؛ در سال‌های گذشته ساختمانهایی که در موقعیت نسبتا خوبی قرار داشتند، به 170 هزار دالر امریکایی معامله می‌شد، اما در حال حاضر همین ساختمان‌ها با کاهش بی‌سابقه به 60 هزار دالر خرید و فروش می‌شوند.
گفته ميشود دراين ولايت درحال حاضر ده‌ها شهرک و بلاک‌های رهایشی وجود دارد؛ اما بازار این تعمیرها که روزگاری خریداران بي شماري داشت اكنون از رونق مانده وخريدار چنداني ندارند.
دین محمد ملک، یکی از صاحبان رهنمای معاملات در شهر مزار شریف، مدعی است که در حال حاضر هیچ خریداری جهت خرید و يا كرايهی املاک به نزد آنان مراجعه نمی‌کند، در حالیکه در سال‌های گذشته شمار مشتریان آنها روزانه به ده‌ها تن می‌رسید.
بیرون رفتن نیروهای خارجی در سال 2014، نگرانی مردم از ناامنی بیشتر در آینده و انتخابات ریاست جمهوری پیش‌رو از عواملی خوانده شده اند که روند خرید و فروش زمین و مسکن را در شهر مزارشریف تحت تاثير قرار داده است.
راضیان و ناراضیان نرخ زمین
در حالیکه عدهای از کاهش نرخ زمین ناراضی به نظر میرسند، شمار دیگری ازمردم پايين آمدن قيمت زمين و كرايهی منازل را روندعادي ميخوانند. به باور آنان بلند رفتن قيمت زمين در جريان چند سال گذشته يك قيمت واقعي نه بلكه يك قيمت كاذب بوده كه از سوي زمين فروشان و نظربه تقاضا صورت گرفته است.
آنان بر اين باور اند كه سرازير شدن كمكهاي خارجي به كشور، در جريان سالهاي گذشته، منجر به رشد اقتصاد كاذب گرديد كه اين به نوبهی خود، باعث ازدياد جايداد در بين مردم و به ويژه دفاتر معاملاتی شد.
حاجي مهدوي، كار شناس امور اجتماعي، مي گويد:”قيمت زمين و خانه درهيچ جاي دنيا به اندازهی كابل بلند نيست واين كار آگاهانه ازسوي شماري از حلقات صورت گرفته و حال كه قيمت اين جايداد ها در حال پايين شدن است نميتوان آنرا به 2014 نسبت داد، بلكه زمين به سوي قيمت واقعي خود در حركت است.”
آب از آب تكان نخواهد خورد
در حالیکه هراس از 2014 زلزله بر نرخ زمین انداخته و آسمان دل همگان را تیره ساخته است، گفته میشود براساس توافق قبلي افغانستان و ناتو قرار است بخش اعظم نيروهاي خارجي در سال 2014 از افغانستان خارج شوند و تمامي مسووليتهاي امنيتي را به نيروهاي افغان واگذار نمايند. به باور کارشناسان این توافق و مشارکت دو جانبهی افغانستان و جامعه جهانی مانع از وقوع هرگونه رخداد نامطلوب خواهد شد.
حاجي مهدوي، كارشناس امور اجتماعي براين باور است كه:”آب از آب تكان نخواهد خورد چون بحران در افغانستان به معناي بحران در منطقه وجهان ميباشد از اين رو جامعه جهاني به هيچ وجه خواهان اين كار نميباشد.”
مهدوي هراس کنونی را چندان جدي نميشمارد، به باور او تمامي جوامع درحال عبور از جنگ نشيب وفراز هايي را تجربه كرده اند؛ اما براي بيرون رفت ازآن تلاش نموده اند که این تلاش را باید مردم افغانستان نیز انجام دهند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
