برگزاری دومین كنفرانس ملی مدیریت آب در ماه قوس نشان از توجه دولت به یك امر مهم و سرنوشت ساز در كشور است.
گفته می‌شود این كنفرانس به هدف ایجاد یک سیستم منظم آب و حل مشکل مهار سازی دریاها، اعمار بندهای بزرگ و کوچک و بالاخره تولید انرژی در افغانستان برگزار گردید كه در آن معاون دوم رئیس جمهور و شماری از وزرا و نمایندگان کشورهای کمک کننده نیز شركت داشتند.
شجاع الدین ضیایی، معین وزارت انرژی و آب و رئیس سکرتریت تخنیکی شورای عالی آب در این كنفرانس هشدار داد كه اگر پروژه‌ها در راستای تأمین آب در کشور هرچه زودتر تطبیق نشوند در انتظار فاجع هٔ کمبود آب خواهیم بود.
نگرانی‌های وی با این جمله‌ها آغاز شد “اکنون وقت آن فرا رسیده تا به کمک خداوند بزرگ و همکاری دوستان بین المللی در جهت تطبیق این پروژه‌ها قدم برداریم و از فاجع هٔ که در عدم تطبیق این پروژه در آینده در انتظار این کشور خواهد بود جلوگیری نماییم، زیرا امروز بودج هٔ 11 ملیارد دالری که برای این پروژه‌ها در نظر گرفته شده، اگر اقدام نگردد فردا دیر خواهد بود.”
اما سخن اصلی در این است كه آیا این فرصت به دست آمده بستری برای مدیریت سالم و كامل آب‌های افغانستان خواهد شد؟
این پرسش اگر پاسخ دقیق، عینی و عملی پیدا نماید، بدون شك ثمره ای آن برای مردم افغانستان بی اندازه پربار و ارزنده خواهد بود. گفته می‌شود هم اكنون از مجموع بیشتر از 7 ملیون هکتار زمین قابل زرع، تنها یک ملیون و 800 هزار هکتار تحت آبیاری قرار دارد و کمتر از 23 درصد مردم افغانستان به آب آشامیدنی صحی دسترسی دارند و همچنان از مجموع امکان تولید 23 هزار میگاوات برق، فقط 250 میگاوات برق آبی مورد استفاده قرار گرفته است. از سوی دیگر وضعیت محیط زیست افغانستان با خشك شدن مزارع، جنگل‌ها و خشك شدن رودخانه‌ها و كاریزهای كوچك به شدت دچار آسیب شده و عوارض آن امروزه برای هیچ كسی پوشیده نیست.
با این حال، اگر مدیریت آب در كشور به شكل درست آن تنظیم شده و عملی گردد، بدون شك افغانستان در عرص هٔ اقتصادی با رشد و توسعه زراعت، در بخش زیست محیطی با سرسبز شدن مزارع و جنگل‌ها، در بخش اجتماعی با فراهم آوری زمینه‌های اشتغال و كاریابی و ایجاد تفریحگاه‌ها، دستاوردهای بزرگی را كسب خواهد كرد.
این زمانی ممکن خواهد بود كه حمایت‌های مالی لازم از جانب كشورها و مؤسسه‌های كمك كننده صورت گرفته و از جانب دیگر در بخش اجرایی، قاطعیت و شفافیت لازم صورت پذیرد. در دومین كنفرانس ملی مدیریت آب، کارل آیکن بیری سفیر ایالات متحده امریكا در کابل گفت كه امریکا به تعهدات خود در زمین هٔ اعمار و باز سازی بندهای کوچک آبی به خصوص در جنوب افغانستان عمل خواهد کرد و بلند بردن سطح تولید برق در بند کجکی از آن جمله خواهد بود.
نگرانی از مشكلات كمبود آب و عدم مدیریت درست آن درحالی صورت می‌گیرد كه تا هنوز براورد دقیق و كامل از میزان آب موجود در كشور صورت نگرفته و آمار كنونی از سال 1980 می‌باشد. لذا مدیریت آب در كشور نیازمند این است كه تخمین درست و دقیق از میزان آب‌های موجود سطحی و زیر زمینی كشور صورت گرفته و بر اساس آن تصمیم گیری معقول اتخاذ شود.
موضوع مهم دیگر، هدر رفتن آب‌ها و استفاده‌های بدون عاید كشورهای همسایه از آب‌های افغانستان است. به طور مثال كشور ایران کانال و چاه‌ها را در سرحد با نیمروز ایجاد نموده و از آب دریاى هیرمند، براى نوشیدن و آبیارى زمین‌هاى زراعتى خود استفاده می‌کند. گفته می‌شود تمام این چاه‌ها ظرفیت ذخیرۀ یک ملیارد متر مکعب آب را دارد، در حالیكه طبق قراردادى که در سال ١٣٥١ هجرى بین افغانستان وایران عقد شد؛ ایران حق دارد از این آب در وقت طغیان دریا در یک ثانیه، ٢٦ متر مکعب استفاده کند، ولی حالا همۀ آب به آن کشور سرازیر می‌شود. در همین حال كشور ایران در زمان طغیان این دریا، جلو آب خیزی به داخل خاك كشورش را گرفته که در نتیجه ضررهای ناشی از آن متوج هٔ خاك افغانستان می‌گردد.
این تعامل نامشروع باسود یك جانبه از سوی كشور ایران در حالی صورت می‌گیرد که اگر دولت افغانستان بند کمال خان را احیاء و بازسازى نماید، نه تنها آب مهار شده و تمام زمین‌هاى زراعتى نیمروز را تحت آبیارى قرار خواهد داد، بلکه برق نیز تولید خواهد نمود. بند کمال خان در ولسوالى چهار برجک نیمروز موقعیت داشته و سروى آن در زمان حکومت محمد داوود صورت گرفت، اما وسایل و تجهیزاتی که برای اعمار بند در نظر گرفته شده بود، بعد از کودتاى ٧ ثور سال ١٣٥٧ به تاراج رفت و تا حال به خاطر اعمار بند، کار قابل توجهی انجام نشده است.
به هرحال، اگر آب كشور به شكل درست، تنظیم و مدیریت گردد می‌تواند زمین هٔ رشد اقتصادی و فراهم شدن وضعیت خوب زندگی برای شهروندان كشور را مساعد ساخته و راه نجاتی را فراروی جامع هٔ فلاكت زد هٔ افغان بگشاید. پس باید منتظر بود كه 11 ملیارد دالر كمك شده و قول همكاری‌های كشورهای كمك كننده، خواهند توانست در این راستا مؤثر واقع گردند یا اینكه این پروژه‌ها نیز در دایر هٔ اختلاس و فساد غلتیده و تأثیر آن همچنان ناملموس جلوه خواهد كرد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
