دولت باید از دستاوردهایش محافظت کند

رسانه ها که به عنوان رکن چهارم قدرت در بسیاری از کشورها تعریف می گردند، در پل زدن میان مردم و دولت نقش مهمی را ایفا می نمایند.

گزارشگران رسانه ها در هر جایی به دنبال حقیقت می گردند و این را وظیفۀ اصلی شان می دانند تا پیام های واقعی را به گوش و هوش مردم برسانند و چون همه می دانیم که در بسیاری از کشورهای دنیا تا هنوز شنیدن حقیقت تلخ است، لذا در دنیای نابرابری ها و دغل بازی های کنونی، این حقیقت گوها نمی توانند با دشمنی های خاصی مواجه نباشند و خطرهای بسیاری را به جان نخرند.

بدین لحاظ کار پُرنجابت خبررسانی در جهان با ده ها مخاطره همراه است.

در کشوری مثل افغانستان که از یک سو افرادی بر قدرت اند که اکثر آنان سال ها بر شانه های مردم سوار وبر توده ها استبداد روا داشته و می خواهند وضعیت گذشته را به نفع شان حفظ نمایند و از سوی دیگر، کار آزاد رسانه ای در افغانستان سابقۀ درازی نداشته و نه تنها زورمندان، بلکه برخی از مردم نیز با اصول و فرهنگ آن آشنایی چندانی ندارند.

علاوه بر آن، نیروهای خارجی در افغانستان که از روابط و بافت های سنتی جامعۀ قبیلوی افغانستان شناختی ندارند در زمینۀ کار رسانه ای و روابط و مناسباتی که خبرنگاران با لایه های مختلف اجتماع خود دارند و این لایه ها می توانند شامل دوست و دشمن گردد، مطلع نیستند، خود به خود برای کار گزارشگری در افغانستان چالش ها و مشکلات فراوانی را خلق می سازد.

در طول نُه سالی که آزادی بیان با حدود و ثغور واقعی آن در افغانستان وجود داشته، چالش های بالا حوادث دردناکی را در کشور ما به وجود آورده و به این خاطر، کار رسانه ای در افغانستان از کارهای مشکلی است که هم خون می خواهد و هم باج می طلبد و بی دلیل نیست که برخی از نهادهای خبرنگاری، افغانستان را یکی از کشورهای خطرناک و منطقۀ خطر ساز برای این شغل تفسیر کرده اند.

با اینکه در افغانستان ده ها نهاد مدافع حقوق بشر، جامعۀ مدنی و رسانه ای وجود دارند، اما بهایی که خبرنگاران افغان در این چهار سال در برابر شغل شان پرداخته اند، بی نظیر است.

قتل اجمل نقشبندی، ذکیه ذکی، آماج، جوجو و لت و کوب ده ها خبرنگار دیگر در این سال ها، این حقیقت را به اثبات می رساند.

برخوردهای خشن با خبرنگاران در کشور ما زمانی اوج بیشتر می گیرد که زورسالاران برای رسیدن به امتیاز های خاصی دست رد بر قانون و قانون سالاری می گذارند و به هر طریق غیر قانونی و ضد قانونی، می خواهند امتیازهای اصلی را بربایند که یکی از آنها انتخابات است.

درچهار باری که در افغانستان طی نه سال گذشته، انتخابات برگزار شده، خبرنگاران رسانه های مختلف یا مورد اذیت و آزار قرار داده شده و یا لت و کوب شده و توهین و تحقیر گشته اند.

درانتخابات اخیر نیز خبرنگاری از کلید با چنین تهدیدی از سوی ناظرانِ یکی از کاندیدان رو به رو شد؛ کاری که سال گذشته دو تن از گزارشگران کلید در سروبی با آن مواجه شدند.

نیرو های خارجی در افغانستان همیشه درگیر چنین جنجال هایی با خبرنگاران بوده و چندین نمونۀ آن در این سال ها درج تاریخ رسانه ها شده است.

یکی از مشکلات اساسی که چنین وضعیتی را میان این نیروها و خبرنگاران به وجود می آورد، تماس گزارشگران با نیروهای مخالف دولت افغانستان است.

گزارشگران کوشش می کنند تا برای ایجاد تعادل و بی طرفی برای گزارش ها و تحلیل های شان با سخنگویان طالبان در تماس باشند و در موارد ضروری، نظر آنان را هم داشته باشند و یا حتی کوشش می کنند تا در مناطق زیر نفوذ مخالفان سفر کنند و از وضعیت درونی جنگ، گزارش تهیه نمایند.

آنان می کوشند تا با گرفتن تصویر درجریان جنگ، گزارش های شان را ثقه بسازند. در این حالات برای این نیروها از روی این تماس ها و تصویر برداری ها شک ایجاد شده و دست به گرفتاری آنها می زنند و تا زمانی که این غایله تصفیه می شود، مدتی تیر شده و سر و صداهای زیادی خلق کرده، اکثر رسانه ها با حساسیتی که در برابر این گرفتاری ها دارد، آن را منعکس می سازند و در صنف خبرنگاران نوعی انزجار از چنین گرفتاری های به وجود می آید.

اما تجربه نشان داده است که تا حال، اکثر خبرنگاران گرفتار شده به علتی که جرمی نداشته بعد از چند روز رها شده اند که خود نشان می دهند که بسیاری از این گرفتاری ها سطحی و نادقیق است.

به سلسلۀ چنین دستگیری ها، به تاریخ 25 سنبله، محمد نادر، خبرنگار محلی تلویزیون الجزیره در منطقۀ عینو مینۀ قندهار توسط نیروهای آیساف دستگیر شد. بعد در روز برگزاری انتخابات، رحمت الله نیکزاد، گزارشگر آشوشیتد پرس در ولایت غزنی توسط نیروهای آیساف دستگیر گردید و در همین روز، حجت الله مجددی، خبرنگار رادیو تلویزیون دولتی در کاپیسا به وسیلۀ نیروهای امنیت ملی توقیف شد. اما روز شنبه، سوم میزان اعلان گشت که این سه خبرنگار آزاد شده اند.

حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان پس از دستگیری این افراد، به وزارت اطلاعات و فرهنگ دستور داد تا در این مورد تحقیق نماید و علل این دستگیری ها را ارزیابی کند.

علت این دستگیری ها تهیۀ عکس از عملیات نیروهای مخالف عنوان شده که آیساف ادعا می نماید مخالفان از آن ها استفاده های تبلیغاتی می کنند.

این چنین دستگیری های جنگی و غیر قانونی که هر نیرویی در هر جایی بتوانند آن را انجام بدهند، نه تنها آزادی بیان و رسانه ها را در کشور ما به چالش می کشد، بلکه به بدترین وجهی، نقض قانون صورت می گیرد.

از این برخوردها نه تنها جامعۀ خبرنگاری از کار شان مایوس می گردند، که مردم نیز به شدت آنرا تقبیح کرده و مخالفان از آن سود برده و خوشحال می شوند. کاری که دولت افغانستان سخت باید در برابر آن بایستد و این یگانه دستاورد در این چند سال را با چنگ و دندان حفظ نماید.