بر اساس آمار وزارت‌های زراعت و امور زنان، هم اكنون 70 درصد نیروی بشری در عرصه زراعت را زنان تشكیل می دهد. این نظریات درحالی بیان می شود كه ناهماهنگی ها بین وزارت خانه ها، خودكامگی موسسات و انجو ها و… به اوج خود رسیده و زنان زراعت پیشه را به شكایت وا داشته است.
درهمین حال، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری كشور نیز اخیراً اعلام كرده است كه در استراتیژی خویش زنان را برای سهمگیری در فعالیت‌های باغداری، مالداری و انسجام در كوپراتیف‌ها تشویق و حمایت می كند و به گفته وزارت زراعت، آبیاری و مالداری كشور، همین اكنون در 15 ولایت افغانستان به تعداد 44 كوپراتیف زنانه وجود دارد.
نسیمه(نام مستعار) از ولایت پروان می گوید:” سال قبل به كمك یكی از موسسات، پروژه ای را در بخش زراعت و پروسس میوه جات و سبزیجات آغاز كردم، اما همین كه مدتی گذشت و پروژه ختم شد، مرا با تمام كارمندانم در نیمه راه گذاشتند.”
وی می افزاید، این كار سبب شد تا تمام حاصلات به هدر رفته و مواد غذایی پروسس شده نیز فاسد گردد.
خودكامگی موسسات
یكی از مشكلاتی كه دراین گزارش تحقیقی به آن دست یافتیم، خودكامگی موسسات و انجوها در اجرای پیاده ساختن پروژه ها برای زنان می باشد كه زنان را با مشكل مواجه ساخته، حتی عواقب ناگواری نیز در پی داشته است.
نذیره رحمان رئیس اقتصاد خانواده وزارت زراعت می گوید:” با تاسف بعضاً موسسات بدون هماهنگی پروژه ها را تطبیق می كنند، آنان با وجودی كه پروژه ها را به اعتبار وزارت خانه‌ها به دست می آورند، اما به تنهایی عمل كرده و در نتیجه زنان را در نیمه راه می گذارند.”
به باور رحمان، این كار سبب می شود تا زنان مایوس و از كار دلسرد شده و دیگر به هیچ مرجعی اعتبار نكنند و زمانی هم كه پروژه های دولتی در آن محل اقدام به كار نمایند، آنان از كار سر باز زنند.
خانم نذیره رحمان، با اشاره به كاركردهای وزارت زراعت، مالداری و آبیاری در قسمت زنان می گوید:” ما به خاطر ایجاد مصئونیت غذایی، زراعت و مالداری، بلند رفتن سطح اقتصاد خانواده ها و… زنان را در عرصه زراعت مسلكی و فنی كمك می كنیم. از 50 درصد نفوس زنان در افغانستان، 70 درصد زنان در زراعت به شكل مستقیم یا غیرمستقیم دخیل می باشند.”
وی تصریح می كند كه وزارت زراعت، در ظرف پنج سال 122211 ( یك لك و بیست و دو هزار دو صد و یازده) خانواده را تحت تعلیمات تغذی قرار داده است، همچنان در بخش پروسس میوه و سبزیجات 3654 خانواده، آموزش های مسلكی دیده و عملاً در این بخش كار می نمایند و تا كنون در 5 ولایت مراكز پروسس ایجاد شده است، اما مشكل آنان نبود ساختمان می باشد.
به همین ترتیب 7834 باغچه خانگی و مكتبی در 11 ولایت ایجاد، 15 باب گلخانه و تونل های پلاستیكی نیز ایجاد شده كه خانواده ها در آن مصروف فعالیت‌های زراعتی اند.
نذیره رحمان همچنان می افزاید: ” در قسمت پروژه های كوچك زراعتی و مالداری به تعداد ده هزار و 609 خانواده در سطح افغانستان تحت پوشش این وزارت بوده كه یكی از پروژه های مهم آن كه برای اولین بار در افغانستان روی دست گرفته شده است؛ توزیع زمین زراعتی برای 80 خانم بیوه و بی سرپرست می باشد.”
به گفته او 80 جریب زمین در منطقه دارالامان كابل برای پنج سال به این خانم ها داده شده كه از آموزش گرفته تا فراهم سازی تجهیزات و وسایل زراعتی از سوی وزارت زراعت برای آنان كمك خواهد شد و این زنان عملاً روی آن كار خواهند كرد. در عین حال یك سوپرماركیت برای فروش محصولات آنان نیز در نظر گرفته شده است.
درهمین حال، خانم گل زن بیوه ای است كه مستحق یك جریب زمین از سوی وزارت زراعت شناخته شده است. او می گوید:” وزارت زراعت برایم یك جریب زمین زراعتی داده است، این زمین قلبه شده و آماده كشت و كار می باشد كه عنقریب كار را به شكل مسلكی روی آن شروع می كنم. ما كورس های مسلكی را از طریق این وزارت فرا گرفته ایم و نظر به نیازمندی بازار، با یك دختر و دو پسرم در آن كشت و كار خواهم كرد.”
به باور او، زنان نیز می توانند در عرصه های مختلف زراعتی كشت و كار نمایند، بیل بزنند، شخم كنند و حاصل بردارند.
قرار است این وزارت بیل، كلنگ، زنبیل و … اشیای مورد ضرورت را توزیع كرده و یك مقدار پول كرایه موتر و نان را نیز برای این زنان بپردازند.
مشكل بازار یابی
یكی از مشكلات عمده خانم های زراعت پیشه، نبود بازار برای فروش محصولات می باشد.
در همین حال، صالحه زرین؛ مسئول اتحادیه زراعتی و رئیس كوپراتیف های زراعتی زنان ولایت پروان می گوید:” به تعداد 800 خانم عضویت این اتحادیه را داشته و این خانم ها در دو بخش صنایع دستی و بخش های مختلف زراعتی چون كشت و كار، تولید و پروسس مواد غذایی فعالیت می كنند. بسیاری از خانم ها در قسمت پروسس میوه جات و سبزیجات كار می كنند.”
به گفته وی، ” یگانه مشكل خانم های ولایت پروان كه در بخش زراعت كار می كنند، پیدا كردن بازار می باشد، چون زمانی كه تولیدات خود را آمــــــاده می سازند، مشكل است كه محصولات آنان در بازارهای محلی به فروش برسد.” به عقیده خانم زرین، هرچند نسبت به سال‌های گذشته زنان رشد بیشتری كرده اند، اما مشكلات هنوز هم وجود دارد.
او می افزاید:” خوبی كار در این است كه قبلاً محصولات و تولیدات زنان را مردان خانواده به فروش می رساندند، اما حال خانم‌ها می توانند خودشان آن را به بازار ببرند و به فروش برسانند. خانم‌ها در چهار فصل كار می كنند، به طور مثال دو الی سه فصل در زراعت و فصل زمستان، آنان در صنایع دستی مصروف فعالیت اند.”
در همین حال، آرین بانو احمدی در بخش زراعت در ولسوالی شهدای ولایت بدخشان می گوید:” در این ولسوالی به تعداد 350 زن در بخش سبزیجات خانگی و 140 زن در بخش های مرغداری و مالداری كار می كنند. نسبت به سال‌های گذشته سطح ظرفیت خانم‌های قریه در عرصه زراعت و مالداری بسیار بلند رفته و خیلی خوب است. زنان زراعت پیشه در فصل زمستان نیز در تونل های پلاستیكی كشت و كار كرده و محصولات دارند.”
به گفته او، در ولسوالی شهدا 500 خانم در تونل های پلاستیكی كار می كنند و تولیدات خوبی نیز دارند.
از سوی دیگر وزارت زراعت در نظر دارد تا زنان و مردان معلول و معیوب نیز در عرصه زراعت فعالیت نمایند.
حفیظه فانی رئیس شورای “شیخ و الزاهد” برای معیوبین و معلولین می گوید: “این اتحادیه به تعداد 800 عضو معیوب و معلول دارد كه در ولایات شمال چون پروان، بغلان، كندز، تخار، بدخشان، بلخ و.. و ولایات شرقی و جنوبی چون ننگرهار، هلمند و كندهار در عرصه های صنایع دستی و مالداری فعالیت دارند.”
به گفته او، طی قرارداد با وزارت زراعت و مالداری عنقریب درهر ولایت به تعداد 50 زن و 50 مرد معلول و معیوب از سوی وزارت زراعت و مالداری، تحت آموزش های مسلكی زراعتی قرار خواهند گرفت كه این پروسه، معلولین و معیوبین را خوشبین كرده است.
این درحالیست كه هم‌اكنون در سراسر افغانستان بیش از 80 هزار معلول جنگی وجود دارد، اما این كه به چه تعداد معلول از اثر عواملی دیگر در افغانستان به سر می برند، ارقام دقیقی وجود ندارد و آنان در عرصه های مختلفی چون اجتماعی، فرهنگی و به خصوص اقتصادی مشكلات زیادی دارند.
عدم هماهنگی؛ منبع مشكلات
به سلسه مشكلات زنان در عرصه زراعت، وزارت امور زنان از عدم هماهنگی وزارت خانه‌ها با این وزارت شدیداً انتقاد كرده و می گوید، سهم زنان در عرصه زراعت و مالداری كمرنگ بوده و زنان در نیمه راه گذاشته می شوند.
كریمه سالك؛ رئیس زنان ولایت كابل می گوید:” در عرصه زراعت زنان، اصلاً هماهنگی با این وزارت وجود ندارد. وزارت زراعت با وجودی كه ریاستی به نام اقتصاد خانواده دارد، اما این ریاست از شیوه های كاری و تطبیق پلان‌های كاری زنان، این وزارت را در جریان قرار نداده و روحیه همكاری با ما ندارد. حتی آنان در كشت و كار باغ های زنانه نیز سهم نگرفته و نخواستند حد اقل چند زن را در بخش باغداری آموزش دهند، چون ما به جای زنان در رسیدگی باغ ها از مردان كمك می گیریم.”
به باور خانم سالك، علت اساسی كمرنگ بودن زنان در بخش های زراعتی و نیم راه گذاشتن آنان در عرصه كارهای زراعتی، ناهماهنگی بین وزارت خانه ها می باشد.
او می گوید:” باید كارها در هماهنگی مشترك پیش بروند، زنان در قسمت باغداری آموزش های مسلكی ببینند، چون زنان درایت و توانایی كاری دارند اما با تاسف قسمی كه دیده می شود آنان تنها در بسته‌بندی محصولات زراعتی سهم دارند. باید بازارهای زراعتی ایجاد گردد تا خانم ها محصولات خود را به فروش برسانند، این كار مربــــوط وزارت خانه های دیگــــــر نیز می شود.”
سالك می افزاید:” كار وزارت زنان تشویق زنان به كار است. ما پلان 10 ساله را برای بهبود وضعیت زنان و فرصت ها برای وزارت ها پیشكش كردیم، اما با آنكه توشیح شده كه باید وزارتخانه ها مسئولیت خود را انجام دهند، ولی از اینكه ارتباطات كاری وجود ندارد، زنان با مشكل مواجه اند.”
حسین‌علی معین؛ معاون ریاست رشد توسعه اقتصـــــاد وزارت امور زنان می گوید:” در سه ربع سال 1390 به تعداد 85983 زن از پروژه های اقتصادی وزرات امور زنان با همكاری برخی از موسسات در مركز و ولایات مستفید گردیده اند كه تنها 2523 زن در عرصه زراعت و مالداری آموزش دیده و كار كرده اند.”
به باور معین، زنان زراعت پیشه در دو بخش عمده، چون نبود بازار برای محصولات و تولیدات و بی بهره بودن از عاید به دست آمده خودشان دچار مشكل اند. با تاسف زنان نمی توانند عاید خود را خود تصاحب نمایند و همه آن به جیب مردان می ریزد.
او می گوید:” وزارت زراعت 9300 تن تشكیل دارد كه 300 زن شـــــــــامل آن می باشد. زمانی كه از وزارت در تشكیل زن مشكل داشته باشد، پس چطور امیدوار بود كه زنان را در عرصه زراعت دخیل سازیم. باید برنامه های زیادی روی دست گرفته شود تا وضعیت زنان تغییر مثبت نماید، چون كم توجهی ها سبب شده تا زنان زراعت پیشه دچار مشكل گردند.”
این درحالیست كه طی یك تحقیق واضح شده است با وجود 70 درصد حضور زنان در عرصه زراعت؛ زنان فقط یك سوم عاید مردها را به دست می آورند.
با این وجود، محمد قربان حقجو رئیس عامل اتاق های تجارت می گوید: “هرچند ارقام دقیقی تا كنون از تعداد فعالان سكتور خصوصی وجود ندارد؛ به دلیل اینكه اكثر آنان را دكانداران، پیشه وران، زارعان و یا باغداران تشكیل می دهند؛ اما در مجموع، حدود 50 هزار جواز تجارتی كه عمدتاً درعرصۀ واردات و صادرات، به ثبت رسیده است. در سطح افغانستان تا كنون 13 هزار جواز در بخش‌های صنعتی تولیدی و سرمایه گذاری های كوچک از سوی ادارۀ “آیسا” صادر گردیده و هزاران متشبث كوچک و پیشه ور، از شاروالی ها جواز اخذ كرده اند.”
ادارۀ شورای عالی پیشه وران، 35 هزار عضو فعال از مركز و ولایات دارد. در این میان، رقم دقیقی از زنان فعال وجود ندارد، اما بر اساس ارقام فدراسیون زنان تجارت پیشه، حدود سی هزار زن تجارت پیشه در سراسر كشور فعالیت دارند.
مشكلات و عوامل آن
براساس قانون اساسی كشور؛ هیچ نوع تبعیض بین زن و مرد وجود ندارد. بنابراین زن ها می توانند مطابق به قانون، شخصیت كاری خود را احراز نمایند.
آقای حقجو می گوید: “در مجموع زنان در تمام عرصه ها به خصوص تجارت های بزرگ و كوچك دچار مشكلات متعددی می باشند. ذهنیت حاكم، عدم توانایی های مسلكی و كار، نبود ظرفیت كاری، عدم دسترسی به امكانات پولی یعنی نداشتن استقلالیت مالی، تبعیض در پرداخت معاش بین زن و مرد، عدم هماهنگی لازم میان زنان اتحادیه ها در عرصۀ انعكاس نظریات و مشكلات شان، خانم ها را با مشكل روبرو كرده اند.”
به باور او، با وجودی كه امكانات بسیاری در دسترس زنان قرار دارد، ولی پراكندگی و متحد نبودن آنان، منجر به ضعف شان شده است.
با وجودی كه نگرانی‌ها از نبود بازاریابی وجود دارد، اما مسئولان استندرد نبودن محصولات و تولیدات را منشا مشكلات می دانند.
محمد قربان حقجو می گوید: “ایجاب می كند كه توجه جدی از سوی دولت به تولید و پروسس مواد غذایی و میوۀ خشک و تازه صورت گیرد. بسته بندی ها، مطابق استندردهای بین المللی باشد كه تصدیق استندردهای بین المللی، چیزی حتمی است. باید توجه بیشتر به متشبثین و سهولت های كاری برای همه به خصوص خانم ها در عرصۀ تجارت و اقتصاد در نظرگرفته شود. دولت با عقد توافقنامهء چند جانبه با كشورهای همسایه، زمینۀ انتقال مواد از خاک آنان برای رسیدن به دریا را فراهم كند.”
به باور حقجو، با پالیسی دقیق و فراهم آوری امكانات برای تشویق صنایع داخلی و بازاریابی در داخل و خــــــــا‌رج، می توان به موفقیت اقتصادی امیدوار بود.
مشكلات زیادی در سر راه فعالیت زنان در عرصه زراعت وجود دارد و این در حالی است كه زنان می توانند به خوبی در بخش هایی كه بیشتر توسط آنان اداره می شود حتی موفقتر از مردان باشند، اما با این وجود به دلیل ناهماهنگی و بی توجهی به مشكلات زنان در این بخش، به آنان كمتر سهم داده می شود.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
