نسل پرندههای کمیاب کشور دیرگاهیست با خطر انقراض مواجه است. علیرغم منع شکار و قاچاق پرندگان، بخشی از مردم در تمام ولایتها سرگرم شکار و قاچاق این پرندگان اند. این مشکل اما در حوزه غرب، بهویژه در ولایتهای فراه و هرات، همواره خبرساز بوده است. به تازگی، مسوولان ریاست حفاظت از محیط زیست هرات، هشدار دادند با ادامه شکار و قاچاق پرندگان نادر، نسل این پرندگان معدوم و محیط زیست این ولایت آسیب خواهد دید.
نصیراحمد فضلی، رییس اداره محیط زیست هرات، میگوید پرندههای کمیاب و بومی در این ولایت، پس از آن که زنده به دام میافتند، برای فروش به ایران قاچاق میشوند؛ مشکلی که سالهاست ادامه دارد و هنوز جلو آن سد نشده است. فضلی همچنان افزود در کنار قاچاق پرندگان، هستند کسانی که شکار این جانوران را به عنوان یک شغل انتخاب کرده و با شکار پرندهها امرار معاش میکنند. به گفته او، شکار بیرویه پرندگان بومی و نادر، صدمه جبرنانناپذیری به محیط زیست هرات وارد کرده و نسل این پرندگان را به سمت نابودی و انقراض سوق داده است. رییس اداره محیط زیست هرات، هشدار داد در صورتی که جلو شکار و قاچاق پرندگان در این ولایت گرفته نشود، از نسل پرندگان چون؛ شینک، کلنگ، مینا و سارمینا، جز نام باقی نخواهد ماند.
مینا و سارمینا، پرندگان بومی و کمیاب افغانستان اند. این پرندگان همواره هدف دام و دانه شکارچیان و قاچاقچیان پرنده قرار داشتهاند. رییس اداره محیط زیست هرات میگوید پولیس این ولایت، در روزهای اخیر، چندین بال از این پرندهها را که قاچاقچیان قصد انتقال آنها به ایران را داشتند، گرفتار و دوباره به دامن طبیعت رها کرده است.
ناامنیها اما بسترهای مساعدی را برای تبهکاران، سارقان و قاچاقچیان در بعضی از ولسوالیهای هرات فراهم کرده است. فضلی میگوید یکی از عواملی که زمینه شکار و قاچاق پرندهها در هرات را فراهم کرده است، ناامنی است. به گفته او، اگر امنیت در ولسوالیها و روستاهای دوافتاده برقرار باشد، امکان بقا و تکثیر نسل پرندگان کمیاب و بومی نیز چند برابر بیشتر خواهد بود.
شکار و قاچاق پرندگان و حیوانات بومی و نادر در هرات، تنها عاملی نیست که سلامت محیط زیست در این ولایت را به مخاطره انداخته باشد، بلکه فضای سبز توسعه نیافته از دیگر عواملی است محیط زیست در هرات را با چالش روبهرو کرده است. فضلی میگوید که عدم توسعه فضای سبز در هرات و استفاده نادرست از فضاهای سبز موجود در این ولایت، چالشهای محیط زیستی در هرات را افزایش داده است. او با انتقاد از اداره شاروالی هرات، میگوید این اداره بدون هماهنگی با اداره محیط زیست، در بعضی از ساحات سبز، “پارک بازی”، “رستورانت” و “قهوهخانه” ایجاد کرده است، که این کار به فضای سبز هرات آسیب وارد کرده است. به استدلال فضلی، با کاهش فضای سبز و محدود ساختن آن در هرات، آلودگی محیط زیستی نیز در این ولایت افزایش یافته است.
کمیته مبارزه با قاچاق
در پی افزایش نگرانیها از شکار و قاچاق پرندگان و حیوانات کمیاب در هرات، پولیس این ولایت کمیته ویژهای را برای مبارزه با این دو پدیده ایجاد کرده است. جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات، تأیید میکند که حیوانات و پرندگان از هرات به ایران قاچاق میشوند. وی اما تأکید کرد به تازگی کمیتهای متشکل از مقام‌های حکومت محلی و پولیس سرحدی در این ولایت ایجاد شده و کار آن جلوگیری از قاچاق جانوران کمیاب از هرات به دیگر کشورها است. فرهاد گفت از زمان آغاز به کار این کمیته تاکنون، از قاچاق دهها بال پرنده به ایران جلوگیری شده است. فرهاد با اشاره به مشکلاتی تأیید کرد که هنوز هم، به طور کامل، از قاچاق پرندگان نادر و بومی هرات به بیرون از کشور جلوگیری نشده است.
شکار و قاچاق پرندگان ممنوع است. وکیلاحمدبارک، یک تن از آگاهان امور محیط زیست، میگوید حتا کسی حق ندارد پرندهای را از یک ولسوالی به ولسوالی دیگر انتقال دهد. او دلیل ممنوعیت شکار و قاچاق پرندگان را، تلاشی برای حفظ حیات وحش و محیط زیست عنوان کرد. بارک اما گفت به دلیل آن که امنیت در کشور تأمین نیست، شکارچیان و قاچاقچیان به طور آزادانه به تخریب حیات وحش و شکار و قاچاق حیوانات و پرندگان مبادرت میورزند.
پیش از این، فعالان محیط زیست هرات، هشدار داده بودند در صورتی که دولت از سلامت محیط زیست این ولایت مراقبت نکند، نظم طبیعی محیط زیست هرات مختل خواهد شد؛ هشداری که گویی به گوش دولت نرسیده و برای کاهش خطرات محیط زیست هیچ ترتیب اثری نداده است. از همین رو است که فعالان محیط زیست همیشه میگویند “دل شان به خانه‌خرابی خود افغانها با دستان خود آنها، نه با دستان غیرخودی، می‌گرید.”
