لويه جرگه عنعنوي به زودي برگزار خواهد شد، ولي تاكنون روشن نيست كه اجنداي مورد بحث اين جرگه چيست؟
اين درحالي است كه بر اساس حکم مورخ ١٦ جوزای رياست جمهورى اعضاي اين جرگه تعيين گرديده اند. برمبناي اين حكم، حضرت صبغت الله مجددى، رییس سابق مشرانو جرگه و رییس بر حال کمسیون ملی تحکیم صلح، به حیث رییس اين کمسيون تعيين گرديد.
در بين اعضاى اين کمیسيون نيز اعضاى پيشين شوراى ملى، کابينه و بزرگان قومى شامل اند.
مولوی خدایداد، نعمت الله شهرانی، سید حامد گیلانی، داکترهمایون عزیزی، حوا علم نورستانی، صفیه صدیقی، محمد عارف نورزی، شهزاده مسعود، همایون شینواری، محمد انور اسحق زی، حاجی دین محمد، ریدا عظیمی، وکیل عبدالجبار، هلال الدین هلال، صادق مدبر، نورالله شاهرخی، حیات الله بلاغی، نوروزعلی اعتمادی، وکیل حاجی محمد عبده، وکیل بازمحمد جوزجانی، وکیل الحاج کرام الدین رضا زاده، حاجیالوک ککوزی، اوتار سنگه، عبدالخالق حسینی، شاه آقا صدیق مجددی، سناتور بازمحمد خان زرمتی، خالد فاروقی، علم راسخ، خلیفه قزل ایاق، گلالی اچکزی و سید محمد امین طارق اعضاى اين کمسيون اند.
تصميم برگزاري لويه جرگه عنعنوي از سوي رییس جمهوركرزي، پس از طرح موضوع امضاي پيمان استراتیژيك با ايالات متحده امريكا مطرح شد، اما گفته مي شود احتمال دارد اين جرگه بزرگ ملي موضوعات مهم و سرنوشت ساز ملي ديگري را نيز مورد بررسي واظهار نظر قرار خواهد داد و به ریيس جمهور مشورتهاي شان را ارايه خواهد كرد.
حکومت افغانستان، سند همکارى هاى استراتيژيک را که امريکا ارايه کرده بود، در اوايل ماه جاري به امريکا سپرده است.
کرزى گفته است که پس از گرفتن نظر مردم افغانستان و رسيدن به يک توافق ملى، ازطريق اين جرگه در مورد همکارى هاى ستراتيژيک، اين سند به منظور تصويب به شوراى ملى فرستاده مى شود.
در همين حال، هرچند تعدادي از نمايندگان ولسي جرگه و آگاهان امور، با اصل برگزاري لويه جرگه موافق نبوده و آن را نامشروع مي دانند، اما عده ديگر اين امر را در حيطهء صلاحيتهاي قانوني رییس جمهور به حساب مي آورند.
محمد رفيق شهير، نماينده مردم هرات در ولسي جرگه برگزاري لويه جرگه را مطابق به ماده شصت و پنج قانون اساسي از صلاحيتهاي ریيس جمهور مي داند، اما وي تصميمهاي لويه جرگه عنعنوي را نوعي ریفراندوم به خاطر مشورت با نمايندگان تودههاي مردمي مي داند. وي تصريح مي كند كه تصميم لويه جرگه عنعنوي هرگز جنبه اجرايي نخواهد داشت. به باور اين عضو ولسي جرگه، لويه جرگه عنعنوي نمي تواند تصميمهايي را بگيرد كه جنبه اجرايي داشته باشد و هرگونه بحث و مذاكرهء اين جرگه مشورتي خواهد بود. شهير اصل برگزاري لويه جرگه را به منظور مشورت، مشروع مي پندارد، ولي تاكيد مي كند كه تصميمهاي اين جرگه با مبنای فصل ششم قانون اساسي برابري نداشته و مشروعيت اجرايي نخواهد داشت.
فصل ششم قانون اساسي، لويه جرگه را عالي ترين مظهر اراده مردم افغانستان شمرده و آن را متشکل ازاعضاي شوراي ملي، رؤساي شوراهاي ولايات و ولسوالي ها مي داند. در ماده يك صدو ده قانون اساس نيز تذكر رفته است كه:”وزرا، ریيس و اعضاي ستره محکمه و لوی سارنوال مي توانند در جلسات لويه جرگه بدون حق رای اشتراک ورزند.”
همچنين در ماده يکصد و يازدهم قانون اساسي آمده:” لويه جرگه در حالات ذيل داير مي گردد:
1- اتخاذ تصميم در مورد مسايل مربوط به استقلال، حاکميت ملي، تماميت ارضي و مصالح عليای کشور.
2- تعديل احکام اين قانون اساسي.
3- محاکمه ریيس جمهور مطابق به حکم مندرج مادۀ شصت و نهم اين قانون اساسي.
با اين وجود، استدلال نمايندگان مخالف برگزاري لويه جرگه، براين است كه تاهنوز شوراي ولسوالي انتخابي تشكيل نشده و دليل برگزاري لويه جرگه مطابق به موارد مندرج در ماده يك صدو يازده قانون اساسي مشروعيت نخواهد داشت.
به هرصورت، به اعتقاد آنان، مهم اين است كه جرگه عنعنوي فراتر از مشورت دهي درخصوص امضاي پيمان استراتیژيك، كدام موارد ديگري را تحت بررسي و بازكاوي قرار خواهد داد.
هراس نهاد اپوزيسيون حكومت نيز بيشتر از اين است كه اين لويه جرگه عنعنوي ابزار اقتدارگرايي ریيس جمهور قرار نگيرد. به همين جهت شماری از نمايندگان ولسي جرگه با ابراز نگراني از اين موضوع، همسان با اعضاي اپوزيسيون خواستار روشن شدن اجنداي لويه جرگه عنعنوي گرديدند.
شكيبا هاشمي، نماينده مردم قندهار در ولسي جرگه و نماينده گروه پارلماني “كاروان صلح” با تاکید به اين مسئله که بايد روشن شود جرگه عنعنوي چه موضوعهايي را مورد بحث قرار مي دهد، دو پرسش اساسي را مطرح نموده و حكومت را در پاسخگويي به آن مسئول مي داند. اول اينكه چرا لويه جرگه مورد نظر را “جرگه عنعنوي” ناميده اند و دوم اينكه بايد مشخص شود، اجنداي لويه جرگه مورد نظر چيست؟
طرح اين دو پرسش هاشمي در راستاي تبيين ماهيت لويه جرگه عنعنوي است تا مشخص شود كه جرگه مورد نظر چه موضوعهايي را مورد بحث قرار مي دهد. در اين صورت روشن خواهد شد كه تصميمهاي اين جرگه جنبه مشورتي خواهد داشت يا منجر به پيامدهاي ديگري در عرصه هاي بزرگتر و مهمتري نيز خواهد شد. از سوي ديگر، وي پسوند عنعنوي را داراي ابهام دانسته و خواستار مشخص شدن اين نام و عنوان نيز مي باشد.
به تصريح وي، اين پرسشها از دادفر سپنتا نيز مطرح شده و سپنتا علي رغم تعهد به ارايه پاسخ تاكنون جوابي را ارايه نكرده است.
اما سيامك هروي، معاون سخنگوي رییس جمهور تصميمهاي لويه جرگه عنعنوي را بيشتر داراي جنبه مشورتي دانسته تصريح مي‌كند كه:” معاهده استراتیژيك با امريكا در مرحله ابتدايي خود قرار دارد و از لويه جرگه عنعنوي در مورد امضاي اين پيمان نظرخواهي خواهد شد. پس از آن تصميمهاي لويه جرگه به پارلمان فرستاده مي شود، ضمن اينكه اعضاي ولسي جرگه در لويه جرگه نيزعضويت دارند و در همان مجلس مي توانند نظرخويش را ابراز داشته و پس از آن نيز اعمال نمايند.”
عبدالروف ابراهيمي، ریيس ولسي جرگه نيز ابراز اطمينان مي كند كه ریيس جمهوركرزي درنشستي با اعضاي اداري ولسي جرگه گفته كه هرگونه تصميم در اين خصوص از جانب لويه جرگه به شوراي ملي فرستاده خواهد شد و صلاحيت حقوقي ولسي جرگه در اين خصوص مد نظر گرفته خواهد شد.
به هر ترتيب، اهميت اساسي كار لويه جرگه عنعنوي در اين است كه اين جرگه درخصوص امضاي پيمان استراتیژيك با ايالات متحده امريكا چگونه تصميم خواهد گرفت. به باور كارشناسان، تصميم گيري در اين خصوص از نقش سازندهء خاصي در سرنوشت سياسي افغانستان برخوردار خواهد بود، زيرا امضاي پيمان استراتیژيك با ايالات متحده امريكا از يكسو نبايد موجب شكستن استقلال حاكميت در افغانستان گردد و از سوي ديگر، صلح را در كشور نهادينه سازد. آنگونه ریيس جمهور گفته بود که شرط اساسی جانب افغانستان مبنی برتوافق روی پیمان استراتیژیک میان دو کشور، تأمین صلح مطمین و برداشتن موانع از مسیر تقویت دولت افغانستان میباشد. رییس جمهور کرزی هم چنان تأكيد نموده بود كه نقش اساسی در توافق روی تامین روابط استراتیژیک با امریکا را مردم افغانستان دارند كه از طريق نمايندگان قومي در لويه جرگه عنعنوي ابزار خواهد شد.
حاجي محمد نواب منگل، نماينده مردم پكتيا برگزاري لويه جرگه عنعنوي را از صلاحيتهاي خاص ریيس جمهور دانسته و اين امر را غيرقابل انكار مي داند. با اين حال، به نظر وي مهم اين است كه لويه جرگه كنوني چگونه مشورتي را در راستاي امضاي پيمان استراتیژيك با ايالات متحده امريكا ارايه خواهد كرد. به اعتقاد وي بايد تأكيد نمايندگان براين باشد كه مشورت لويه جرگه عنعنوي از نظر شوراي ملي عبور نموده و نتيجهء آن نيز تأمين نيازها و مصالح ملي مردم افغانستان باشد تا بتواند صلح و ثبات را در منطقه تحكيم نمايد. وي تأكيد مي كند كه لويه جرگه عنعنوي يك ابزار خاص سياسي براي ریيس جمهور نباشد، بلكه آنگونه كه ماهيت حقوقي و سابقه تاريخي آن نشان مي دهد، براي تأمين خواستههاي مردم افغانستان از آن استفاده شود.
با اين وجود، پرسش ديگري كه از سوی بعضي از آگاهان امور سياسي مطرح است، اين است كه اگر راي اعضاي لويه جرگه به امضاي پيمان استراتیژيك با ايالات متحده امريكا منفي باشد، واكنش حكومت چه خواهد بود؟
به باور سيد محمدعلي رضواني؛ مسئول فرهنگي حزب اقتدار ملي( كه يك نهاد اپوزيسيوني به حساب مي آيد) اين تصور براي حكومت وجود ندارد؛ زيرا نمايندگان انتخابي در اين لويه جرگه پيشاپيش گزينش شده و آراي آنان نيز روشن گرديده است. به اعتقاد وي ميكانيزم انتخاب اعضاي لويه جرگه عنعنوي به شكلي تنظيم گرديده است كه بيانگر آراي مردم نيست، بلكه تحكيم كننده خواستهاي جانب حكومت مي باشد.
به هرترتيب، آنچه كارشناسان برآن توافق نظر دارند، اين مسئله است كه بايد اجنداي لويه جرگه عنعنوي مشخص شده و روشن گردد كه اين جرگه كدام “گره” از مشكلات موجود را باز خواهد كرد؟
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
