پژوهش‌های اخیر اداره ديده‌بان شفافيت نشان می‌دهد، تنها در سال گذشته شهروندان افغان مبلغ سه بیلیون دالر رشوت پرداخت کرده‌اند.
مبلغی که چندین مرتبه بیشتر از عواید سالانه حکومت مرکزی می‌باشد.
شادی خان سیف، از کابل گزارش می‌دهد:
در این کشور، شما مجبور هستید از اخذ یک چوکی بلند گرفته تا بدست آوردن یک قرارداد امنیتی و حتی گرفتن یک جلد تذکره رشوت پرداخت کنید.
عبیدالله گل‌یار 27 ساله که چهار بار است برای گرفتن یک جلد تذکره جدید، به ریاست مربوطه مراجعه می‌کند، می‌گوید: “کارمندان توزیع تذکره بدون دلیل کار شکنی می‌کنند، من برایشان مستقیم گفتم، از من چیزی حصول کرده نمی‌توانید، من محصل طب هستم و حتی یک پول هم بدست تان نخواهد آمد.”
تا این‌که بلاخره کار آن به جریان می‌افتد.
در افغانستان همه مردم با سواد نیستند تا مانند “گل یار” در مقابل ماموران فساد پیشه مقاومت کنند. مطالعات “واچ داگ” و “نهاد شفافیت” نشان می‌دهد که، سال گذشته شهروندان افغان تخمینا مبلغ 3 بیلیون دالر رشوت داده‌اند، مبلغی که در مقایسه با سال 2014 میلادی، 50 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
سروی مذکور هم‌چنان مشعر آنست که پس از ناامنی و عدم موجودیت کارهای انکشافی، فساد سومین مشکل بزرگ افغان‌ها را تشکیل می‌دهد.
سید اکرام افضلی، مدیر اجرایی اداره شفافیت افغانستان، می‌گوید: “با درنظرداشت مطالعات “مرکز ملی سروی” به همان اندازه که کیفیت حکومت‌داری ضعیف است، به همان اندازه میزان فساد بیداد می‌کند.”
پس از سقوط حکومت طالبان در سال 2001 میلادی، جامعه‌ای جهانی بیشتر از 100 بیلیون دالر در این کشور جنگ زده به مصرف رسانیده است، ولی طوریکه دیده می‌شود، پول مذکور به هدر رفته باشد.
انعام الحق، باشنده کابل در مورد وضعیت سرک‌ها، می‌گوید: “در 15 سال گذشته تمام قرارداد های ساختمانی به دو یا سه نفر در حیف و میل پول‌ها دست بالا دارند، داده شده‌است، از همین سبب مقدار پول پروژه‌ها دست بدست شده بلاخره برای کار عملی چیزی نمی‌ماند.”
حکومت افغانستان با وابستگی به کمک‌های پر از قید و شرط خارجی است، باید ثابت کند در مبارزه علیه فساد دست‌آورد های مهمی داشته‌است.
گفته می‌شود، محمد اشرف غنی، رییس جمهور افغانستان، شب و روز کار می‌کند، شخصا تمام دوسیه‌های تدارکاتی را ملاحظه و با کاندید های هر پست بلند دولتی دیدار می‌نماید، تا از فساد و حیف و میل پول‌های کمکی و عایداتی جلوگیری گردد.
حمیرا ایوبی، عضو کمیته مبارزه با فساد پارلمان که معتقد است برای رهایی از فساد یک خانه تکانی اساسی ضرورت است، می‌افزاید: “در گذشته‌ها حکومت‌های داشتیم که به معنی واقعی کلمه چیزی به نام فساد در آن وجود نداشت و تنها شمار قلیلی از ماموران پایین رتبه دست به رشوت ستانی می‌زدند که مقدار آن خیلی ناچیز بود، اما حالا ببینید، با وجود ادعای رهبران حکومت مبنی بر مبارزه با فساد و محو این پدیده خانمان سوز، در صحنه عمل کاری صورت نمی‌گیرد.”
اما ملت با شهامت افغان با استفاده از انواع شیوه‌ها و ساز و برگ مختلف در صدد مبارزه علیه فساد در کشور خویش برآمده‌اند.
“آرت لارد” نام مجموعه‌ای از هنرمندان و نقاشان افغان است که برج و دیوارهای شهر را به منظور مبارزه علیه فساد، با نقاشی‌های ضد رشوت و فساد مزین نموده‌اند.
امید شریفی، رییس این مجموعه که با ابتکار خویش سبب بلند رفتن سطح آگاهی مردم شده و اخیرا موفق به کسب مدال جهانی گردیده‌است، می‌گوید: “هدف ما اینست تا به نفع نسل جوان کاری صورت گیرد، در مقابل این پدیده شوم حساس شده، مطمین گردند که در حقیقت بی‌طرفی، صداقت و وفاداری پایه‌های اصلی راستی می‌باشند.”
تصویر پردازی به روی دیوارهای شهر کابل، هنوز هم ادامه دارد.
