انفجار ماینهای باقیمانده از چهار دهه جنگ هنوز از باشندههای ولایتهای حوزه غرب کشور قربانی میگیرد. معلومات کلیدگروپ نشان میدهد که دفاتر ماینپاکی از نزدیک بـه هشـت سال بدینسو به شمول سه ولسوالی ولایت هرات در ولایتهای فراه، غور و بادغیس مسدود بوده و هیچ فعالیتی نداشتهاند.براساس معلومات مسوولان دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین، 71 کیلومتر ساحات ولایتهای حوزه غرب با ماینهای باقیمانده از دوران جنگ ملوث بوده و درکنـار مایـنهــای باقـیمانـده از زمـان حضور نیروهای شوروی در افغانستان ماینهای جاگذاری شده توسط مخالفان مسلح دولت نیز روزانه از باشندههای حوزه غرب قربانی میگیرد و برای پاکسازی ساحاتی که تازه ماین فرش میشود، هیچ پلانی روی دست نیست.
بـربنیـاد این معلـومـات، در کنـار مـایـنهـای باقیمانده از دوران جنگها در گذشته، در ده ولسوالی حوزه غرب به تازگی گروههای مخالف دولت ماین کارگذاری کردهاند.ولسوالیهای کهسان، گلران و شیندند هرات، ولسوالیهای خاک سفید و بالابلوک فراه، ولسوالیهای تیوره، شهرک و پسابند غور و ولسوالیهای آبکمر و قادس ولایت بادغیس،دردوسال اخیر از سوی گروههای مخالف دولت ماینگذاری شدهاند. عبدالجلیل صادق، مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، میگوید که تهدیدات امنیتی و کمبود بودجه سبب شده است تا از سال 2011 میلادی به اینسو فعالیت دفاتر ماینپاکی در ولایتهای فراه، غور، بادغیس و سه ولسوالی هرات متوقف شود.صادق تأکید دارد، ارقامی که در سروی سال 2011 به دست آمده است، نشان میدهد که به مساحت 51 کیلومتر مربع در فراه،7.3 کیلومترمربع در هرات، نزدیک به 3 کیلومتر مربع در غور ودرحدود 9 کیلومتر مربع در بادغیس،ماینهای دوران جنگ هنوز باقی مانده است.وی اضافه میکندکه برای عاری ساختن مناطق ماین فرش شده در هر متر “نیم دالر” هزینه نیاز است که در مجموع برای پاکسازی تمام ساحات ماین فرش شده در حوزه غرب، به 35 ملیون دالر ضرورت میباشد.
عبدالجلیل صادق علاوه بر کمبود بودجه، تهدیدات امنیتی را از عوامل دیگری محدود شدن فعالیت تیمهای ماینپاکی در حوزه غرب بیان میکند.به گفته وی، مخالفان مسلح دولت تا هنوز چندین بار کارمندان تیمهای ماین پاکی را از ولسوالیهای کهسان، شیندند، زنده جان و گلران هرات و ولایتهای فراه، غور و بادغیس اختطاف کرده و وسایل آنها را نیزبردهاند.وی اضافه میکند که کارمندان تیمهای ماینپاکی با میانجیگیری بزرگان قومی رها شدند اما مخالفان مسلح دولت وسایل شان را تحویل ندادهاند.صادق تصریح میکندکه بارها از مسوولان محلی حوزه غرب خواسته اند تا امنیت تیمهای ماینپاکی را تأمین کنند ، ولی تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.صادق میگوید که برخی از ساحات حوزه غرب که به تازگی ماینکارگذاری شده است، به دلیل نبود پرسونل تخنیکی، شامل پلان پاکسازی دفاتر ماینپاکی نشده است. در حالی که دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب تهدیدات امنیتی را از عوامل اصلی عدم فعالیت دفاتر ماینپاکی در این حوزه عنوان میکند، مسوولان محلی ولایتهای غربی با انتقاد از عدم فعالیت دفاتر ماینپاکی میگویند که تأمین امنیت کارمندان دفاتر ماینپاکی از اولویتهایشان بوده و حاضر هستند تیمهای ماینپاکی را تأمین امنیت کنند.جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات میگوید که از میان 19 ولسوالی به شمول ولسوالیهای جدید التأسیس هرات 13 ولسوالی از تهدیدات انفجار ماین عاری میباشد. فرهاد تأکید دارد که بررسیهای نهادهای امنیتی نشان میدهد که اخیراً مخالفان دولت در برخی از ساحات کهسان، شیـنـدنـد و گـلــران هـرات بـرای هـدف قـرار دادن نظامیان دولتی، ماینهای مقناطیسی کارگذاری نمودهاند که درکنار نظامیان از غیرنظامیان نیز قربانی میگیرد. سخنگوی والی هرات اضافه میکند که تأمین امنیت تیمهای ماینپاکی دراولویت برنامههای اداره محلی این ولایت قرار دارد تا به کمک آنهااین ساحات از وجود ماین و مواد منفجرناشده پاکسازی شود.
فراه از ولایتهای ناامن کشور محسوب میشود که برعلاوه ماینهای باقیمانده ازدوران جنگ در این اواخر هم گروه طالبان با استفاده از کارگذاری ماین و مواد منفجرناشده، نظامیان و غیرنظامیان را هدف قرار میدهند.عبدالجلیل صادق، رییس انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، میگوید که51 کیلومترمربع از ساحات ولسوالیهای این ولایت با ماینهای دوران جنگ ملوث میباشد.
اما محمدناصر مهری، سخنگوی والی فراه، میگوید که در کنار این، برخی از ساحات ولسوالیهای بالابلوک، خاکسفید و حتابرخی از مناطق مرکز این ولایت اخیراً از سوی مخالفان دولت در حین عملیاتهای نظامی ماینگذاری شده است.مهری تأکید دارد که مساحت ساحات ملوث با ماین در فراه مشخص نیست. به گفته وی، مناطق ماین فرش شده بیش از 51 کیلومتر مربع میباشد.سخنگوی والی فراه تأکید دارد که به دلیل کمبود نیروی امنیتی، اداره محلی قادر به تأمین امنیت تیمهای ماینپاکی نیست ولی با آنهم تلاش دارندتا امنیت نسبی را تأمین و تیمهای ماینپاکی را کمک کنند.
در ولایت غور به جز از شهر فیروزکوه، مرکز این ولایت، تمام ولسوالیهای آن هنوز با خطر انفجار ماینهای باقیمانده از دوران جنگ روبهرو هستند. براساس ارقام ارائه شده از سوی مسوولان دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین، در نزدیک به 3 کیلومترمربع از ساحات مربوط به ولسوالیهای این ولایت،ماینهای باقیمانده از دوران جنگ موجود است.
با این حال، غلام مصطفی محسنی،قوماندان امنیه ولایت غور، از عدم فعالیت دفاتر ماینپاکی در این ولایت انتقاد میکند.وی میگوید که تاکنون گزارشی از چالشهای امنیـتـی از ســوی مـوسـســات مایـنپاکـی به ادارههای محلی این ولایت ارجاع نشده است.قوماندان امنیه غور اطمینان میدهد که در صورت آغاز فعالیت موسسات ماینپاکی در این ولایت، امنیت کارمندان این موسسات تأمین خواهد شد. به گفته محسنی، برعلاوه ماینهای باقیمانده از دوران جنگ، مخالفان مسلح دولت برای تحقق اهداف تروریستی شان هنگام عملیاتهای نظامی در ولسوالیهای تیوره، شهرک و پسابند ماین جابهجا کردهاند.محسنی میگویدکه به دلیل نداشتن تجهیزات لازم و عدم فعالیت تیمهای ماینپاکی، مساحت ساحات ماین فرش شده نیز در این ولایت مشخص نمیباشد.
در ولایت بادغیس نیز تهدیدات امنیتیدر سطح ولسوالیهاباعث شده است تا درکنارماینهای دوران جنگ، برخی از ساحات دیگرنیز در سالهای اخیر ماین کارگذاری شود. براساس سروی سال 2011 میلادی به مساحت9 کیلومتر مربع در بادغیس ماینهای دوران جنگ باقی مانده است.
شرافالدین مجیدی،رییس دفتر والی بادغیس، به کلیدگروپ گفت که در این اواخر هم مخالفان دولت برخی از مناطق قادسوآبکمری را با ماین مقناطیسی فرش کردهاند اما این ساحات تاکنون اندازهگیری نشده است.به گفته وی، عدم فعالیت تیمهای ماینپاکی باعث شده است تا مناطق تحت خطر انفجار ماین نسبت به دوران حکومت قبلی افزایش یابد.
عبدالجلیل صادق، مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، میگوید که از آغاز سال 1990 میلادی تاکنون 258.4 کیلومتر مربع از ساحات ماین فرش شده این حوزه توسط دفاتر ماینپاکی، پاکسازیشده است که 94 کیلومتر مربع آن مربوط هرات، 100کیلـومتـر مربع مربـوط فـراه، حــدود 50 کلیومتر مربع مربوط بادغیس و 14 کیلومتر مربع نیز مربوط غور میشود. مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب بدون ارائه ارقام دقیق از مصرف بودجه مجموعی دفاتر ماینپاکی به منظور پاکسازی ساحات متذکره میگوید که معلومات ساحات ملوث با ماین را از طریق بزرگان و متنفذان قومی به دست آوردهاند و پس از انجام سروی دقیق تیمهای ماینپاکی مطابق به نقشه برای پاکسازی آن ساحات فرستاده شده است.
تلفات جانی ناشی از انفجار ماینها
انفجار ماینهای باقیمانده از دوران جنگ از نظامیان و غیرنظامیان و حتا از کارمندان موسسات مایـنپـاکـی قـربانــی گـرفتـه است.عبدالجلیل صادق میگوید که از سال 1990 میلـادی تـاکنـون 618 تـن از باشـنـدههـای ولایتهای غربی در نتیجه انفجار ماین کشته و یک هزار 720 تن دیگر شان معلول شدهاند، که41 درصد آنها اطفال و 4 درصد دیگر شان زنان و متباقی مردان بودهاند. به گفته وی، شمار واقعی تلفات بیشتر از این رقم میباشد که به دلیل دوری راه و عدم گزارشدهی به نهادهای کمککننده آمار دقیق آن ثبت نشده است.
رییس اداره انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب میگویدکه علاوه بر این، 121 تن از کارمندان موسسات ماینپاکی نیز در زون غرب قربانی ماینهای دوران جنگ شدهاند.وی تصریح میکند که 30 تن از کارمندان این موسسات کشته شدهاند و 91 تن دیگرشان معلول شدهاند.
در همین حال،سیدامید شایان، مسوول بخش ارتوپیدی کمیته صلیب سرخ در حوزه غرب، میگوید که 35 هزار و 200معلول فزیکی ثبت این اداره شدهاند که عامل معلولیت 3 هزار و 300 تن شان انفجار ماین و مواد منفجره بوده است.به گفته شایان،50 درصد این معلولان غیرنظامی هستند که 5 درصد آنها را زنان و 10 درصد شان را اطفال تشکیل میدهند.شایان علاوه میکند که از آدرس این کمیته برای معلولان خدمات صحی چون فزیوتراپی و خدمات تخنیکی مانندعصا، ویلچیر ودیگر وسایل به صورت رایگان توزیع میشود.
این درحالی است که شماری از قربانیان انفجار ماینها،به شمول نظامیان،کمتوجهی حکومت را عامل اصلی معلولیت شان میدانند. آنها میگویند که دولت مکلف است تا تمام ساحات را از وجود ماین پاکسازی نماید، اما به دلیل سهلانگاری ارگانهای دولتی، نظامیان وغیرنظامیان در نتیجه انفجار ماینها قربانی میشوند. برخی از این قربانیان که نظامی هستند، میگویند که نبود تجهیزات و کمتوجهی دولت به نیازمندیهای نظامیان باعث شده است تا شماری از همقطاران شان در نتیجه انفجار ماینها جان خود را از دست بدهند و یا هم معلول شوند. فضلاحمد که مدت چهار سال را به حیث پولیس سرحدی فعالیت کرده است، میگویدکه هشت ماه قبل به اثر انفجار ماین در ولسوالی بالامرغاب یک پایش را از داست داده است. او از مشکلات زندگی روزمره خود میگوید: “تأمین نیازهای مالی خانواده و رسیدگی به دیگر امور زندگی برایم سخت شده است و حتا برای خریداجناس مورد نیاز خود توانایی بازار رفتن را ندارم و از دیگران کمک میگیرم.”
شمار دیگر از معلولان که به اثر انفجار ماین عضوی از بدن خود را از دست دادهاند، اکنون با مشکلات اقتصادی، روحی و اجتماعی زیادی مواجه هستند. آنهااز حکومت میخواهند که برای جلوگیری از قربانی شدن مردم در کنار کمکهای مالی، برای احیای حقوق قربانیان انفجار ماینها، تمام مناطق را از وجود ماین پاکسازی نماید.
از سویی هم، مسوولان کمسیون مستقل حقوق بشر در حوزه غرب، از تلفات افراد ملکی به اثر انفجار ماینهای باقیمانده ازدوران جنگ درولایتهای غربی کشور ابراز نگرانی میکنند.بهزاد حکاک، مسوول بخش نظارت از عملکرد پولیس در این کمسیون، میگوید که کارگذاری ماین در جریان جنگ توسط گروههای درگیر یک عمل خلاف موازین حقوق بشری است.حکاک معتقد است که حکومت در راستای پاکسازی ساحات ماینگذاری شده اقدامات جدی نداشته است.مسوول بخش نظارت از عملکرد پولیس درکمسیون حقوق بشر در حوزه غرب، میگوید که این کمسیون نیز برای احیای حقوق قربانیان در نشستها و کنفرانسهای ملی و بینالمللی در حمایت از حقوق افراد دارای معلولیتتلاشهایی داشته است تا برای جلوگیری از قربانی شدن مردم و رسیدگی به قربانیان جنگ حمایتهای بین المللی را جذب نماید.براساس میثاق “اوتاوا”، افغانستان مکلف است که تا سال ۲۰۲۳ میلـادی تمـام ساحات مایـنگــذاریشــده را پاکسازی کند، اما نهادهای ماینپاکی نبود بودجه کافی، تداوم جنگ و ماینگذاری دوباره در ساحات پاکسازیشده را بزرگترین مشکل برای رسیدن به این هدف عنوان میکنند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید