هيئتي از شوراي امنيت ملل متحد وارد افغانستان شده تا در خصوص حذف نام 137 نفر افغان تحقيقاتي را انجام دهند.
استيفن دميستورا؛ نماينده خاص سرمنشي ملل متحد براي افغانستان در يك به تاریخ ۲۳ جوزا در كنفرانس خبري، ضمن اظهار اين موضوع گفت كه در مورد اسامي 137 نفر افغان كه در ليست سياه شورای امنیت سازمان ملل وجود دارد، يك بازنگري صورت خواهد گرفت.
وي دو شرط اساسي را براي حذف اين نام ها و مذاكره با طالبان مطرح نمود كه پذيرش قانون اساسي و قطع ارتباط با شبكه القاعده مي باشد.
به گفتهء آقاي دميستورا اقدامات انجام شده گامي است در راستاي فراهم سازي شرايط بهتر برای كنفرانس كابل كه قرار است در ماه آتی برگزار گردد.
اين مقام سازمان ملل متحد در افغانستان هرگونه تغيير در ليست سياه را از صلاحيت هاي خاص شوراي امنيت دانست؛ اما تاكيد نمود كه حتما يك سری تغييرات اساسي در خصوص 137 نفر افغان بوجود خواهد آمد.
در همين حال، به تاريخ 12 ماه جون در یک گزارش تازه در انگلستان، سازمان اطلاعات پاکستان به حمایت گسترده از طالبان در افغانستان متهم شده و گفته شده بود همکاری این دستگاه با طالبان، به مراتب گسترده تر از آن است که قبلا تصور می شد. در اين گزارش که از سوی انستیتوت اقتصاد لندن (LSE) منتشر شده، ادعا شده که آی اس آی به طالبان افغان پول، آموزش و پناهگاه می دهد.
شماری از قوماندانان محلی طالبان که برای تهیه این گزارش با آنها مصاحبه شده، ادعا کرده اند که نمایندگان آی اس آی حتی در جلسات شورای رهبری طالبان شرکت می کنند.
اين گزارش شرايط مطرح شده در سخنان آقاي دميستورا را پيچيده تر مي سازد؛ چرا كه ديده مي شود تنها ارتباط طالبان با شبكه القاعده مهم نيست، بلكه بخش ديگر آن ارتباط با سازمان استخباراتي پاكستان نيز مي باشد.
چه كساني حذف خواهد شد؟
نفس اين بازنگري و حذف نام تعدادي از مخالفان مسلح دولت از ليست سياه يك ضرورت جدي براي تأمين صلح و پيشرفت روند مذاكره مي باشد؛ اما اساسي ترين پرسش در راستاي حذف اسامي از ليست سياه نحوهء اجرايي ساختن آن است كه تحت چه شرايط و با كدام ميكانيزم اجرا خواهد شد؟
آنگونه كه آقاي دميستورا نيز اشاره نموده بود، تعدادي از اين افراد كه تاكنون نيز در ليست سياه قرار دارند، وارد پروسهء صلح شده و هم اكنون هيچ مشكلي با دولت ندارند. عدهء از آنها نيز مرده اند. با اين حال هراس از اين مي رود كه پروسهء حذف نام افغان ها از ليست سياه يك حالت سمبوليك و نمايشي داشته باشد.
اين مسئله را مي توان در اظهار نظر مردم و آگاهان امور نيز مشاهده كرد.
فاطمه نجاتي؛ يك تن از محصلان پوهنتون كابل مي گويد: “فكر مي كنم حذف اسامي از ليست سياه تأثير چنداني در پيشرفت مذاكره نخواهد داشت؛ چرا كه افراد مهم طالبان حذف نام براي شان اهمیت ندارد، بلكه براي آنان پذيرش شرايط خود شان مهم مي باشد كه قانونمند شدن حضور نيروهاي خارجي و مسايل ديگراست.”
وحيد مژده؛ كارشناس مسايل سياسي نيز براين نظر است كه این ليست در يك شرايط خاص و بدون معلومات دقيق ترتيب شده است.
به عقيدهء وي شوراي امنيت كساني را وارد این لیست نموده كه در آن زمان اصلا شرايط شامل شدن در اين ليست را نداشته اند.
وي از كساني نام مي برد كه مخالف طالبان بوده و در عين زمان در ليست سياه ذكره شده اند ” زماني طي يك اعلاميه، حكم بازداشت بشير بغلاني صادر شده و نام وي درليست سياه آمده بود، در حاليكه وي درهمان زمان در زندان طالبان بسر مي برد. اين خود نشانگر عدم اطلاعات دقيق از اوضاع جنگ آن زمان در افغانستان بود. يا شمس الصفا امين زي؛ كه زماني كارمند وزارت خارجهء طالبان بود، در اين ليست سياه آمده است، درحاليكه وي در عين زمان با نیروهای ايتاليايي در چوکات آیساف كار مي كرد.”
به باور آقاي مژده احتمال مي رود حذف نام ها از ليست سياه بيشتر جنبهء نمايشي داشته باشد كه در روند مذاكره تأثير مثبتي را نخواهد داشت.
فاروق ميړنی؛ نماينده مردم ننگرهار در ولسي جرگه معتقد است كه بايد حذف اسامي افراد از ليست سياه به منظور تحقق مصوبات جرگه ملي مشورتي صلح صورت پذيرد. يعني هدف اصلي آن آوردن صلح و مذاكره با مخالفان مسلح دولت باشد. وي مي گويد: ” شوراي امنيت بايد به مسئلهء حذف اسامي افراد از ليست سياه به مصوبات جرگه ملي مشورتي صلح توجه نماید، زیرا تصاميم اين شورا معطوف به خواست مردم افغانستان می باشد.” وی تاکید می کند كه نام هر فردي كه بتواند در پروسهء صلح مؤثر واقع شود، بايد از اين ليست حذف شده و شامل روند مذاكره گردد.
بنابراين، نبايد حذف نام افراد از ليست سياه به گونهء باشد كه هيچ تأثيري در روند مذاكره و صلح نداشته باشد.
شرايط مخالفان
مسئلهء ديگري كه در ميكانيزم حذف نام ها از ليست سياه مهم است، توجه به شرايط مخالفان مسلح دولت مي باشد.
در سخنان آقاي دميستورا شرايط به صورت يك جانبه مطرح شده و به پيش شرط هاي مخالفان مسلح دولت هيچ اشارهء نشده است.
به نظر آگاهان امور بايد ترتيب به گونهء اتخاذ شود كه در بدل حذف هر فرد از لیست سیاه، این افراد نیز درتحقق پروسه صلح با دولت همکاری نمایند.
آقاي ميړنی مي گويد: “اسامي افراد زيادي در ليست سياه وجود دارد كه بعضي از آنها در افغانستان و تعدادي هم در پاكستان هستند. فكر مي كنم بايد تمام كساني كه به نحوي در آوردن صلح و تأمين ثبات نقش دارند، بايد از اين ليست حذف شود.”
اما به عقيدهء آقاي مژده؛ افراد كليدي در صفوف مخالفان مسلح دولت هيچ توجهي به حذف نام شان از ليست سياه شوراي امنيت ندارند. آنان تا شرايط مورد نظرشان برآورده نشود، هرگز به پروسهء صلح نخواهند پيوست و صرفا حذف نام شان از اين ليست نمي تواند در شريك ساختن آنان به روند مذاكره مؤثر واقع شود.
آقاي مژده از گلبدین حکمتیار رهبر حزب اسلامی نام می برد که وی گفته است: ” اگر نام من در اين ليست وجود نمي داشت، به ايمان خود شك مي كردم. يعني وي اصلا خواستار حذف نامش از ليست سياه شوراي امنيت نمي باشد. يا اينكه ملامحمد عمر اصلا به ترتيب يا تغيير اين ليست اهميتي قایل نيست.”
بنابراين، اگر حذف اسامي افراد از ليست سياه برای افراد کلیدی طالبان تاثیرگذار نباشد، اقدام سمبوليك در اين راستا هيچ كمكي در روند مذاكره نخواهد داشت.
به نظر آقای مژده رسيدن به نقطهء توافق روي بعضي از شرايط مطرح شده از جانب مخالفان دولت نيز خيلي دشوار نیست. وی به يكي از شروط حكمتيار كه خروج نيروهاي نظاميان خارجي است اشاره مي كند:” درخصوص قانونمند شدن نيروهاي خارجي نرم ترين نظر از جانب حكمتيار مطرح شده است. وي گفته است كه در قدم اول بايد نيروهای خارجي از حالت نظامي خارج شده و دربيرون از شهرها ساكن شوند. در طول زمان بايد ضمانتي براي عدم تعرض كشورهاي همسايه فراهم شود و كم كم زمينهء خروج نظاميان خارجي از كشور فراهم گردد.”
اما وي تاکید میکند:” اين ليست بيشتر به حذف نام مردگان يا كسانيكه فعلا از گرايش قبلي شان تغيير موضع داده اند، متکی می باشند. مثلا عبدالحكيم منيب كه مدتي از جانب حكومت فعلي بحیث والي ارزگان كار مي كرد، تا هنوز نامش در اين ليست وجود دارد. لذا به نظر مي رسد كساني كه جرايم جنگي را مرتكب نشده اند، از ليست سياه حذف خواهند شد.”
قطع ارتباطات مخالفان
قطع ارتباط با شبكه القاعده و موضوع حمايت دستگاه استخباراتي پاكستان از طالبان دو مسئلهء مهم ديگر در خصوص پيشرفت روند مذاكره است. به نظر مقامات تصميم گيرنده در جامعه جهاني، ارتباط آيديالوژيكي طالبان با شبكه القاعده و حمايت مالي شبکه استخباراتی پاکستان از اين گروه باعث تقويت و بقاي مخالفان مسلح دولت در افغانستان شده است.
اما به نظر كارشناسان وقتي رضايت مخالفان دولت جلب نشده و به خواسته هاي آنان پاسخ مثبت داده نشود، يقينا اين مخالفان ابزار دست بيروني و قدرت هاي سياسي ديگر قرار مي گيرند.
فاروق ميړنی معتقد است:” وقتي ناراضيان فعلي و مخالفان مسلح دولت به حكومت جذب شده و رضايت آنان فراهم شود، يقينا دست مداخله گران از سمت و سو دهي آنان كوتاه شده و نفوذ آي اس آي يا ديگر شبكه هاي تروريستي و استخباراتي روي آنان كم خواهد شد.”
وحيد مژده نيز با اين نظر موافق است كه فراهم آوري شرايط مناسب سياسي در افغانستان باعث خواهد شد تا دست هاي مداخله گر از فضاي سياسي كوتاه شده و اين امر موجب خواهد شد تا آي اس آي يا القاعده از طالبان به عنوان يك ابزار براي سوء استفاده هاي سياسي كار نگيرند.
وي اضافه مي كند: ” يگانه راه رسيدن به نتيجهء مطلوب براي رسيدن به صلح اين است كه نيروهاي داخلي را راضي نگهداريم تا ابزار دست ديگران قرار نگيرند. ايالات متحده امريكا بايد اين مسئله را مد نظر قرار دهد كه افغانستان در منطقهء قراردارد كه همسايه هاي آن خواهان پيروزي اين كشور و متحدانش در افغانستان نيستند. بنابراين، نبايد اجازه داد كه نيروهاي ناراضي افغان هرچه بيشتر ابزار دست اين همسايه ها قرارگيرد.”
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
