گلیم پس از قالین وطنی یکی از بهترین فرش‌های ساخت افغانستان شناخته شده است، اما این صنعت در سال‌های اخیر بازار خود را از دست داده است.
در ولایت کندز که بیشتر تولید کنندگان این صنعت را زنان روستایی تشکیل می‌دهند، رکود این صنعت بسیاری آنان را واداشته تا به مرور زمان دست از گلیم‌بافی بردارند.
درحال حاضر شمار اندکی از زنانی که به چنین کاری ادامه داده‌اند هم می‌گویند که آنان این کار را از مجبوریت انجام می‌دهند تا روزگارشان را هرطور که می‌شود، بگذرانند.
ساره، باشنده ولسوالی امام صاحب کندز می‌گوید که از بیست سال گلیم بافی می‌کند و این صعنت را از مادر و پدرش آموخته است.
او می‌افزاید، با آنکه کودک خوردسالی دارد و کارهای خانه هم بردوشش است، در یک روز می‌تواند تا یک متر گلیم ببافد.
“تار قیمت است، مصارفش را پوره نمی‌کند. گلیم می‌بافیم و به طوری زندگی را می‌گذرانیم. برای مردهای ما هم کار نیست، مجبوریم این کار را بکنیم. نمی‌شود که گرسنه بمانیم و کاری نکنیم.”
بی بی، یکی دیگر از این زنان گلیم‌باف می‌گویدکه از 20 سال گلیم بافی کرده و اکنون یک کیلو تار را تا 600 افغانی می‌خرد تا از آن گلیم ببافد، اما محصولاتش در بازار به قیمت بسیار ارزان به فروش می‌رسد.
“گلیم می‌بافیم، اما به قیمت مناسب به فروش نمی‌رسد و ارزان می‌فروشیم. هر گلیم را از 20 روز تا یک ماه می‌بافیم و بعد می‌بریم به بازار، اما پولش مصارفش را پوره نمی‌کند. بیوه هستم و پسرم هم جدا زندگی می‌کند.”
همچنان کامله یکی دیگر از زنان گلیم باف می‌گوید:”در گذشته هر کیلو تار را از 400 تا 450 افغانی می‌خریدیم، اما اکنون به 600 افغانی می‌خریم. از 25 روز تا یک ماه می‌بافیم، اما وقتی آن را می‌فروشیم، احتیاجات ما رفع نمی‌شود. در یک بار و دوبار به بازار بردن هم به فروش نمی‌رسد. از حکومت می‌خواهیم که با ما کمک کند. یک آدم موسفید هستم و هشت طفل دارم.”
در همین حال شماری از مردان که زنان شان کار گلیم بافی می‌کنند، می‌گویند که آنان هیچ چاره‌ای ندارند جز اینکه روزها و ماه‌ها چشم انتظار بمانند تا زنان شان گلیمی را بافته و آنان آنرا برای فروش به بازار ببرند.
گل محمد، یکی باشندگان ولسوالی امام صاحب کندز می‌گوید:”مشکلات زندگی زیاد است. حکومت باید با ما کمک کند و زمینه کاری را فراهم سازد. من خودم اولاد دار هستم. مرد و کودک و همه ما چشم انتظار تهیه شدن همین گلیم هستیم.”
از سوی دیگر شماری از فروشندگان گلیم در شهر کندز که گلیم را از روستایی‌ها خریداری و بر دیگر شهروندان به فروش می‌رسانند، می‌گویند که کار وبار آنان بستگی به بافندگان گلیم دارد، اما اکنون بسیاری از بافندگان گلیم دست از این کار کشیده‌اند.
برخی از این فروشندگان می‌گویند که در گذشته در یک‌سال تا هزار تخته گلیم را از بافندگان خریداری می‌کردند، اما اکنون بیشتر از ده تا 15گلیم به دسترس آنان قرار نمی‌گیرد.
ذبیح‌الله، یکی از دکانداران گلیم فروش می‌گوید که بهترین گلیم کندزی درحال حاضر تا هفت هزار افغانی قیمت دارد، زیرا اکنون مردم همچون گذشته از گلیم استفاده نمی‌کنند و چون گذشته تولید نیز نمی‌شود.
“گلیم بافان باید کمک شوند. اگر کمک نشوند، شاید این صعنت به کلی سقوط کند. اگر آنها گلیم نبافند و آن را برای ما نیاورند، ما چه چیزی را بفروشیم؟ پنج روز و ده روز بعد یکی دوتا می‌آید، اما زیاد بافته نمی‌شود، چون مصرفش بلند رفته است.”
اما مسئولان در ریاست صعنت و تجارت کندز می‌گویند که برای تولیدگنندگان در این ولایت پارک صنعتی وجود ندارد و این اداره تلاش دارد تا در آینده نزدیک پارک صنعتی ایجاد گردد.
مولوی محمد رحیم سیرت، رییس صنعت و تجارت کندز می‌گوید که قمیت مواد خام برای صعنت‌کاران بلند رفته است و این اداره تلاش می‌کند تا مشکلات کمبود مواد خام را برای صنعت‌کاران حل کند.
“صنعت کاران آنچه را تولید می‌کنند، از لحاظ کمبود مواد خام و بلند بودن قیمت آن، برای شان صرفه نمی‌کند. اجناس خارجی به قیمت ارزان وارد بازار می‌شود به همین خاطر است که مردم به جای اجناس داخلی، اجناس خارجی را می‌خرند.”
در حالی که صنعت گلیم‌بافی در حال از بین رفتن است، اما مسئولان اتاق تجارت می‌گویند که گلیم شامل اقلام صاداراتی کشور نیست.
گلیم در گذشته‌ها با تارهای نخی و پشمی که از پشم گوسفند و موی بُز درست می‌شد، بافته می‌شد. اما با گذشت زمان تار پنبه و تارهای منصوعی به گلیم اضافه شد که رنگ‌های آن همیشه طبیعی بوده و از ظرافت خاصی برخوردار است.
براساس شواهد بدست آمده، پیشینه این صنعت ارزشمند وطنی به 2500 سال پیش از میلاد برمی‌گردد و کهن‌ترین گلیم بافته شده در مصر باستان کشف شده است.
گلیم در افغانستان و برخی کشورهای آسیای میانه هنوز هم بافته می‌شود و طرفدارانی هم دارد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
