شماری از جوانان در ولایت‌های شمال کشور شکایت دارند که در قریه‌های شان جهیزیه ازدواج دختران بسیار بلند و کمر شکن است.
آنان می‌گویند این وضعیت باعث می‌شود که جوانان زیادی برای تامین مصارف ازدواج و یا جهیزیه خانم شان، مهاجرت کنند.
حق بیردی، باشنده ولسوالی خانقای ولایت جوزجان که در شهر مزارشریف مصروف کار آشپزی است، می‌گوید از 12 سال به این طرف از خانه دور بوده، چون بیست سال پیش وقتی نامزد شد، جهیزیه خانمش 800هزار افغانی هزینه برداشت.
“من و سه برادر کوچکم شش سال کار کردیم تا پول جهیزیه خانمم فراهم شد. بعد از من برادر دیگرم نامزد شد و جهیزیه خانم او هم 700 هزار تعیین شد. بازهم از شش تا هفت سال کار کردیم تا این پول را پیدا کردیم.”
حق بیردی و برادرانش این بار برای فراهم کردن هزینه ازدواج برادر سومی شان کار و تلاش می‌کنند.
جمعه خان، یکی از باشندگان ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب می‌گوید، سه سال است که نامزد شده، اما نمی‌تواند مراسم عروسی برپا کند. وی نیز از جهیزیه گزاف شکایت داشته و در شهر مزارشریف دور از خانه و کاشانه مشغول کار است.
“هزینۀ ازدواج بسیار بالا است. جوانان برای اینکه بتوانند خانم شان را به خانه بیاورند، باید بسیار زحمت بکشند و هزینه آن را تامین کنند. برخی جوانان تا 14 سال هم نتونسته‌اند این هزینه را فراهم کنند.”
مشکلات دختران:
این تنها پسران نیست که از بلند بودن هزینه جهیزیه متضرر می‌شوند، بلکه دختران نیز زمان طولانی را در انتظار عروسی می‌مانند.
فوزیه، یکی از دخترانی که سه سال پیش نامزد شده است، می‌گوید که نامزدش برای تامین جهیزیه به ایران مهاجرت کرده است. او می‌افزاید که پدرش جهیزیه وی را 500هزار تعیین کرده و نامزدش تا کنون تنها توانسته 250هزار افغانی را بفرستد.
“منتظر هستم تا جهیزیه تکمیل شود، بعد از آن عروسی خواهیم کرد. چاره‌ای نداریم، چه کنیم؟ باید منتظر باشم!”
درعین حال قربان نظر، یکی از باشندگان ولسوالی آقچه ولایت جوزجان می‌گوید، ضمن اینکه پسران سال‌ها برای تامین جهیزیه خانم‌های شان با سختی روبه‌رو می‌شوند، دختران نیز با تشویش و نگرانی شب و روز شان را سپری می‌کنند.
” نه زندگی پسر جور می‌شود و نه از دختر. این یک چیز واضح است که آینده دختر هم درخانه پدر جور نمی‌شود.”
برخی از بزرگان قومی تایید می‌کنند که این رسم و رواج ناپسند جوانان را با مشکلات روبه‌رو کرده است. جوره‌بای، یکی از بزرگان قومی می‌گوید که جوانان سال‌ها دوری از خانه و منطقه خود را تحمل کرده و جهیزیه خانم‌های شان را فراهم می‌سازند.
“ده تا پانزده سال از نامزدی جوانان می‌گذرد، اما مصارف عروسی پوره نمی‌شود. کسانی هم استند که به خاطر کمترین کم و کاستی عروسی نمی‌توانند.”
محمد گل، یکی از بزرگان قومی ولایت فاریاب که درحال حاضر در مزارشریف زندگی می‌کند، می‌گوید که همین رواج‌ها باعث شده است تا جوانان برای تامین جهیزیه بلند خانم شان، دست به مهاجرت‌های غیری قانونی بزنند.
به گفتۀ وی جهیزیه دختران در میان ترکتباران از 500هزار افغانی تا یک میلیون افغانی می‌رسد.
“نه تنها جوانان، بلکه تمام اعضای خانواده دختر و پسر نگران می‌باشند، اما رسم و رواج میان مردم ریشه دوانده است.”
او می‌افزاید، در شرایطی که بسیاری از خانواده‌ها با مشکلات اقتصادی روبه‌رو باشند، این رسم و رواج‌ها بسیار ناپسند و غیر قابل قبول است.
نظر علمای دینی
شماری از علمای دین تعیین جهیزیه بلند از سوی خانواده دختر را یک رسم و رواج ناپسند دانسته و از مردم می‌خواهند که از آن دست بردارند.
آنها توصیه می‌کنند خانواده‌ها با گرفتن اندک شیربها، بگذارند که جوانان بدون مشکلات تشکیل خانواده دهند. مولوی راغب، یکی از علمای دین می‌گوید:” نکاحی که مهرش کم باشد، مشقت و تکلیف‌اش کم باشد، نکاح با برکت است.”
مولوی معراج الدین، یکی دیگر از علمای بلخ نیز مخالف تعیین جهیزیه بلند از سوی خانواده‌های دختران بوده و این کار را خلاف موازین اسلامی می‌داند. وی تاکید دارد که مردم افغانستان بیشتر فقیر و نادار اند و این کار سبب می‌شود تا پسران به هدف تامین جهیزیه، دست به کارهای نامشروع بزنند و این خود جوانان را به سوی گناه می‌کشاند.
“جوانان با زحمات و عرق‌ریزی‌های زیاد، در کشورهای دیگر کار کرده، منت مردمان کشورهای دیگر را شنیده و جهیزیه را تامین می کنند.”
فیصله جدید علما و بزرگان:
افزایش مشکلات جوانان در رابطه به تامین جهیزیه، به خصوص میان جوانان ترکتبار در شمال کشور باعث شده است تا علما و بزرگان ولسوالی آقچه ولایت جوزجان که اکثریت باشندگانش را ترکتباران تشکیل می‌دهد، تعهد نامه‌ای را در این رابطه به امضا برسانند. براساس این تعهدنامه، جهیزیه دختران نباید از چهارصدهزار افغانی بیشتر شود.
حاجی نور محمد، یکی از بزرگان ولسوالی آقچه می‌گوید که این تعهد نامه با درک مشکلات جوانان، طی نشستی از سوی بزرگان و علمای دین به امضا رسیده است.
“به چنین فیصله رسیدیم که بعد از این از طرف داماد برای دختر، به خاطر مهر و همه مصارف عروسی بیش از چهارلک افغانی پرداخت نشود.”
علمای دینی در این ولسوالی نیز از این فیصله استقبال کرده و این کار را به نفع مردم دانسته و از مردم در سایر ولسوالی‌ها می‌خواهند که چنین تصمیمی بگیرند. خدای نظر، یکی ازعلمای ولسوالی آقچه می‌گوید:”چهارلک افغانی برای مهر دختر تعیین کردیم که مصارف اضافی مثل عیدی و نوروزی در شریعت نیست. تمام علما به این تصمیم خود صادق می‌باشند.”
در این قطعنامه برای باشندگان آقچه هشدار داده شده، در صورتی‌که کسی تخلف نماید، در محافل‌شان علما و مردم اشتراک نخواهد نمود. حاجی نورمحمد، از بزرگان آقچه می‌گوید:” ناگفته نماند، در صورت تخلف از سوی افراد این ولسوالی، تمام علما و متنفذین در محافل اشتراک نکرده و به قول خویش می‌باشند.”
با آنکه تعیین جهیزیه یک رواج اجتماعی است، اما مسئولان امارت اسلامی نیز بر حل دایمی این مشکل تاکید دارند. عطامحمد ساهو، یکی از مسئولان در ریاست اطلاعات و فرهنگ بلخ، می‌گوید که از فیصله مردم در ولسوالی آقچه استقبال کرده و امیدوار است تا مردم سایر ولسوالی‌ها نیز مشکلات خود را در این زمینه حل و فصل نمایند.
“تقاضای ما از مردم این است که مشکلات اجتماعی خود را خود شان حل نمایند تا ناهنجاری‌ها در کشور خاتمه یابد.”
بزرگان و تجربه‌کاران جهیزیه را از رسم‌ورواج‌های نامعقول و کمرشکن برای خانواده‌ها، به‌ویژه داماد دانسته و بر کاهش هزینه‌های ازدواج تاکید دارند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
