بیش از سه ماه از وقوع اولین زلزله نیرومند و مرگبار در هرات می‌گذرد؛ زلزله‌ای که صدها تن را به کام مرگ کشانید، صدها خانواده را عزادار کرد و صدها خانواده دیگر را در شهر و ولسوالی‌های این ولایت بی‌سرپناه ساخت.
طی مدتی که از وقوع این رویداد می‌گذرد، خیلی از مردم دوباره به خانه‌های شان بازگشتند و زخمی‌های زیادی هم مداوا شدند. ظاهرا همه توقع دارند که اوضاع آرام شده و به حالت عادی برگردد، اما چنین نیست، زیرا هنوز آرامش روانی در میان زلزله زدگان به چشم نمی‌خورد و کام بازماندگان این حادثه را به شدت تلخ ساخته است؛ مسئله‌ی که تا کنون کمتر به آن توجه و رسیدگی صورت گرفته است.
شماری از آسیب دیدگان در مصاحبه با کلید می‌گویند که پس از وقوع زلزله‌های اخیر در هرات، آنان وضعیت روحی و روانی خوبی ندارند و تاکنون نتوانسته‌اند، آرامش از دست رفته شان را بازیابند و به زندگی عادی برگردند.
زرپری، یکی از آسیب دیدگان ولسوالی زنده‌جان است که او را در شفاخانه حوزوی هرات ملاقات می‌کنم، او با حسرت می‌گوید که در این حادثه دو فرزند و یازده تن از اعضای فامیل خود را از دست داده و تا کنون نتوانسته با غم از دست دادن عزیزانش کنار بیاید.
او می‌افزاید که سایه تاریک بجا مانده از آن روزهای وحشتناک، این روزها خواب و خوراک را برای او حرام ساخته است.
“کودکانم پیش چشمانم از بین رفتند. مدام تصویر آن روز در ذهنم می‌آید. اصلا آرامش ندارم، روز و شب گریه می‌کنم و می‌گویم که این زندگی را چه کنم!”
زرپری را با غصه‌هایش تنها گذاشته و به سراغ یکی دیگر از آسیب دیدگان این رویداد که فاطمه نام دارد می‌روم. او می‌گوید که در دومین زلزله نیرومند خانه‌اش با خاک یکسان شد و پس از آن ترس و وحشت در وجودش ریشه دوانده و این روزها به سر دردی و کم خوابی مبتلا می‌باشد.
“به آسانی خوابم نمی‌گیرد، ذهنم همیشه نا آرام است. وقتی می‌خوابم هم در خواب می‌بینم که زلزله شده و ما در خانه گیر افتاده‌ایم. مدام صحنه‌های خراب شدن خانه‌ام، جلو چشمانم مجسم می‌شود.”
این تنها فاطمه و زرپری نیستند که به دلیل وقوع زلزله با مشکلات روحی و روانی دست و پنجه نرم می‌کنند، بلکه شمار زیادی از آسیب دیدگان زلزله وضعیت یکسان با آنان را دارند.
مریم، یکی دیگر از آسیب دیدگان است که او را در یکی از کلینیک‌های خصوصی می‌یابم. او با بی‌قراری می‌گوید که بعد از وقوع زلزله با اضطراب زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و حال برای بازیافتن آرامش روحی‌اش، دست به دامان متخصصان صحت روانی شده است.
“از روزی‌که زلزله شده همیشه می‌ترسم. از رفتن به خانه وحشت دارم و همیشه فکر می‌کنم که دوباره زلزله خواهد شد و حتی از ترس خوابیده نمی‌توانم.”
در همین حال برخی از متخصصان صحت روانی با ابراز نگرانی از افزایش بیماران روانی، تاکید دارند که آسیب‌های روانی بجا مانده از زلزله، به مراتب خطرناک‌تر از خسارات مالی و جانی آن است.
به‌گفتۀ آنان، برای جلوگیری از وخامت بیشتر وضعیت روانی آسیب دیدگان زلزله، باید برنامه‌هایی حمایتی راه اندازی شود.
داکتر وحید نورزاد، متخصص صحت روانی می‌گوید که وقوع پدیده‌های طبیعی مانند زلزله، سبب افزایش بیماری‌ها و اختلالات روانی نزد آسیب دیدگان آن، به ویژه زنان نزد و کودکان می‌گردد.
“یگانه اختلال روانی که بسیار شایع است و افراد پس از آفات طبیعی دچار آن می‌شوند، اختلال روانی و اضطراب پس از حادثه است. بعد از آن نزد فرد علایم روانی مانند: بی‌خوابی، خلق‌تنگی، کابوس، ترس و اضطراب، گوشه‌گیری و کاهش اشتها پیدا می‌شود که می‌تواند تاثیرات منفی روی روان فرد بگذارد.”
شفیق عمر، دیگر متخصص صحت روانی تاکید دارد که عدم توجه به صحت روانی مردم در زمان وقوع پدیده‌های طبیعی مانند زلزله، می‌تواند در آینده منجر به ظهور اختلالات شدید روانی نزد آنان شود.
“اگر به این افراد توجه نشود و آنان تحت درمان و تداوی قرار نگیرند، به بیماری‌های خطرناکی مانند: افسردگی شدید، جنون، اضطراب و وسواس دچار خواهند شد که در مواردی حتی دوا نیز برای درمان آنان پاسخ‌گو نخواهد بود.”
از سویی هم، مسئولان در بخش صحت روانی، شفاخانه حوزوی هرات می‌گویند که پس از وقوع زلزله در این ولایت شمار افراد مبتلا به بیماری‌های روحی و روانی در این شفاخانه افزایش یافته است.
آنان می‌افزایند که در این مدت حدود 2 هزار880 نفر به دلیل مشکلات روحی و روانی به این شفاخانه مراجعه کرده‌اند که 500 نفر آنان به دلیل وخامت وضعیت صحی شان، در این بخش بستر شده‌اند.
داکتر قدیم محمدی، مسئول بخش صحت روانی شفاخانه حوزوی هرات می‌گوید که بیشترین مراجعین بخش صحت روانی این شفاخانه را زنان و کودکانی تشکیل می‌دهند که به دلیل زلزله‌های پی در پی دچار ترس و وحشت شده‌اند.
آقای محمدی می‌افزاید که اکنون چندین داکتر و مشاور در بخش صحت روانی شفاخانه حوزوی هرات مصروف ارائه خدمات به افرادی هستند که روزانه برای درمان به این بخش مراجعه می‌کنند، اما او تاکیید دارد که نیاز است تا در کنار ارائه خدمات صحت روانی در این شفاخانه، برنامه‌های آگاهی‌دهی در مناطق دور افتاده و ساحات آسیب دیده از زلزله، راه اندازی شود.
“متاسفانه که زلزله یک بحران فرا ولایتی است، یعنی بر علاوه هرات، حومه‌های این ولایت و و لایات همجوار را نیز درگیر ساخته و سرویس شفاخانه هر چه امکانات هم داشته باشد، به تنهایی خود نمی‌تواند تمام مشکلات هراتی‌ها و ولایت همجوار آن را حل کند. باید در قریه‌ها و مناطق آسیب پذیر برنامه‌های آموزشی برای مردم ارئه شود، چون ما از تمام مردم خواسته نمی‌توانیم که بیایید تا شما را در شفاخانه تدوای کنیم.”
آقای محمدی می‌افزاید، در کنار شفاخانه حوزوی هرات، میزان مراجعین بخش صحت روانی در شفاخانه‌های خصوصی نیز در این مدت افزایش یافته است.
با این حال مسئولان کمیسیون رسیدگی به زلزله زدگان هرات می‌گویند که برای رسیدگی به وضعیت صحی و روانی زلزله‌زدگان، تدابیر لازمی روی دست گرفته شده است.
مولوی احمدالله متقی، سخنگوی این کمیسیون می‌گوید که داکتران متخصص در زمینه‌های مختلف، از سوی حکومت و نهاد‌های کمک‌رسان، برای رسیدگی به وضعیت زلزله‌زدگان در ساحه حضور دارند.
“از وقتی که زلزله شده تیم‌های صحی، کلینیک‌های ابتدایی و داکتران سیار در مناطق زلزله زده وجود دارند و بیماران زیادی تداوی شده‌اند.”
گفتنی است که هرات از تاریخ 15 تا 23 ماه میزان سال جاری شاهد چند زلزله نیرومند تا 6.3 درجه ریشتر و ده‌ها پس لرزه بود که در نتیجه آن نزدیک به یک هزار و 400 تن جان باخته و در حدود 2 هزار تن دیگر زخمی و حدود دو هزار 449 منزل مسکونی در شهر و ولسوالی‌های این ولایت، به گونۀ کامل تخریب شد.
حال با گذشت بیش از سه ماه از آن رویداد تلخ، دیده می‌شود که در کنار آسیب‌های جسمی و مالی، زلزله‌زدگان با آسیب‌های شدید روحی و روانی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
