کرونا در ولایت نیمروز، فقر و گرسنه‌گی را دامن زد

به منظور بررسی وضعیت زنده‌گی مردم پس از شیوع ویروس کرونا در افغانستان، به ولایت نیمروز سفر کردم.
با پرواز از میدان هوایی بین‌المللی حامد کرزی و با واردشدن به فضای هوایی ولایت نیمروز، از کلکین کوچک طیاره نظاره‌گر دشت‌های وسیع و تپه‌های طلایی که خالق آن تندبادهای مشهور این ولایت است بودم.
این ولایت از غرب با کشور ایران هم‌مرز است و این امر سبب شده که ارزش اقتصادی و فرهنگی خاصی را در قلب خود از سال‌ها بدین‌سو جا دهد.
بیش‌تر مردم در شهر زرنج، مرکز این ولایت‌ در فضای امنیتی نسبتاً آرامی از راه تجارت با ایران امرار معیشت می‌کنند.
نیمروز قبل از شیوع ویروس کرونا، روزانه شاهد عبور و مرور دو تا سه هزار انسان از مرز ابریشم واقع در این ولایت میان افغانستان و ایران بود.
اما با شیوع ویروس کرونا در ایران، مسوولان این ولایت برای جلوگیری از احتمال شیوع این ویروس، مرز ابریشم با ایران را بستند.
هم‌زمان با تشخیص نخستین مورد ابتلا به کرونا در افغانستان و بسته‌شدن مرز ابریشم به ‌روی عبور و مرور، مسوولان ولایتی نیمروز محدودیت‌های گشت‌وگذار را در شهر زرنج وضع کردند.
موانع گشت‌وگذار، زرنج را به سوی یک بحران خطرناک‌تر از همه‌گیری کرونا سوق داد؛ این بحران چیزی به جز فقر نبود.
خواستم با خانواده‌ها دیدار کنم تا بدانم در زمان شیوع این ویروس چه‌گونه زنده‌گی شان را سر و سامان می‌دادند.
بعد از تلاش‌های فراوان، بی‌بی‌هوا را که مادر هفت کودک است و مصروف فروختن جوراب در نزدیکی مسجد جامع شهر زرنج بود، یافتم.
با وی به خانه‌اش رفتم؛ در حالی‌که در گوشه‌ی خانه‌ی نه چندان با سر و وضع مناسب‌اش نشسته است، می‌گوید: “چند سالی می‌شود که نظر به وضع نامناسب امنیتی از ولایت فاریاب همراه با فرزندانم به نیمروز آمده‌ام؛ قبل از کرونا مصارف فرزندانم را از راه کارکردن در خانه‌های مردم تامین می‌کردم”.
بی بی هوامی‌گوید که در جریان همه‌گیری کرونا دیگر کسی وی را در خانه‌های‌شان برای کارکردن راه نمی‌داد. حالان‌که اشک‌هایش را با گوشه‌ی چادرش پاک می‌کند با صدای بغض‌آلودش می‌افزاید: ‌” شب‌هایی‌که نتوانسته‌ام کاری کنم با طفل‌هایم گرسنه خوابیدم”.
وی گفت، قبل از شیوع ویروس کرونا، روزانه تا ۲۵۰ افغانی هم کار می‌کرده؛ اما بعد از شیوع این ویروس روزانه تا ۵۰ افغانی هم نمی‌توانسته عاید کند. وی چندبار هم مجبور به خوردن نان خشک‌شده‌ی زباله‌دانی‌ها شده‌است.
بی‌بی‌هوا، یکی از قربانیان فقر در زمان شیوع ویروس کرونا در این شهر است. وی در این مدت هیچ نوع بسته‌‌ی کمکی را از سوی دولت دریافت نکرده‌است.
در جریان شیوع این ویروس در ولایت نیمروز، کسب‌وکارهای زیادی به تعلیق درآمد.
شگوفه ناصری، یکی از محدود بانوان تجارت‌پیشه در شهر زرنج است. وی قبل از شیوع ویروس و محدودیت‌های گشت‌وگذار، صاحب یک کارگاه خیاطی در شهر زرنج بود؛ اما حالا نه کارگاه دارد و نه هم کارگری برایش باقی مانده‌‌است. وی در مصاحبه با کلید می‌گوید که با وضع‌ محدویت‌ها در شهر، مجبور شد که تمام چهارده کارگرش را رخصت کند.
وی می‌گوید که قبل از کرونا، چهار تا پنج‌هزار افغانی در روز درآمد داشته؛ اما در جریان کرونا صد تا دوصد افغانی در روز عاید نداشته‌است.
در همین حال، غفار رسولی را در نزدیکی دفتر معاون والی نیمروز در عکاس‌خانه‌اش با چهره‌ی پریشان یافتم. رفتم و ‌پای صحبت‌هایش نشستم.
غفار با چهره‌ی نگران می‌گوید که در زمان شیوع این ویروس و تعطیل‌شدن بازارها در این ولایت،‌ شرایط زنده‌گی برایش خیلی دشوار شد. وی می‌افزاید: “برای پیش‌برد زنده‌گی‌ام، در این مدت خیلی قرض‌دار شدم؛ زنده‌گی برایم هر روز سخت شده می‌رفت تا این‌که مجبور شدم برای تلف‌نشدن فرزندانم شبانه فقط برای آن‌ها غذا آماده کنم و من و همسرم شبانه گرسنه می‌خوابیدیم. غفار نیز مانند بی‌بی هوا، از هیچ بسته‌ی کمکی دولتی مستفید نشده‌است.
در کنار دیگر چالش‌ها، ویروس کرونا در ولایت نیمروز، به سرمایه‌گذاری‌های صادراتی به ایران نیز آسیب رسانده‌است. پروین همدرد،‌ قبل از شیوع کرونا مالک یک کارگاه دوخت لباس بلوچی ‌بود. او، تولیدات‌اش را به ایران صادر می‌کرد؛ اما با شیوع این ویروس نتوانسته به کارش ادامه دهد و کارگاه‌اش را رخصت کرده‌است.
او حالا بی‌کار است. مرا به ساختمان کوچکی برد که قبلا مرکز کارگاه‌اش بوده‌است. در حالی‌که روی کف خاک‌زده‌ی اتاق دوخت لباس‌های بلوچی‌اش قدم می‌زد گفت که در زمینه‌ی دوباره برپاکردن کارخانه‌اش با او از سوی هیچ نهادی همکاری نشده‌است. خانم همدرد در پهلوی تجارت، زمینه‌ی کار برای بیش از بیست زن نیازمند در شهر زرنج را نیز مهیا کرده بود.
با آن‌که باشنده‌های ولایت نیمروز از وضعیت بد اقتصادی در دوران کرونا شکایت دارند؛ اما مسوولان محلی می‌گویند که در زمان شیوع این ویروس، حکومت بسته‌های کمکی پنجاه میلیون افغانی را برای خانواده‌های نیازمند اختصاص داده بود.
عبدا‌لنبی براهوی، معاون والی نیمروز، با اشاره به توزیع بسته‌ی کمکی پنجاه میلیون افغانی برای این ولایت و توزیع بسته‌های غذایی برای خانواده‌های نیازمند‌ می‌گوید که همه نیازمندان زیر پوشش این برنامه قرار گرفته بودند و در یک ماه اول شیوع این ویروس برای پنج‌صد خانواده‌ی نیازمند از سوی اداره‌ی محلی این بسته‌ها توزیع شده بود.
مسوولان محلی می‌افزایند، به کمک موسسه‌ی (WFP) به مقدار شش‌هزار افغانی به یازده‌هزار و 92 خانواده کمک شده و به کمک موسسه‌ی یونسف، به شش‌هزار خانواده بسته‌های صحی توزیع شده‌است.
در همین حال، اعضای شورای ولایتی نیمروز می‌گویند که توزیع بسته‌های کمکی برای نیازمندان در این ولایت در زمان شیوع ویروس کرونا، عادلانه نبود.
مولوی گل‌احمد احمدی، معاون شورای ولایتی این ولایت در صحبت با کلید می‌گوید، پس از توزیع ناعادلانه‌ی کمک‌های غذایی، مردم شکایات شان را مبنی به نرسیدن این کمک‌ها با آنان شریک ساختند.
به گفته‌ی وی، آنان یک کمیته‌ی نظارت تشکیل داده و پس از آن به تعدادی از خانواده‌های باقی‌مانده نیز کمک کردند.
وی می‌پذیرد که هنوزهم خانواده‌های نیازمندی در این ولایت نتوانستند کمک‌ها را دریافت کنند.
ویروس کرونا از زمان نخستین واقعه‌اش در جهان تا حالا کسب و کارهای زیادی را در گوشه و کنار جهان تعطیل کرده و جان نزدیک به سه میلیون انسان را در سراسر جهان گرفته است؛ اما ورود این ویروس در افغانستان و دامن‌گیرکردن ولایت نیمروز در اولین روزهای ظهورش، چهره‌ی نیمروز را دگرگون کرده‌است.
نیمروز یا سیستان‌زمین حالا با برطرف‌شدن محدودیت‌های گشت‌وگذار حال و هوای سابق‌اش را ندارد؛ فقر و گرسنه‌گی را می‌توان در چهره‌های رستم‌ها و سهراب‌های آینده‌ی سیستان زمین به وضاحت دید؛ اما هنوزهم امید‌ها برای فردای بهتر دراین ولایت دیده می‌شود.