گزارش‌های متعددی داخلی و خارجی نشان میدهد که وضعیت اقتصادی مردم افغانستان در این سال، نامناسب بوده است.
براساس گزارش‌ها، درسال 1399 بحران کرونا، بن‌بست در پروسه صلح و افزایش ناامنی‌ها، از دلایل عمده افزایش فقر، بی‌ثباتی اقتصادی، فرار سرمایه از کشور، بیکاری و رکود تجارت‌های کوچک، بوده است.
با این همه، درسال 1399 حکومت افغانستان، با چالش‌های مهم دیگر نیز مواجه شد که ضربه جدی به اقتصاد کشور وارد کرد.
آتش‌سوزی دربندراسلام قلعه درغرب افغانستان
دراین آتش‌سوزی، هزاران موتر باربری ازبین رفت و صدها میلیون دالر، به سرمایه‌گذاران افغان، خسارات مالی وارد گردید که باعث افزایش قیمت اجناس دربازارهای افغانستان شد.
تنش‌ها میان حکومت و ولسی‌جرگه روی طرح دسترخوان ملی
جنجال‌ها روی دسترخوان ملی از بحث‌های بزرگ اقتصادی دراین سال بود که سبب ایجاد تنش میان حکومت و نماینده‌گان مردم در ولسی‌جرگه شد.
طرح دسترخوان ملی، ازسوی حکومت به‌منظور کمک به خانواده‌های نیازمند و آسیب‌دیده از کرونا روی دست گرفته شد.
در حالی‌که حکومت، خواهان گنجانیدن این طرح در بودجه سال مالی 1400 شد، اما اعضای ولسی‌جرگه با آن مخالفت کردند.
رد بودجه سال مالی 1400 برای سه بار متوالی از سوی ولسی‌جرگه
تاخیر در تصویب بودجه سال مالی 1400 توسط ولسی‌جرگه، از چالش‌های اقتصادی دیگر بود که سبب شد تا کار بیشتر پروژه‌های انکشافی شامل بودجه، به تاخیر بی‌افتد.
ولسی‌جرگه، خواهان حذف طرح دسترخوان ملی از بودجه و یکسان‌سازی معاش کارمندان خدمات ملکی شد و به‌همین دلیل، سه‌بار سند بودجه سال مالی 1400 را رد کرد، اما در نهایت پس از ایجاد تغییرات در آن، این بودجه را تصویب کرد.
با این همه، گزارش سالانه بانک توسعه آسیا، نشان میدهد که رشد اقتصادی درسال 1399 در افغانستان، به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، وضع قرنطین و ادامه چالش‌های امنیتی و سیاسی، کاهش یافته است.
به اساس این گزارش، تولید ناخالص داخلی درافغانستان تا 5 درصد کاهش را نشان میدهد.
دراین گزارش، به افزایش بیکاری و سقوط فعالیت‌های تجاری در افغانستان نیز اشاره شده است.
درهمین حال، سروی اداره احصائیه مرکزی که درسال 1399 انجام شده است، نشان میدهد که میزان فقر در کشور به بیش از 40 درصد رسیده که به این اساس، 15 میلیون تن از جمعیت افغانستان زیر خط فقر زنده‌گی می‌کنند.
برخلاف توقع، این سروی میزان بیکاری درکشور را 18.6 درصد گفته است که نسبت به سال 1398، کاهش را نشان میدهد.
این درحالی‌ست که رئیس جمهور غنی در برنامه توزیع کمک‌های دولتی در زمان همه‌گیری ویروس کرونا گفت، 90 درصد مردم افغانستان زیر خط فقر زنده‌گی می‌کنند.
از سویی هم، گزارش صندوق بین المللی پول، پیش‌بینی کرده که رکود اقتصادی افغانستان درسال 2021 میلادی، ازمنفی 3 به منفی 5 درصد افزایش خواهد یافت، اما رونق اقتصادی در کشور، 4 درصد کاهش خواهد داشت.
این نهاد، نرخ تورم افغانستان را درسال 1399 نیز 4.5 درصد و درسال آینده 4.8 درصد برآورد کرده است.
اما با وجود همه این چالش‌ها، در گزارش این نهاد آمده که اقتصاد افغانستان ممکن در سال 2021 میلادی، سریع‌ترین رشد خود در هفت سال گذشته را تجربه کند که این موضوع، به برنامه‌ها و پلان‌های جامع اقتصادی، بسته‌گی دارد.
در همین حال، شماری از مالکان تشبثات کوچک و متوسط، 1399 را سال رکود اقتصادی عنوان کرده، می‌گویند که همه‌گیری ویروس کرونا سبب رکود تشبثات کوچک در افغانستان شده است.
به گفته آنان، در زمان همه‌گیری کرونا و پس از آن، هیچ کمکی به بخش سکتورخصوصی و تشبثات کوچک و برزگ افغانستان، صورت نگرفته است.
آنان، خواهان همکاری حکومت و حمایت از تشبثات کوچک وبزرگ شدند.
فاطمه قاری‌زاده؛ یک تن از زنان تجارت‌پیشه است که تجارت کوچک‌اش را با سرمایه بیش از یک میلیون افغانی، آغازکرده بود.
وی، در یکی ازمناطق شهر کابل، کار پروسس میوه‌جات، ساختن رب، ترشی و مربا را آغاز کرد، اما ظاهرا همه‌گیری ویروس کرونا و وضع قرنطین، باعث رکود تجارت‌اش شد.
قاری‌زاده گفت، پول برای آغاز دوباره تجارت‌اش ندارد و تا کنون هیچ کمکی نیز دریافت نکرده است.
در همین حال، اتاق تجارت و سرمایه‌گذاری افغانستان می‌گوید که بحران کرونا، بیشتر از 1.5 میلیارد افغانی، به نظام تجاری افغانستان زیان وارد کرده است.
امین بابک؛ سخنگوی این نهاد در صحبت با کلید گفت، در زمان بحران ناشی از شیوع ویروس کرونا، بیشترین خساره به تجارت‌های کوچک و متوسط وارد شده است.
ازسویی هم، وزارت صنعت وتجارت، سال 1399 هجری خورشیدی را سال خوبی برای رشد صنعت و تجارت درافغانستان عنوان می‌کند.
فواد احمدی؛ سخنگوی وزارت صنعت و تجارت، با اشاره به دستآوردهای این وزارت درسال 1399 به کلید گفت، دراین سال تعداد دهلیزهای هوایی و راه‌های ترانزیتی افزایش یافت و نیز یازده پارک صنعتی به بهره‌بردای سپرده شد.
به گفته وی، وزارت صنعت و تجارت، پلان‌های حمایتی برای تاجران و فابریکه‌های متضرر، در سال 1400 روی دست دارد.
با این حال، وزارت اقتصاد کاهش سرمایه‌گذاری‌ها درسال 1399 را می‌پذیرد، اما می‌گوید که این وزارت، 455 پروژه کوچک و متوسط اجتماعی را در 34 ولایت، به بهره‌برداری سپرده است.
صبور نریمان؛ سخنگوی وزارت اقتصاد، درصحبت با کلید گفت، این وزارت در جریان سال 1399، 72 فعالیت اقتصادی را هدف تعیین کرده بود که به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا، بیشتر این برنامه‌ها عملی نشد.
وی، گفت که در این سال، 91 درصد تشبثات کوچک و 94 درصد تشبثات متوسط ، آسیب دیده‌اند.
نریمان افزود که در سال 1399 هجری خورشیدی، به‌دلیل شیوع ویروس کرونا، شرکت‌های هوایی به دلیل وضع قرنطین و توقف پروازها، بیشترین آسیب را دیده‌اند.
با این همه، سیف الدین سیحون؛ آگاه امور اقتصادی، سیاست‌های اقتصادی حکومت را در سال 1399 ناکام خوانده، می‌گوید که در این سال، مردم شاهد سرمایه‌گذاری‌های مؤثر اقتصادی نبودند.
وی، با اشاره به بحران اقتصادی در افغانستان گفت، سال 1399 توام با فقر، تنگ‌دستی و ناآرامی‌ها بود و درچنین شرایط، نیاز بود که وجوه قابل توجهی ازسوی حکومت، به دسترس مردم قرار گیرد، اما حکومت موفق به این کار نشد.
سیحون گفت، در سال 1399 به ارزش دو میلیارد دالر سرمایه افغانستان، برای خرید خانه به کشور ترکیه انتقال داده شد و به ارزش بیش از سه میلیارد دالر دیگر مصرف خرید دوا از کشورهای خارجی به‌شمول پاکستان و ایران شد.
اما با توجه به تمام مشکلات و چالش‌های اقتصادی که حکومت و مردم افغانستان در سال 1399 با آن مواجه بودند، حکومت دراین سال دستآوردهای بزرگی نیز داشت.
برگزاری نشست ژنیو و تعهد کمک 13 میلیارد دالری جامعه جهانی به افغانستان
این نشست ازسوی سازمان ملل متحد، کشور فنلند و دولت افغانستان برگزارشد که در آن، جامعه جهانی 13 میلیارد دالر کمک در بخش‌های مختلف، برای چهار سال به افغانستان تعهد سپرد.
ادامه این کمک‌ها، به عمل‌کرد دولت افغانستان در زمینه مبارزه با فساد اداری، حکومت‌داری خوب، شفافیت و پیشرفت در روند صلح، بسته‌گی دارد.
طرح دسترخوان ملی
حکومت افغانستان درسال 1399 هجری خورشیدی، تطبیق طرحی را زیرعنوان دسترخوان ملی، بههدف کمک به بیش از چهار میلیون خانواده نیازمند، با هزینه بیش از 244 میلیون دالر آغاز کرد.
به اساس این برنامه، قراراست به خانواده‌های نیازمند و متضرر از بحران کرونا، آرد، برنج، لوبیا، روغن و صابون کمک کند.
افتتاح سه پروژه مشترک افغانستان-ترکمنستان
در سال 1399 هجری خورشیدی، افغانستان و ترکمنستان سه پروژه مشترک اقتصادی به‌شمول خط آهن آقینه-اندخوی، برق ترکمنستان-شبرغان و فایبر نوری را افتتاح کردند.
خط آهن اقینه-اندخوی، بیش از30 کیلومترطول دارد که تفاهم‌نامه ساخت آن، یک سال پیش میان افغانستان و ترکمنستان امضا شده بود.
براساس معلومات اداره خط آهن افغانستان، کارساخت این پروژه حدود 30 میلیون دالرهزینه برداشته است.
امضای نقشه راه پروژه راه آهن مزار-کابل-پیشاور، میان افغانستان، پاکستان و ازبکستان
نقشه راه پروژه ساخت راه آهن مزار-کابل-پیشاور، ازسوی نماینده‌گان افغانستان، پاکستان و ازبکستان، طی همایشی در شهر تاشکند، پایتخت ازبکستان امضا شد.
دراین نشست که وزاری خارجه این سه کشور حضور داشتند، بر همکاری‌های منطقه‌یی درامور اقتصادی، تاکید شد.
افتتاح خط انتقال برق 500 کیلوات از ترکمنستان به افغانستان
گفته می‌شود طول این لین برق از اتامراد ترکمستان تا شبرغان افغانستان، 87.5 کیلومتر می‌باشد.
به اساس گزارش‌ها، با بهره‌برداری از این پروژه، حدود 340 هزار خانواده در ولایت‌های فاریاب، جوزجان، سرپل و بلخ از انرژی برق بهره‌مند خواهند شد.
با این همه، هنوزهم بن‌بست گفت‌وگوهای صلح و وضعیت امنیتی و سیاسی، روی سیاست‌های کلان اقتصادی تاثیر منفی داشته و بیشتر سرمایه‌گذاران، به دلیل نبود ثبات سیاسی و روند مبهم گفت‌وگوهای صلح، علاقه به سرمایه‌گذاری در کشور ندارند.
