نتایج نهایی دور نخست انتخابات ریاست جمهوری در بیست و پنجم ماه ثور اعلام شد که مطابق آن، داکتر عبدالله عبدالله 45 درصد و داکتر اشرف غنی احمدزی 31.6 درصد آرا را به دست آورده اند. بدین ترتیب، هیچ یکی از نامزدان پست ریاست جمهوری نتوانستند “50 + 1” درصد آرای ریخته شده در صندوق ها را کسب کنند. بناءً، مطابق حکم قانون، انتخابات ریاست جمهوری برای بار دوم میان این دو نامزد پیشتاز در دور اول، برگزار میشود.
کمسیون مستقل انتخابات نتایج نهایی دور اول انتخابات ریاستجمهوری را به این ترتیب اعلان کرده است: داکترعبدالله عبدالله؛ ۲ ملیون و ۹۷۲ هزار و ۱۴۱ رأی (۴۵ درصد)، اشرفغنی احمدزی؛ ۲ ملیون و ۸۴ هزار و ۵۴۷ رأی (۳۱.۵۶ درصد)، زلمی رسول؛ ۷۵۰ هزار و ۹۹۷ رأی (۱۱.۳۷ درصد)، عبدالررب رسول سیاف؛ ۴۶۵ هزار و ۲۰۷ رأی، (۷.۰۴ درصد)، قطبالدین هلال؛ ۱۸۱ هزار و ۸۲۷ رأی (۲.۷۵ درصد)، محمدشفیق گلآغا شیرزی؛ ۱۰۳ هزار و ۶۳۶ رأی (۱.۵۷ درصد)، داوود سلطانزوی؛ ۳۰ هزار و ۶۸۵ رأی (۰.۴۶ درصد) و هدایت امین ارسلا؛ ۱۵ هزار و ۵۰۶ رأی (۰.۲۳ درصد).
نظر به آماری که کمسیون مستقل انتخابات از تعداد مجموعی اشتراککنندههای دور اول انتخابات ریاستجمهوری داده بود، حدود ۷ ملیون نفر در این انتخابات اشتراک کرده بودند.
دور دوم انتخابات ریاستجمهوری روز 24 جوزای سال 1393 برگزار میشود. جدول زمانی این انتخابات از شروع تا ختم آن توسط کمسیون مستقل انتخابات طوری ترتیب شده است که با سپری شدن تمام مراحل پروسه انتخابات، نتایج نهایی آن در 31 سرطان همین سال اعلام خواهد شد.
مسأله نظارت و محلات رأیدهی
کمبود محلات رأیدهی و اوراق رأیدهی در محلات یکی از عمدهترین نواقص انتخابات در دور اول به شمار میرفت. به همین دلیل، نامزدان ریاستجمهوری، مردم و نهادهای مدنی همواره از این ناحیه کمسیون مستقل انتخابات را مورد انتقاد قرارد میدادند. اما این بار کمسیون مستقل انتخابات از اشتباهات دور اول تجربه گرفته و آمادگیهای بیشتری را جهت برگزاری دور دوم انتخابات اتخاذ کرده است. کمسیون مستقل انتخابات اعلام کرده است که بیش از چهار هزار محل رأیدهی در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری بر محلات رأیدهی افزوده خواهد شد، تا کسانی که نتوانستند در دور اول رأی بدهند، فرصت شرکت در انتخابات را در دور دوم داشته باشند.
همین طور مقامات کمسیون مستقل انتخابات خبردادهاند که برای دور دوم انتخابات پانزده ملیون ورقه رأی‌گیری چاپ شده است؛ در حالی که در دور اول انتخابات حدود هفت ملیون نفر در انتخابات اشتراک کرده بودند.
همچنان در دور اول انتخابات، 19 هزار و 700 محل رأیدهی وجود داشت و دیده شد که در بعضی محلات رأیدهی صفها بسیار طولانی بود و حتی برای بعضی افراد نوبت رأی دادن نرسیده بود.
مسوولان کمسیون مستقل انتخابات میگویند، انجام این کار از یک سو سهولت برای رأیدهندهها فراهم میکند و از سوی دیگر از ازدحام بیشتر مردم در محلات جلوگیری میکند. نورمحمد نور، سخنگوی کمسیون مستقل انتخابات، چنین میگوید: “این مرتبه کمسیون تصمیم گرفته که حدود بیست و چهار هزار محل داشته باشد، به خاطر سهولت بیشتر برای مردم و جاهایی که صفها بسیار طولانی بوده، محلات بیشتر در نظر گرفته شده است.”
در کنار این، انتقادات در رابطه به شفافیت انتخابات 16حمل نیز وجود داشت، تعدادی از نامزدان نسبت به عدم سهولت برای ناظرانشان در سایتهای انتخاباتی شکایت داشتند. اما در این رابطه نورمحمد نور میگوید که کمسیون مستقل انتخابات اطمینان دارد که انتخابات دور دوم در 24 جوزا به صورت شفاف برگزار خواهد شد: “دور دوم انتخابات، هم برای ناظرین کاندیدان و هم برای مشاهدین ملی و بینالمللی به مراتب آسانتر از دور اول است، چون فقط دو کاندید است، نه انتخابات شوراهای ولایتی است و نه هم یازده کاندید داریم.”
علاوه بر این، کمسیون مستقل انتخابات رهنمود تازهای را نیز در مورد ناظران نامزدان مطرح کرده است که در آن از آنها خواسته شده است در نظارت از پروسه انتخابات جدی باشند. نامزدان باید ناظران خود را یک روز قبل از برگزاری انتخابات در محلات جابهجا کنند، تا آنها از آغاز برگزاری انتخابات تا پایان آن، یکجا با کارکنان کمسیون، جریان برگزاری انتخابات را زیر نظر بگیرند. طبق این رهنمود، ناظران باید در پایان روز انتخابات به پای جدول نتایج محلات رأیدهی امضا کرده و اطمنان حاصل کنند که حقشان تلف نمیشود. نورمحمد نور، سخنگوی کمسیون مستقل انتخابات، میگوید: “نظارت از موضوعات مهم دور دوم انتخابات است و هر نامزد باید ۲۵ هزار ناظر به کمسیون مستقل انتخابات برای نظارت از روند برگزاری انتخابات معرفی کند.”
تمام این آمادگیها از سوی کمسیون مستقل انتخابات به خاطر شفافیت بیشتر در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری مطرح شده است.
از سویی، هیأت ارزیابی اتحادیه اروپا از انتخابات افغانستان با اشاره به تقلب در دور اول انتخابات از کمسیون مستقل انتخابات میخواهد به شفافیت در دور دوم این پروسه توجه جدی کند. تی جیس برمن، رییس هیأت ارزیابی اتحادیه اروپا از انتخابات افغانستان، میگوید که هرچند در انتخابات 16 حمل سال 1393 تقلب صورت گرفته است، اما میزان تقلب در این دوره نسبت به دو دور قبلی انتخابات ریاستجمهوری در افغانستان کمتر بوده است. اما کمسیون مستقل انتخابات میگوید، برای جلوگیری از تقلب در دور دوم انتخابات متعهد است تا افرادی را که در دور اول دست به تقلب زدهاند به ارگانهای عدلی و قضایی بسپارد. به گفته یوسف نورستانی، رییس کمسیون مستقل انتخابات، حدود سه هزار تن به اتهام تقلب در انتخابات 16 حمل شناسایی شدهاند: “این افراد شامل کارمندان ساحوی کمسیون مستقل انتخابات، مسوولان حکومتی و ناظرین میشوند.”
امنیت
ارزیابیها نشان میدهد که مردم، نهادهای مدنی و سازمانهای بینالمللی نسبت به ناامنیهای احتمالی در روز انتخابات نگران هستند. شهلا میهندوست، یک تن از اهالی کابل و فعال حقوق زن، میگوید: “مردم در انتخابات 16 حمل به طور گسترده اشتراک کردند. بسیار خوب بود با درنظرداشت شرایط امنیتی و اقتصادی، این انتخابات به دور دوم نمیرفت.”
یوسف نورستانی، رییس کمسیون مستقل انتخابات، نیز نگرانیهایی را در زمینه امنیت حمل و نقل مواد به ولایت‌ها وروز برگزاری دور دوم انتخابات مطرح کرده است. با این وجود، مقامات امنیتی کشور همواره از آمادگیهای کامل خود در حفظ امنیت دور دوم انتخابات سخن میگویند. جنرال محمدسالم احساس، رییس کمسیون امنیتی انتخابات، میگوید که نیروهای افغان برای تأمین امنیت دور دوم انتخابات آمادگی کامل دارند: “در انتخابات 16 حمل هم دشمنان بنیادی مردم افغانستان بسیار تلاش کردند تا این پروسه ملی ما را خدشهدار سازند. اما دشمن فعلاً این توانمندی را ندارد. نیروهای امنیتی افغان توانایی تأمین امنیت دور دوم پروسه انتخابات را به لطف خداوند و به همکاری مردم با عزت افغانستان دارند.”
همچنان رییسجمهور کرزی بعد از اعلام نتایج نهایی انتخابات، ضمن آن که به مقامات دولتی دستور داده است در دور دوم انتخابات بیطرفی خود را حفظ کنند، از مردم نیز خواسته است در این دور به طور گسترده شرکت کنند: “همانگونه که در دور اول با شور و شوق به پای صندوقهای رأی رفتید و اراده ملی خود را تمثیل کردید، این بار هم مردمسالاری را هر چه بیشتر نهادینه کنید.”
در پی این دستور ریاستجمهوری، وزارت دفاع ملی نیز آمادگیهای خود را نسبت به تأمین امنیت دور دوم انتخابات ریاستجمهوری اعلام داشت. جنرال محمدظاهر عظیمی، سخنگوی وزارت دفاع ملی، گفت: “رییسجمهور افغانستان تأکید میدارد که اردوی ملی از تمام قابلیت خود برای تأمین امنیت انتخابات استفاده کند و همانگونه که در دور اول بیطرفی خود را حفظ کردند، در این دور نیز بیطرف باشند.”
در حالی که پیش از برگزاری دور نخست انتخابات، طالبان هشدار داده بود که انتخابات را مختل خواهد کرد، اما تأمین امنیت انتخابات به گونهای صورت گرفت که نیروهای امنیتی بگونه بیسابقه مورد استقبال مردم و جامعه جهانی قرار گرفت.
نامزدان و مردم
داکتر عبدالله عبدالله با کسب 45 درصد آرا بالاترین آرای دور اول انتخابات را از آن خود کرده است. او با آن که نسبت به عملکرد کمسیونهای انتخابات و نحوه بررسی شکایتها، ناراضی بود، اما نتایج نهایی دور اول انتخابات را پذیرفت و آمادگی خود برای رفتن به دور دوم را اعلام کرد.
آقای عبدالله از اشتراک گسترده مردم در دور اول انتخابات سپاسگزاری کرد و بار دیگر از مردم خواست در دور دوم انتخابات به صورت گسترده شرکت کنند. وی از حمایت داکتر زلمی رسول که ۱۱.۳۷ درصد آرا را در دور اول انتخابات کسب کرده بود و نیز محمدشفیق گلآغا شیرزی که ۱.۵۷ درصد آرا را به خود اختصاص داده بود، اظهار امتنان کرد و این امر را باعث پیروزی قطعی خود در دور دوم انتخابات دانست.
داکتر اشرفغنی احمدزی که 31.56 درصد آرا را در دور اول انتخابات کسب نموده است نیز اعلام کرده که نتایج انتخابات را با تمام مشکلاتی که داشته می‌پذیرد. او در یک نشست خبری از راه یافتن خود و داکتر عبدالله به دور دوم استقبال کرد و گفت، هر کسی که دست به تقلب بزند از نظر وی و تیمش منفور است. آقای احمدزی از رقیب خود عبدالله عبدالله خواست تا او نیز افرادی را که تقلب می‌کنند، از خود دور کند.
مردم نیز در گوشه و کنار کشور برای اشتراک در دور دوم انتخابات آمادگی خود را نشان دادهاند و انتخابات را تنها راه مشروع برای انتقال قدرت و اداره کشور دانستهاند. احمد جامی، یک تن از اهالی شهر هرات، میگوید که تصمیم دارد در دور دوم انتخابات شرکت کند. او میگوید، اگر نیروهای امنیتی مانند انتخابات گذشته امنیت این انتخابات را تأمین کنند، بیشتر مردم در دور دوم انتخابات شرکت خواهند کرد.
مردم در مناطق سردسیر، 24 جوزا را بهترین زمان برای اشتراک رأیدهندههای این مناطق در انتخابات میدانند. به استدلال آنها، در این تاریخ که هوا نسبتاً گرم میباشد، مردم به راحتی میتوانند در پای صندوقهای رأی در محلات رأیدهی حاضر شوند. داکتر عبدالله قلندری از ولایت دایکندی به این نظر است که مردم در دور دوم انتخابات بیشتر از دور اول شرکت می‌کنند: “وضعیت هوا این بار بهتر از دور قبل است، در ضمن مردم بیشتر علاقمند رقابت شدید بین دو کاندید شدهاند. اما نگرانی از تقلب وجود دارد. ما رأی میدهیم نه به خاطر این دو کاندید، بلکه به خاطری که بین مردم انتخابات رواج یابد و نهادینه شود.”
همچنین، آقارضا نیکزاد، یک تن از اهالی ولایت سرپل، نسبت به انتخابات بسیار خوشبین بوده و میگوید: “این بار اشتراک مردم گستردهتر از دور اول خواهد بود، مردم نشان خواهد داد که دیگر نمیخواهند حکومت از طریق زور و جعل و تقلب بر سرنوشت آنها مسلط شود.”
نظر به یک ارزیابی اجمالی دیده میشود که انتظارات مردم از شفافیت و امنیت انتخابات دور دوم بیشتر بوده و نهادهای مسوول نیز در جهت رسیدگی به خواستههای مردم اعلام آمادگی کردهاند. حال نوبت آن است که در عرصه عمل دیده شود که مردم و نهادهای مسوول در روز 24 جوزا چگونه انتخاباتی را پشت سر خواهند گذاشت.
