براساس آمار کمسیون مستقل انتخابات، نزدیک به 7 میلیون (6 ملیون و 898 هزار) واجد شرایط رأی در انتخابات ریاستجمهوری و شوراهای ولایتی کشور در 16 حمل امسال شرکت نموده بودند. به گفته این کمسیون، 2 ملیون و 481 هزار و 413 تن از مجموع شرکتکنندگان انتخابات 16 حمل را زنان تشکیل داده و متباقی رأیدهندگان، مردان واجد شرایط رأی بودهاند.
طبق این آمار کمسیون مستقل انتخابات، سطح اشتراک مردم در انتخابات امسال بیپیشینه بوده است. به همین دلیل، انتخابات 16 حمل افغانستان با استقبال جهانی و حمایت وسیع نهادهای ناظر روبهرو شد و این نهادها آن را گامی به سوی تحکیم دموکراسی در افغانستان توصیف کردند.
با این حال، نتایج ابتدایی انتخابات ریاستجمهوری که روز ششم ماه جاری (ثور) از سوی کمسیون مستقل انتخابات اعلام شد، نشان میدهد که احتمال دارد، انتخابات ریاستجمهوری به دور دوم کشیده شود. اما به نظر میرسد در صورتی که انتخابات به دور دوم کشیده شود، این بار نیز، مردم با حضور گستردهشان در پای صندوقهای رأی، رییسجمهوری آیندهشان را برای 5 سال دیگر برخواهند گزید. چنانچه ناهید فرید، نماینده مردم در پارلمان، از اشتراک گسترده زنان در دور اول انتخابات اظهار رضایت کرده و نسبت به اشتراک وسیع مردم در دور دوم انتخابات نیز به شدت امیدوار است: “بعد از دیدن نتایج مقدماتی اعلان شده از سوی کمسیون مستقل انتخابات، یک عدد توجه ام را به خود جلب کرد. دو ملیون و 481 هزار و 413 رأی توسط زنان به صندوق ریخته شده است و زنان 36% رأیدهندگان را تشکیل میدهند. این حضور، پیامآور پویایی، شکوفایی و نقشآفرینی زنان در مسیر توسعه فردای افغانستان است. این موفقیت را به همه مردان و زنان افغانستان تبریک میگویم.”
از نظر بعضی جوانان، رفتن انتخابات به دور دوم، جالبتر وجذابتر از دور اول آن خواهد شد. دلایل جذابتر شدن انتخابات را صبور نظامی، محصل حقوق از مزار شریف چنین میگوید: “در این دور، رقابتها، جدیتر و جذابتر از دور اول خواهد بود؛ چون نامزدانی که رأی کم آوردند، حمایت خود را از دو نامزد پیشتاز اعلام خواهند کرد. اشتراک کردن در انتخابات یک امر ضروری و حق شهروندی هر شهروند افغانستان است. قسمی که در 16 حمل شاهد حضور گسترده مردم در انتخابات بودیم و نظر به چشمدید خودم، مردم آماده هستند در دور دوم هم با همان شور و اشتیاق قبلی اشتراک کنند.”
تعدادی از شهروندان از مناطق مختلف از برگزاری انتخابات حمایت خود را اعلام کرده و انتخابات را بهترین راه برای مشروعیتبخشیدن به دولت آینده میدانند. مردم عام کشور نیز متوجه این مهم شدهاند که انتخابات تنها راه برای رسیدن به رفاه و آسایش در زندگیشان میباشد. چنانچه، هوشنگ از هرات به این نظر است که مشکلات مردم را میتوان از طریق انتخابات حل ساخت: “یگانه راه بیرونرفت از مشکلات در افغانستان از طریق انتخابات است، ما در دور دوم انتخابات نیز اشتراک میکنیم.”
در بعضی مناطق حتی عزم مردم برای انتخابات جدیتر از دور اول شده است. آقای داکتر مخلص از ولایت ننگرهار به این نظر است که حضور مردم در دور دوم انتخابات باید گستردهتر باشد. او میگوید: “ما در انتخابات اشتراک میکنیم؛ اگر حتی انتخابات به دور دوم، سوم و چهارم هم برود. اما خواهش ما از کمسیون مستقل انتخابات این است که آرای پاک را از آرای ناپاک جدا سازد.”
بعضی از مردم میگویند در انتخابات 16 حمل، برخی مناطق سردسیر که پوشیده از برف بود و راههای مواصلاتی نیز در بعضی مناطق مسدود بود، تعدادی از ساکنین این مناطق نتوانستند در انتخابات اشتراک کنند؛ در حالی که اگر انتخابات به دور دوم برود، این بار ساکنان این مناطق نیز میتوانند به راحتی در انتخابات اشتراک کنند. همچنان در بسیاری از مناطق گرم سیر، مردم به دلیل ناامنی نتوانسته بودند رأی بدهند. قادر پویا از ولسوالی ورس ولایت بامیان میگوید: “این مسوولیت ما است که در انتخابات اشتراک کنیم. در دور اول انتخابات، راهها پر از برف بود و تعدادی از مردم در انتخابات اشتراک نتوانستند، اما این بار همه میتوانند اشتراک کنند. گرم شدن هوا کار ما را آسان کرده است.”
افسانه سمر نیز یک جوان بامیانی است، او میگوید ما در افغانستان زندگی میکنیم و وظیفه ما است تا رییسجمهور کشور خود را انتخاب کنیم: “سرنوشت کشور به دست همین افرادی است که در اینجا زندگی میکنند و مکلف هستند در انتخابات اشتراک کنند، ما میخواهیم دموکراسی را عملی و پیاده کنیم.”
داکتر روحالله از ننگرهار میگوید: “یگانه راهی که ما را به طرف دموکراسی، رفاه، آسایش میبرد و از شر تنفگداران نجات مان میدهد، انتخابات است. من حتماً در دور دوم انتخابات شرکت میکنم و از کسانی که در دور اول شرکت نکرده بودند، میخواهم که این بار انگشتانشان را رنگ کنند.”
اعلام نتایج ابتدایی
نظر به آمار و ارقامی که توسط کمسیون مستقل انتخابات اعلام شده است، با درنظرداشت ملاحظات کمسیون سمع شکایات انتخاباتی، انتخابات به دور دوم رفتنی خواهد بود. اما نامزدان پیشتاز هرکدام واکنش خود را نسبت به نتایج انتخابات نشان دادهاند.
احمدیوسف نورستانی، رییس کمسیون مستقل انتخابات، شام شنبه (6 ثور) نتایج ابتدایی انتخابات ریاستجمهوری را در حضور ناظران انتخاباتی و خبرنگاران اعلام کرد. نظر به بررسیهای این کمسیون، داکتر عبداللهعبدالله با کسب ۴۴.۹ درصد آرا و داکتر اشرفغنی احمدزی با کسب ۳۱.۵ درصد آرا، نامزدان رقیب در دور دوم انتخابات ریاستجمهوری معرفی شدند. نظر به گزارش کمسیون مستقل انتخابات، آرای نامزدان دیگر در این انتخابات به این ترتیب است: زلمی رسول (۱۱.۵) درصد، عبدرب‌الرسول سیاف (۷.۱) درصد، قطب‌الدین هلال (۲.۷) درصد، محمدشفیق گلآقا شیرزی (۱.۶) درصد، داوود سلطانزوی (۰.۵) درصد و هدایت امین ارسلا (۰.۲) درصد.
آقای نورستانی همچنین گفت، مجموع محلاتی که در روز انتخابات باز بوده است ۱۹ هزار و ۴۳۱ محل و مجموع محلات بسته ۵۶۷ محل و محلاتی که مجدداً بررسی شده است ۸۱۰ محل میباشند.
نظر به قانون انتخابات، در صورتی که هیچ نامزدی نتواند “50 + 1” آرای ریخته شده در صندوقها را به خود اختصاص دهد، انتخابات به دور دوم رفته و با شرکت دو نامزدی که بیشترین آرا را به دست آورده‌اند، دوباره برگزار میشود.
آقای نورستانی گفت که درصدی اعلام شده، نهایی نیست و کمسیون شکایات انتخاباتی تا کمتر از 20 روز دیگر فرصت دارد به شکایت‌های احتمالی نامزدان درباره این نتایج رسیدگی کند. وی گفت که این نتایج ممکن است با ارزیابی آن کمسیون تغییر کند و یا به حال خود باقی بماند.
نتایج نهایی انتخابات در ۲۴ ثور بعد از ارزیابی کمسیون شکایات انتخاباتی اعلام خواهد شد. در صورتی که ارزیابی آن کمسیون تغییرات قابل ملاحظهای را در نتایج انتخابات نیاورد، انتخابات دور دوم بعد از دو هفته برگزار خواهد شد. بدین ترتیب در روز هفتم جوزا، مردم شاهد برگزاری دور دوم انتخابات ریاستجمهوری خواهند بود و برای انتخاب رییسجمهور آیندهشان به پای صندوقهای رأی خواهند رفت.
آمادگیها برای دور دوم
نتایج اعلام شده از سوی کمسیون مستقل انتخابات، نشاندهنده رفتن انتخابات به دور دوم است. به این ترتیب، این کمسیون موظف است که آمادگیهای برگزاری انتخابات دور دوم ریاستجمهوری را از قبل اتخاذ کند.
نظر به نتایج ابتدایی، آقای عبداللهعبدالله در رده اول و آقای اشرفغنی احمدزی در درجه دوم قرار دارند و در دور دوم انتخابات باهم رقابت خواهند کرد.
در این حال، داکتر عبداللهعبدالله و داکتر اشرفغنی احمدزی، هر کدام نسبت به نتایج انتخابات انتقاد داشته و از شمارش آرای تقلبی، کمبود اوراق رأیدهی در بعضی مراکز رأیدهی، باطل شدن آرای بعضی صندوقها، محدودیت ناظران در جریان رأیدهی، روند شمارش آرا و جانبداری بعضی کارمندان کمسیونهای انتخاباتی، شکایت دارند.
داکتر عبداللهعبدالله در کنفرانس مطبوعاتی خود که بعد از اعلام نتایج ابتدایی ارائه کرد، گفت: “ما انتظار داشتیم که نتایج انتخابات با بیطرفی کامل و شفافیت همراه باشد، ما مواردی را قبل از قبل با رییس کمسیون مستقل انتخابات و مسوول یوناما آقای یانکوبیش شریک ساختیم که از سوی نهادهای مسوول بیتوجهی شد.” او همچنان افزود: “هر گونه نتایجی که در برگیرنده آرای واقعی مردم باشد و به گونه شفاف اعلام گردد را میپذیریم و طرفدار خواست مردم افغانستان هستیم.”
داکتر اشرفغنی احمدزی نیز نسبت به شمارش آرا اعتراضات خود را بیان داشته ولی نتایج انتخابات را رد نکرده است. او نیز در رابطه به نتایج انتخابات کنفرانس مطبوعاتی گرفته بود و گفت: “نتایج انتخابات آن گونه که باید شفاف میبود، نبود، در روز انتخابات در بعضی از مراکز رأیدهی، اوراق رأیدهی کم شده بود.”
کمسیون مستقل انتخابات ضمن این که بیطرفی خود را در انتخابات اعلام نموده، میگوید که اگر انتخابات به دور دوم برود این کمسیون آمادگی دارد تا دور دوم انتخابات را دو هفته پس از اعلام نتایج نهایی برگزار کند. آقای نورستانی در حضور ناظران انتخابات و رسانهها گفت: “تمام تدابیر لازم برای برگزاری انتخابات در دور دوم در نظر گرفته شده است و کمسیون مستقل انتخابات همان گونه که دور اول انتخابات را برگزار کرد، میتواند به راحتی، دور دوم این انتخابات را نیز برگزار کند.”
همچنان، کشورهای کمککننده از جمله ایالات متحده امریکا نیز از برگزاری انتخابات ریاستجمهوری در دور دوم حمایت کرده و وعده همکاری مالی نیز داده است. پیتر کیسنر، نماینده غیرنظامی سفارت امریکا در افغانستان، پیشتر گفته بود که ایالات متحده در صورت رفتن انتخابات ریاستجمهوری افغانستان به دور دوم، از آن حمایت و کمک مالی میکند. آقای کیسنر در مورد اشتراک گسترده مردم افغانستان در انتخابات 16 حمل چنین گفته است: “حضور گسترده افغانها در انتخابات امسال، جامعه جهانی و همه دنیا را متعجب ساخته و حکومت امریکا از روند و نتایج انتخابات حمایت میکند.”
جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، نیز در کمیته کانگرس آن کشور گفته بود: “شمار زیادی در مورد برگزاری انتخابات افغانستان شک و ظن داشتند، اما افغانها قادر شدند با مشوره و کمک دوستانشان انتخابات را برگزار کنند.”
نهادهای امنیتی
کارشناسان مسایل امنیتی معتقد هستند که رفتن انتخابات به دور دوم، نیازمند تدابیر امنیتی شدیدتری نسبت به دور اول است؛ زیرا هوا گرمتر خواهد شد و طالبان نیز برای نبرد بیشتر آماده میشوند. این کارشناسان با آن که نسبت به نیروهای امنیتی اعتماد دارند، تأکید میورزند که تدابیر امنیتی در دور دوم انتخابات باید شدیدتر از دور اول اتخاذ شود. جنرال عتیقالله امرخیل، کارشناس مسایل نظامی، میگوید: “باید نیروهای امنیتی آمادگی بیشتر داشته باشند، به خاطری که امکان دارد طالبان این بار باعقدههای بیشتری عمل کنند.”
اما صدیق صدیقی، سخنگوی وزارت امور داخله، میگوید که اگر انتخابات به دور دوم برود نیروهای امنیتی آمادگیهای لازم را برای برگزاری یک انتخابات امن خواهند داشت. آقای صدیقی گفت: “در برنامه امنیت انتخابات دور اول، پولیس، احتمالات را نیز بررسی کرده بود که توانست موفقتر عمل کند. این بار نیز، اگر کمسیون مستقل انتخابات دور دوم انتخابات را برگزار کند ما به گونه جدی و فوری روی برنامه عمل برای تأمین امنیت انتخابات دور دوم کار خود را آغاز خواهیم کرد.”
در انتخابات ریاستجمهوری و شوراهای ولایتی 16 حمل، نیروهای امنیتی بسیار خوب درخشیدند و از این لحاظ مورد تقدیر قرار گرفتند، البته نباید فراموش کرد که مخالفان مسلح در آن روز نیز تلاشهایی را برای برهم زدن انتخابات انجام دادند. نظر به گزارشهای وزارت دفاع ملی از روز انتخابات، مخالفان 690 حمله را انجام دادند و در این روز 23 تن کشته و 103 تن دیگر نیز زخمی شدند.
در کنار موفقیتهای قابل ملاحظه نیروهای امنیتی، حمایت مردم از این نیروها این باورمندی را به وجود آورده است که این نیروها با روحیه بالاتری در رابطه به تأمین امنیت انتخابات دور دوم نیز عمل کنند. جنرال محمدسالم احساس، رییس کمسیون خاص امنیتی انتخابات، میگوید که نیروهای امنیتی در ولایات مستقر هستند و هرگاه انتخابات به دور دوم کشانده شود، امنیت آن را تأمین میکنند: “اگر احتمالاً انتخابات به دور دوم برود، تمام نیروهای امنیتی قبل از قبل با تشریک مساعی با کمسیون مستقل انتخابات برنامه و پلانهای خود را داریم و تشویش نداریم و ما از تمام توانمندی نیروهای امنیتی کار خواهیم گرفت تا به خاطر تأمین امنیت بهتر مردم مسوولیت خود را ادا کنیم.”
در کنار نیروهای امنیتی کشور، نیروهای بینالمللی نیز برای دور دوم انتخابات ریاستجمهوری آمادگی خود را اعلام نمودهاند. آنها گفتهاند در کنار نیروهای امنیتی افغان میایستند و در تأمین امنیت انتخابات آنها را یاری میرسانند. هانس جوزف فیلدمن، سخنگوی نیروهای بینالمللی کمک به امنیت میگوید: “آیساف و نیروهای امنیتی افغان در کنار هم به خوبی آمادگی دارند تا امنیت دور احتمالی دوم انتخابات را فراهم سازند. در انتخابات 16 حمل، رهبری انتخابات را افغانها بر عهده داشتند و انتخابات کاملاً افغانی بود. وظیفه نیروهای آیساف، کمک نیروهای امنیتی افغان در فراهمآوری چهارچوب امنیتی برای انتخابات بود.”
با این حال، کارشناسان باور دارند، هرگاه آمادگیها برای برگزاری دور دوم انتخابات از قبل روی دست گرفته شود، مردم این بار نیز مثل دور اول انتخابات با حضور گستردهشان در پای صندوقهای رأی، رییسجمهور آیندهشان را انتخاب خواهند کرد؛ امری که ضمن تحکیم پایههای دموکراسی کشور، برای آینده داشتن یک افغانستان با ثبات و مرفه بسیار سودمند و مؤثر واقع خواهد شد.
