مذاکره با مخالفان مسلح دولت همزمان با محور انگلیس، امریکا، پاکستان، هند و … جریان داشته و هماهنگی خاصی در این راستا وجود ندارد. جنگ جاری برضد تروریزم نیز چنین حالتی دارد، گاهی تمرکز برشمال بیشتر شده و زمانی نیز آتش جنگ در جنوب داغ تر می گردد.
در همین خصوص، هفتهء گذشته از حضور ملا عبدالسلام ضعيف در مذاکرهء صلح لندن در روزنامه “ديلي تلگراف ” خبرداده شد كه گفته مي شد به دعوت پوهنتون سلطنتي لندن صورت گرفته است. پس از آن رییس جمهور کرزی در این کشور سفر کرد تا در این مذاکرات حضور یابد.
سفر شخص اول كشور با هيئتي كه آن را فاروق وردك، وزيرمعارف و عضو شوراي عالي صلح سرپرستي مي كرد، شبههایی را برانگيخت كه گويا انگليسي ها مي خواهند بستر مذاكره را ميان دولت افغانستان و مخالفان مسلح وي هموارسازند. اما به باور كارشناسان، نقش اين كشور كه داراي 9500 عسكرجنگي در افغانستان است، تاكنون از شفافيت خاصي برخوردار نبوده، لذا مذاكره با محوريت بريتانيا در چشم انداز مردم افغانستان تصوير مطلوبي را ندارد.
عبدالشكور اخلاقي، نويسنده و تحليلگر مسايل سياسي براين باور است كه انگليس در طول تاريخ نقش مثبتي در مسايل افغانستان نداشته و اين كشور به پاليسي دسیسه سازی و منفعت جويي شهرت زيادي دارد.” وي مثال هايي از نقش تاريخي اين كشور در جنگ بريتانياي كبير با افغان ها آورده و به حضور ترديد آميز اين كشور در ولايت هلمند اشاره مي كند.
افكار عمومي نيز اين برداشت را مورد تأييد قرار مي دهد كه انگليس نمي تواند نقش موفقي را در ميانجيگري ميان طالبان و مخالفان مسلح ايفا نمايد.
مرتضي مهدوي، محصل علوم سياسي در پوهنتون ابن سينا مي گويد: “سابقهء ذهني مردم نسبت به بريتاينا به این ضرب المثل “تفرقه بينداز و حكومت كن” صدق می کند؛ يعني هركسي كه سياست تفرقه اندازی را براي رسيدن به هدف خود در پيش مي گيرد، مي گويند كه سياست وي مثل انگليسي هاست.”
هرچند گزارش ها حاكي از اين بود كه حضور ملا عبدالسلام ضعيف و ملاتورجان در اين كنفرانس نشان می دهد که انگلیس در مسئله مذاكرهء دولت افغانستان با مخالفان مسلح نقش عمده داشته باشد اما تعداد ديگري از كارشناسان اين مسئله را يك شايعه رسانهای مي دانند.
وحيد مژده، كارشناس مسايل سياسي كه به استراتژي طالبان نيز آگاهي و اشراف كامل دارد، اين مسئله را يك شبههء رسانهای مي پندارد. وي اظهار مي دارد: “سفر ملاعبدالسلام ضعيف در لندن براي حضور در يك نشست آكادميك پيرامون مذاكرات صلح بود كه در آن كنفرانس، كارشناساني از كشورهاي انگلستان، هندوستان، پاكستان و افغانستان نيز دعوت شده بود.” آقاي مژده حضور ریيس جمهور كرزي را جدا از اين برنامه دانسته و سفر وي را به منظور گفتگو به مقام هاي انگليسي مي داند.
به نظر مژده، دامن زدن اين شايعه كه گويا انگليس به فكر مهيا ساختن بستر مذاكره است، به نوعي روحيهء مخالفان مسلح دولت را تقويت خواهد كرد. وي مي افزايد: “اين گونه شايعات كمك مي كند تا مخالفان مسلح دولت فكر كنند كه آنان به مرحلهء بهتري رسيده و قوت بيشتري گرفته اند، به نحوي كه اكنون انگليس، امريكا و ساير كشورهاي منطقه، موجوديت آنان را به عنوان يك طرف قوي مذاكره قبول نموده و براي حضور آنان در قدرت، چاره انديشي مي كنند.” به باور وي، “اين مسئله، چانه زني هاي سياسي مخالفان مسلح را بيشتر نموده و بر تحركات آنان خواهد افزود.”
پيش از سفر ریيس جمهور كرزي، در اعلاميهء دفتر رياست جمهوري گفته شده بود که رییس دولت در سفر سه روزه‌اش به بریتانیا، با دیوید کامرون صدر اعظم، نک‌کلیک، معاون وی، شهزاده چارلز ولیعهد و اعضای پارلمان بریتانیا دیدار می‌کند. در اعلامیه آمده بود که آقای کرزی در این دیدار با مقامهای بریتانیایی در مورد ادامه‌ء کمک‌های آن کشور پس از سال 2014 که روند انتقال مسئولیت امنیتی به نیروهای امنیتی افغانستان خاتمه می‌یابد، گفتگو می‌نماید. در اين اعلاميه، هم چنين آمده بود كه طی این سفر آقای کرزی نمایشگاه بزرگ آثار تاریخی افغانستان را نیز افتتاح خواهد کرد اما افتتاح این نمایشگاه یک مسئله حاشیهای است.
درعین حال، گفتگو در مورد ادامه‌ء کمک‌های بریتانیا پس از سال 2014 نیز نمی‌تواند هدف اصلی این مسافرت باشد، زیرا این موضوعی است که چندی قبل در کنفرانس لیسبون در مورد آن توافق صورت گرفته بود.
اين در حالي است كه پس از کنفرانس لندن و ایجاد صندوق اعانه برای کمک به مخالفان دولت، بریتانیا با ایجاد نوعی اعتمادسازی توجه طالبان را بیش از هر کشور دیگر به خود معطوف کرد، به گونهء که اکنون بریتانیا به محل قابل اطميناني برای مذاکره میان حکومت افغانستان و طالبان بدل شده است. قبل از این نیز نشانه‌هایی از روابط پنهان بریتانیا با طالبان افشا شده بود که به عنوان نمونه می‌توان به اخراج مایکل سمپل، دپلمات انگلیسی از افغانستان اشاره کرد.
اما نقش تاريخي انگليس در افغانستان موجب شده است تا نگاه مثبتي در خصوص ميانجيگري اين كشور در موضوع مذاكره وجود نداشته باشد.
عبدالحميد مبارز، نويسنده و تحليلگر مسايل سياسي به اين باور است كه صداقتي در كار كشورهايي كه مي خواهند در افغانستان صلح و ثبات حاكم شود، ديده نمي شود. احزاب و ارگان هاي داخلي نيز تحت تأثير كشورهاي بيروني قرار داشته و به نوعي حس اعتماد به نفس شان ضعيف شده است. به باور وي، اگر اعتماد به نفس نهادها و افراد داخلي تقويت شود، ميكانيزم هاي خوب ملي وجود دارد تا با استفاده از آن بتوان مذاكره را به نحو بهتري به پيش برد. مبارز، راهكار تشكيل جرگهء ملي را كارساز دانسته و معقتد است كه اگر افغان ها با استفاده از اين روش ملي و سنتي و بدون پا درمياني كشورهاي خارجي مذاكره كنند، موفق خواهند بود.
به اعتقاد وي، پيشي گرفتن كشورهاي خارجي در امر مذاكره ممكن است با اهداف سياسي همراه باشد. وي اين هراس را در اين دخالت ها برجسته مي داند كه ممكن است كشف ذخاير زير زميني دندان هاي طمع قدرت طلبان خارجي را تيزتر نموده باشد، لذا آنان كوشش مي كنند تا به نحوي در معادلات سياسي در افغانستان سهم بگيرند. مبارز همدستي پاكستان را با انگليس نيز دور از احتمال نمي داند. وي می گوید :”غيرممكن است كه در مذاكره با محور انگليس منافع افغانستان به دست آيد.”
نگراني از نقش انگليس در موضوع مذاكره در حالي ابراز مي گردد كه چند روز پس از سفر آقاي كرزي به انگليس، رابرت گيتس، وزيردفاع ايالات متحده امريكا در افغانستان سفر نموده و در خصوص مسايل امنيتي، ايجاد پايگاه و عذرخواهي از كشتار افراد ملكي با ریيس جمهور كرزي گفتگو نمود. وي با عذرخواهي از كشته شدن افراد ملكي در جريان عمليات ناتو در ولايت كنر، تعهد سپرد كه پس از اين درجريان عمليات نظامي نيروهاي خارجي به مردم ملكي آسيبي نخواهد رسيد.
چندي پس از سفر رابرت گيتس، جنرال جون كامپ بل در گفتگو با آژانس خبري اسوشيتدپرس اظهار داشته بود كه نيروهاي ایتلاف پس از اين، تمركز خويش را بر مناطق سرحدي افغانستان و پاكستان بيشتر خواهند ساخت. وي اظهار داشته بود كه تعداد نيروهاي ایتلاف در منطقهء پيچ دره ولايت كنر كاهش يافته و در عمليات نظامي با پوليس سرحدي افغان در شرق افغانستان مشاركت خواهند داشت.
اظهارات وي نشان مي دهد كه اين نيروها پس از اين، در شرق افغانستان حضور چشم گيرتري خواهند داشت. شواهد نيز نشان ميدهد كه حضور نيروهاي ایتلاف و ناتو در اين اواخر بيشتر در شرق و شمال افغانستان متمركز شده است. اين مسئله، نگراني هايي را خلق نموده است كه گويا در مبارزهء نيروهاي ایتلاف با مخالفان مسلح، برنامه ريزي دقيق و هماهنگي وجود ندارد. هرگاه آنان در يك نقطه توجه نمايند، از نقطه هاي ديگر آشوب خيز غافل مي مانند. در نتيجه منطقه فراموش شده بارديگر لانهء تروريزم خواهد شد.
وحيد مژده، نيز اين نگراني را تأييد نموده تصریح می کند که با متمرکزشدن نيروهاي ایتلاف در شمال و شرق کشور، بارديگر جنوب ناامن خواهد شد. وي اين مسئله را موجب نگراني دانسته مي افزايد: “پيش بيني مي شود كه نبود برنامه ريزي دقيق و هماهنگ در سياست جنگ و مذاكره، موجب تقويت بيشتر مخالفان مسلح شده و آنان در سال آيندهء خورشیدی به شورش هاي بيشتري دست خواهند زد.”
در اين ميان، مردم انتظار دارند تا سياست نهادهاي داخلي و خارجي در راستاي صلح و جنگ در افغانستان از هماهنگي كامل برخوردار شده و مبتني بر منافع ملي و خواسته هاي مردمي باشد. آنان از اين مسئله در هراس اند كه اگر اين سياست ها كماكان پراكنده باشند، امنيت در افغانستان برقرار نخواهد شد.
قاسم غفوري، يكي از شهروندان كابل با ابراز نگراني از اين مسئله مي گويد: ” آنگونه كه از شواهد پيداست، پاليسي ها در قبال جنگ و صلح، هماهنگ نيست، لذا این نگراني وجود دارد كه وضعيت امنيتي در سال آينده، بدتر شده و روزگار مردم نيز خراب تر گردد.” وي از دولت و نهادهاي مسئول داخلي و خارجي مي خواهد تا با اتخاذ سياست هماهنگ، اين خاك آشوب خيز را از خطر تروريزم و خون ريزي هاي مداوم نجات بخشند.
در حالي كه شكايت مردم از عدم هماهنگي برنامه هاي جنگ و مذاكره وجود دارد، شوراي عالي صلح تأكيد مي كند كه مذاكره با مخالفان مسلح دولت، مبتني بر محورهاي ملي خواهد بود. آنان مي گويند كه در تمام مباحث، حقوق و خواسته هاي اتباع مد نظر گرفته خواهد شد.
اسماعيل قاسميار، كارشناس مسايل سياسي و عضو شوراي عالي صلح با اشاره به اينكه صلح نياز ضروري در زندگی بشري است، اين نكته را يادآوري مي كند كه صلح بايد با محورهاي ملي و خواسته هاي مردم به پيش برده شود. وي معتقد است كه شوراي عالي صلح تلاش می کند تا با در نظر داشت خواسته هاي شهروندان كشور و رعايت حقوق آنان در افغانستان پروسهءصلح را تقویت کند.” به نظر وی، این گمانه را نباید جدی تلقی نمود که گویا كشورهاي خارجي يا ساير شركاي افغانستان، اصول و منافع ملي را زيرپا می کنند و بدون در نظرداشت حقوق و خواسته هاي مردم روند مذاکره با مخالفان را حمایت می کنند.
