پیچیدگی‌های روند مصالحه

اینک با سرعت یافتن پروسۀ صلح با طالبان و تشکیل شورای عالی صلح، بار دیگر از حذف نام برخی از اعضای بلندپایۀ طالبان که با القاعده رابطه ندارند، بحث در میان است.

این لیست بعد از یازده سپتمبر توسط شورای امنیت ملل متحد ساخته شد.

این در حالی است که برخی از این طالبان، اکنون یا زنده نیستند و یا با طالبان ارتباط و فعالیتی ندارند. این لیست در آن زمان برای این افراد می‌توانست مهم باشد، چون نمی‌توانستند مسافرت کنند و یا زندگی علنی داشته باشند.

در این لیست نام 136 نفر از قوماندانان و رهبران ارشد طالبان وجود دارد.

از چندی به این سو که کرزی مصالحه با طالبان را اساس سیاستش قرار داده تا کنون ده تن از طالبان از این لیست حذف شده اند.

این در حالی است که اعضای شورای عالی صلح، خواهان سفیدشدن نام عده‌ دیگری از طالبان از این لیست می‌باشند.

شورای امنیت سازمان ملل نیز در این زمینه آغاز به کار کرده و سخنگوی وزارت خارجۀ امریکا نیز گفته است که از این سیاست حمایت می‌کند.

وی می‌گوید که امریکا ضرورت بودن نام آن عده از طالبانی که با القاعده رابطه ندارند را بیش از این نمی‌بینند.

ارسلا رحمانی که در زمان امارت طالبان معاون وزارت معارف بود و حال عضو مشرانوجرگه و عضو شورای عالی صلح می‌باشد، این ضرورت را توضیح داده، در ضمن می‌گوید که امکان گفتگو با طالبان در ترکمنستان، عربستان، مصر و یا ترکیه وجود دارد.

اینکه قاری یوسف احمدی، سخنگوی طالبان با جدیت بیان می‌دارد که طالبان هیچ طرحی برای مصالحه و یا گفتگو با دولت افغانستان ندارد، اما رحمانی از برگزاری چنین مذاکراتی در یکی از چهار کشوری که در بالا ذکر شد، یاد می‌کند، باید در آیندۀ نزدیک دیده شود که این روند تا کجا پیش خواهد رفت.

یکی از شروطی که ‌هالبروک برای به سررسیدن پروسۀ مصالحه جداً مطرح نموده، در نظر گرفتن منافع استراتیژیک ایالات متحده و مصالحه با آن طالبانی است که با القاعده پیوند نداشته باشند و حال آن که قرار است نام عده دیگری از سران طالب نیز از لیست سیاه حذف گردد، بازهم همین شرط اساس قرار داده شده است.

با این سیاست، شورای امنیت سازمان ملل و ایالات متحده می‌خواهند تا میان طالبان و القاعده دَرْز ایجاد گردد.

تشخیص این که کدام قوماندان طالب با القاعده در رابطه است و کدام یک در رابطه نیست باز هم از معما‌هایی است که باید دست‌اندرکاران مصالحه نه تنها آن را حل بسازند، بلکه شورای امنیت و ایالات متحده را نیز قناعت بدهند.

اینکه رهبری طالبان مخصوصاً جناح ملا عمر چقدر خواهد توانست که در راه مصالحه با دولت افغانستان روابط شان را با القاعده قربانی کنند، بازهم باید در عمل دیده شود؛ اما سرسختی ملا عمر برای تحویل‌ندادن اسامه بعد از یازده سپتمبر که بالآخره به ختم قدرت و امارتش در افغانستان انجامید، این را نشان می‌دهد که بازهم به چنین چیزی تن نخواهد داد.

اما این هم روشن است که عده‌ای از قوماندانان طالب با برخورد‌های خونین اعضای عرب و چچینی القاعده نسبت به هموطنان افغان شان ناراضی اند و نمی‌خواهند که در برابر چشمان شان سربریدن جوانان افغان را ببینند.

علاوتاً قوماندانان القاعده همیشه در افغانستان کوشش کرده اند تا در جنگ افغانستان نسبت به قوماندانان طالب بالادستی داشته باشند و قوماندانان طالب را اجازۀ هر نوع قدرت‌رانی نمی‌دهند.

اخیراً گزارش‌هایی از قندز می‌رسند که میان قوماندانان طالب و اعضای غیرافغان القاعده تا حال چند بار کشیدگی به میان آمده و تا حال حد اقل هفت تن از سران طالب و حزب اسلامی را در این ولایت خلع سلاح کرده اند و والی طالبان در قندز، مسئول نظامی طالبان در این ولایت و ولسوال چهاردرۀ طالبان، جزء خلع سلاح شدگان اند.

با این که تا حال طالبان از همچو مصالحه‌‌ای استقبال نکرده اند، اما این دولت افغانستان است که برای انجام این مصالحه این چنین مانور می‌دهد و به این ترتیب می‌خواهد تا جناح سرسخت میان تحریک طالبان که مخالف پیوستن به روند صلح است را تجرید نماید.

این کار‌ها نه اینکه اصل کار باشد، اما جوانب کار است که با آن می‌شود آرام آرام به اصل مصالحه نزدیک شد.

مطمئناً که القاعده نیز در چنین شرایطی حساس شده و اجازه نمی‌دهد که قوماندانان طالب از این پروسه استقبال کنند؛ زیرا چنین صلحی کاملاً برخلاف منافع القاعده است.

در صورتی که طالبان به مصالحه تن در دهند، به حاکمیت کنونی بپیوندند و بالآخره جنگ در افغانستان خاتمه یابد، راه برای تجرید القاعده در این منطقه به شدت تنگ خواهد شد و در آن وقت سران این سازمان در منطقۀ محدود وزیرستان قادر به پنهان نمودن خود و نیرو‌های شان نخواهند شد.

به این خاطر، این پروسه به شدت پیچیدگی دارد و نباید فکر کرد که در ظرف چند روز دیگر حل خواهد شد.