تلاش ایران برای ناامن کردن غرب افغانستان

هند و پاکستان از کشورهای اند که با داشتن نفوس بالا از مهمترین کشورهای مصرف کنندۀ گاز در این منطقه به حساب می آیند.

هندوستان بخشی از مصرف گاز کنونی خود را از بیرون وارد می کند و پیشبینی می شود که اگر تا  2015 به منابع مطمئن گاز در بیرون از هند دسترسی پیدا نکند، دچار پرابلم های مهم سوختی خواهد شد.

این کشور که سالانه حدود 54 ملیارد متر مکعب گاز مصرف میکند، از 20 سال به این سو به گاز ترکمنستان چشم دوخته و میخواهد از طریق افغانستان و پاکستان آنرا وارد سازد و چون پاکستان نیز اشتهای ورود گاز ترکمنستان را دارد، با تمام اختلافاتش با هند میخواهد هم از گاز این لوله و هم از تکس آن سود ببرد و یکی از شریان های حیاتی هند را  در دست بگیرد.

ترکمنستان با داشتن هشت و نیم تریلیون گاز بعد از روسیه، قطر و ایران چهارمین ذخیرۀ گاز جهان را در اختیار دارد که تا حال قرارداد 30 ملیارد مترمکعب در سال با چین، 14 ملیارد متر مکعب در سال با ایران و 50 ملیارد متر مکعب در سال با روسیه را به امضا رسانده است.

اما عبور این خط لوله که 1680 کیلومتر طول دارد، 917 کیلومتر آن از افغانستان می گذرد و یکی از عمده ترین علل آن که درین 20 سال کار این لوله آغاز نشده، نبود امنیت در مسیر این لوله که از هرات و قندهار می گذرد بوده است.

در صورتی که کار این لوله بر طبق پیشبینی های کنونی در اواخر 2010 آغاز شود، در 2015 گاز در ان جریان پیدا خواهد کرد. قطر این لوله که 8/16 انچ است، سالانه 30 ملیارد متر مکعب گاز را به افغانستان، پاکستان و هند انتقال خواهد داد و برای افغانستان سالانه 5 ملیارد مترمکعب گاز  به صورت رایگان با 300 ملیون دالر پول ازین طریق عاید خواهد شد و بین 9 تا 20 هزار نفر افغان به کار اشتغال پیدا خواهند کرد.

ایران که بیش از 900 کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد از مدت ها کوشیده تا سودی که ازین لولۀ گاز نصیب افغانستان می شود را برباید و دلیل اصلی که می خواهد تا غرب افغانستان را ناامن نگهدارد این است تا به هندوستان و ترکمنستان نشان دهد که ایران مطمئن ترین راهی برای عبور این لوله است.

اما از جائیکه راه ایران برای عبور این لوله بسیار دراز و پرمصرف است، هندوستان و ترکمنستان تمایلی به چنین راهی از خود نشان نداده، کوشش می کنند تا افغانستان را چنین گذرگاهی قرار دهند. تا  حال كه  بیش از 17 بار جلساتی میان گروپ «تاپی» که مخفف اسمای کشورهای ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند است، برگذار شده  و قرار است در اواخر سپتمبر این جلسه میان سران این کشور ها بر گزار گردد، آخرین قرار داد انتقال این لوله به امضا خواهد رسید و کار آن آغاز خواهد شد.

برای اجرای کار این پروژه، هفت و نیم ملیارد دالر سرمایه گذاری شده که بخش اعظم آن توسط بانک انکشاف آسیایی پرداخته می شود. شرکت بنزین نیز مقدمات کار این پروژه را آماده کرده است.

اما اینکه واقعاً کار این پروژه با وضعیتی که در مسیر این لوله در غرب افغانستان جریان دارد و مخصوصاً که عبور آن از دو ولایت پر آشوب هلمند و قندهار صورت می گیرد، آغاز خواهد شد یا نه، باید انتظار پیشامد های بعدی را داشت.

از زمان برگزاری کنفرانس کابل تا حال تلاش های ترکمنستان برای ایجاد روابط بهتر با افغانستان سرعت یافته، بعد ازین کنفرانس وزیر خارجۀ ترکمنستان به افغانستان آمد و وزیر معادن افغانستان به ترکمنستان رفت و کرزی تلیفونی با قربان قلی بردی محمد اف در بارۀ این پروژه صحبت کرد و در آخر سپتمبر قرار است در حاشیۀ نشست مجمع عمومی سازمان ملل نیز میان کرزی و محمد اف ملاقاتی درین مورد صورت بگیرد.

افغانستان طی بیست سال گذشته با چلنج امنیت در غرب کشور برای به دست آوردن چنین سودی رو به رو بوده است، اما اینکه بالاخره خواهد توانست این سود را به دست بیاورد، باید انتظار کشید. اما برخی از پروژه های سود آور که تا حال درافغانستان قرار داد شده بنا به مشکلات امنیتی و یا ضعف های که دولت افغانستان در اجرای آنها از خود نشان داده تا حال به گردش نیافتاده است.

در مورد قرارداد مس عینک که در زمان انعقاد آن با چینی ها سرو صدای زیادی به راه افتاد، اما عملاً تا امروز کار آن آغاز نشده و کسی از هموطنان ما به کار اشتغال پیدا نکرده است.

کار اعمار بند بر دریای کنر، کار ساخت 14 میدان هوایی در ولایات، کار بند کمال خان در نیمروز و بند بخش آباد در فراه و چندین مورد دیگر با اینکه تبلیغات زیادی در مورد آنها صورت گرفته، اما تا حال سنگ روی سنگ مانده نشده است و اینک قرارداد کشیدن خط ریل از بندر تورخم تا بندر حیرتان بسته شده و عنقریب کار فروش معدن دو ملیارد تنی حاجیگک نیز به اتمام می رسد.

در صورتی در مورد امتداد این لوله از سوی افغانستان تعلل صورت گیرد، ترکمنستان و کشورهای خریدار این گاز در پی جستجوی راه های دیگری برخواهند آمد و این امتیاز تاریخی را افغانستان از دست خواهد داد.

در صورتی که نیروهای خارجی حاضر در افغانستان در کنارمنافع خود به منافع افغانها نیز می اندیشند باید در برقراری امنیت در غرب افغانستان تلاش کنند و این کار هرچه عاجلتر انجام بگیرد، زیرا تجربه نشان داده است که این کار را به زودی کرده میتوانند.

وقتی ایرانی ها در ولایت فراه تلاش کردند تا نفوذ نمایند و طالبان را تقویت کنند در کمتر از دوماه قادر به تامین امنیت درین ولایت شده و طالبان را شکست سختی دادند، کاریکه ممکن نیست در هلمند و قندهار و یا  حد اقل در مسیر این لوله به سر رسانده نتوانند.