در چند سال اخیر جنگ و ناامنی باعث سقوط برخی از هنرهای دیرینه در کشور شده است. هنر میناتوری که بیش از ۳ صد سال قدامت دارد نیز از چندی به اینسو با رکود مواجه است.
برای جزئیات بیشتر به خانه شیما، یکی از هنرمندان میناتوری می‌روم. او دستانش را نشان داده و می‌گوید، از هفت سال است که به کمک یکی از استادان سابقه کار مشغول میناتوری می‌باشد.
“من در این مدت خیلی کار کردم، اما متاسفانه در حال حاضر آثار ما خریدار ندارد و بازار ما خوب نیست. آثار ما در گذشته زیاد استقبال می‌شد. برخی مردم به‌خاطر شرایط بد اقتصادی شان خریداری نمی‌کنند و برخی دیگر هم شناختی از این هنر ندارند.”
شیما آثار میناتوری خود را دانه به دانه برایم نشان می‌دهد و می‌افزاید که قبل از حاکمیت امارت اسلامی آثار وی خریداران زیادی داشت.
شیما را با آثار میناتوری اش رها کرده و سراغ محمد یونس جامی، یکی از استادان سابقه کار این هنر را می‌گیرم. او می‌گوید که بیش از ۱۲ سال روی این هنر کار کرده، اما در این اواخر وضعیت این هنر را نگران کننده می‌یابد.
“متاسفانه وضعیت فعلی طوری شده که هنرمندان روحیه کار را ندارند و این هنر رو به رکود است. از طرف دیگر اشتراک هنرمندان در جشنواره‌ها هم از سوی مسئولان زمینه سازی نمی‌شود.”
او افزودکه سبک‌های مختلف مربوط به دوره‌های مختلف این هنر، در هرات کار می‌شود.
“مکتب‌های مختلف این هنر در گذشته بوده، مثلا در دورۀ تیموریان افراد مختلفی ازین مکتب حمایت می‌کردند. بعد از مکاتب تیموری مکتب صفوی هم ایجاد شد که هرکدام ازین‌ها سبک مخصوصی دارد.”
از سویی هم مسئولان در انجمن خطاطان و میناتوری نیز وضعیت این هنر را نگران کننده خطاب کرده و می‌گویند که اگر به این هنر توجه جدی صورت نگیرد، بارکود مواجه خواهد شد.
جلیل احمد توانا، مسئول انجمن خطاطان و میناتوران در هرات می‌گوید که این هنر قدامت چندین ساله در کشورهای مختلف دارد.
او ولایت هرات را مهد هنر میناتوری دانسته و می‌گوید:”وضعیت هنر میناتوری مانند هنر خطاطی است. هنرمند وقتی اثری را خلق می‌کند توقع دارد که اثرش مورد استقبال قرار گیرد یا نمایشگاهی برگزار گردد ویا خریداری شود. امامتاسفانه این سیستم در افغانستان نیست.”
استاد توانا که بیش از ۳۰ سال عمر خود را صرف هنر میناتوری کرده، می‌افزاید که تعداد اساتید این هنر به دلیل مهاجرت و مشکلات اقتصادی، نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است.
“در گذشته تعداد استادان میناتوری در هرات به بیش از پنجاه تن می‌رسیدند، اما درحال حاضر ما در هرات از هشت تا ده استاد بیشتر نداریم.”
به‌گفتۀ فرهنگیان، هنر میناتوری نوعی از نقاشی است که در زمان حکمروایی تیموریان به اوجش رسیده بود و با ظهور کمال‌الدین بهزاد، هنرمند معروف افغانستان، حدود پنج قرن پیش شهرت بسزایی یافت.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
