افغانها با شجاعت رای دادند

کلید گروپ با پوشش وسیع انتخاباتی در سراسر کشور (187 گزارشگر در 34 ولایت و ولسوالی مهم) رویداد های چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری را تحت پوشش قرار داد.

چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری در مقایسه با سه انتخابات  گذشته ریاست جمهوری حضور گسترده مردم را با خود نداشت، این کم رنگی بیشتر به مشکلات تخنیکی، امنیتی و عدم اعتنا به آرای مردم در انتخابات ریاست جمهوری 1393 بر می گردد.

از سویی هم مردم و حتی برخی از کاندیدا های ریاست جمهوری به این فکر بودند که مذاکرات صلح میان ایالات متحده امریکا و گروه طالبان در شهر دوحه قطر، نسبت به برگزاری انتخابات اولویت دارد.

بسیاری از کارشناسان (سیاسی، جامعه مدنی، کاندیداهای ریاست جمهوری و کمیسون مستقل انتخابات) توقع داشتند توافق صلح میان ایالات متحده امریکا و گروه طالبان پیش از برگزاری انتخابات صورت گیرد؛ اما دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا با یک تویت بتاریخ (7 سپتامبر) مذاکرات را متوقف ساخت.

باوجود عوامل فوق که ذکر شد، در عین حال مردم باور نداشتند که رای آنان تعین کننده است به دلیل اینکه رای مردم در انتخابات سال 2014 برای انتخاب زعیم شان قربانی یک معامله سیاسی از سوی جان کری وزیر امور خارجه امریکا شد و  به موجب آن حکومت وحدت ملی بوجود آمد.

سرانجام  دو کاندیدای اصلی (رئیس جمهور فعلی اشرف غنی و داکتر عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه حکومت وحدت ملی)که در رآس حک.مت وحدت ملی قرار گرفتند،  در جریان دوره کاری شان  نتوانستند مردم را با دستاورد های اندک شان قانع سازند.

انتخابات ریاست جمهوری 1398 در حالی آغاز گردیدکه کمیسیون مستقل انتخابات، تا دقایق قبل از برگزاری شفاف و بموقع آن خبر میداد و با این اطمینان از مردم خواست تا به صورت گسترده در انتخابات شرکت نمایند.

قرار بود که انتخابات ساعت 7:00صبح آغاز و تا 3:00 بعد از ظهر  ادامه یابد؛ اما در های بیشتر مراکز رایدهی در کابل و ولایات تا ساعت های 8:00 و یاهم9:00  صبح نیز به روی رای دهندگان مسدود بودند. پوشش خبری رادیو کلید در 34 ولایت کشور از این پروسه نشان می دهد که دیر رسیدن مواد حساس و غیر حساس انتخاباتی، عدم حضور ناطران انتخاباتی، عدم آشنایی کامل کارمندان محلی کمیسیون مستقل انتخابات و نبودن نام رایدهندگان در لست رایدهی و سیستم باعث این مشکل عمده و اساسی گردید.

نبود نام رای دهندگان هرچند که در مرکز و چند ولایت کشور باعث دلسردی مردم نشد؛ اما در بسیاری  نقاط این مشکل بعد از ساعت ها انتظار سبب شد تا مردم بدون استعمال آرا به خانه های خود برگردند.

این مشکلات در حالی سر بر آوردند که در نخستین لحظات در شماری از ولایات مردم با وجود تهدیدات امنیتی برای استعمال رای های شان عقب مرکزهای رایدهی صف بسته بودند وپیش بینی می شد که سطح اشتراک مردم تا اخیر پروسه گسترده تر خواهد شد که شد.

افغان ها در 18 سال گذشته حتی در بدترین شرایط امنیتی با گسترده گی غیرقابل تصور در انتخابات ها اشتراک نمودند و آنها  را به موفقیت رساندند و اینبار هم با وجود تهدیدات امنیتی  به مسوولیت شهروندی خویش پی برده و به مراکز رای دهی شتافتد .

گزارش های کلید حاکی است که دستگاه های بایومتریک مانند انتخابات دور گذشته دچار مشکلات بوده و تقریبن در تمام کشور گزارش هایی از عدم کارکرد این دستگاه ها موجود بود .

با در نظرداشت وقت و تجربه ای که از انتخابات گذشته و استفاده از سیستم بایو متریک در کمسیون مستقل انتخابات موجود بود، انتظار میرفت که مشکلات دوره قبلی اینبار اصلاح شده و بهتر عمل میشد.

در کنار آنکه مردم تا ظهر روز انتخابات از فعال نبودن مراکز رایدهی ابراز نگرانی میکردند، غیرمسلکی بودن، نا آشنایی کارمندان کمیسیون های انتخاباتی با تکنولوژی موجود و وسایل تخنیکی باعث ضیاع وقت مردم در صف های رایدهی گردید.

در کنار سایر مشکلات، عرف و عنعنات نیز سبب از دست دادن حق رای شماری از هموطنان گردید. عکس گرفتن از زنان رای دهنده در هنگام رآی دادن برای زنان خیلی مشکل ساز گردید و تعداد زیادی از زنان  نتوانستند از حق رای خود استفاده کنند چون در نقاط دور دست زنان نظر به عرف و عنعنات اجازه عکس گرفتن در روز انتخابات را نداشتند ، این مشکل در شهر ها کمتر به نظر میامد.

امنیت در این روز یکی از نگرانی های چدی بود   و تعداد زیادی به این باور بودند که ممکن است این معضل اثر خیلی ناگوار بر پروسه داشته باشد

طالبان دو هفته قبل از برگزاری انتخابات به مردم هشدار داده بودند که در این پروسه شرکت نکنند تا هدف حملات آنان قرار نگیرند، از این رو تصور می شود که کم رنگ بودن حضور مردم در روز انتخابات نگرانی امنیتی بوده باشد؛ اما آنگونه که این مورد تا قبل از برگزاری انتخابات تبلیغ گردید، ناامنی و حملات نقش عمده ای در این زمینه نداشت، گر چه طالبان تلاش کردند تا با حرکاتی  در نقاط مختلف کشورپروسه را اخلال نمایند.

در کل می توان چالش های این دور انتخابات ریاست جمهوری را اینگونه برشمرد:

رویدادهای امنیتی:

تعداد حوادث امنیتی در روز انتخابات نسبت به انتخابات پارلمانی به میزان قابل توجهی کمتر بود. بیشتر حوادث شامل حملات نسبتاً كوچك با راکت به مراكز رای دهی بود.

مخالفان مسلح حملاتی را نیز در نقاط مختلف از كشور علیه نیروهای امنیتی راه اندازی نمودند كه بیشتر آنها توسط نیروهای امنیتی عقب زده شد.

هم چنان انفجار ماین های مقناطیسی در نزدیکی مراکز رای دهی و برخی وسایل نقلیه نیروهای امنیتی نیز منجر به تلفات اندک این نیروها شد..

عملکرد ضعیف کمیسون مستقل انتخابات:

• دیر رسیدن مواد های حساس انتخاباتی به مراکز رای دهی
• حاضر نبودن ناظرین کمیسون مستقل انتخابات در برخی از مراکز رایدهی
• عدم آشنایی درست کارمندان کمیسون با دستگاه های بایومتریک
• عدم کارکرد درست دستگاه های بایومتریک در برخی مراکز رایدهی
• نبود اسم رای دهندگان در لست های رایدهی
• باز نشدن برخی از مراکز رایدهی

مداخلات بیرونی در روند رای دهی:

مداخلات برخی از اعضای پارلمان، قوماندانان محلی، افراد با نفوذ و جنگ سالاردر کار کمیسون مستقل انتخابات و تلاش برای تقلب.

برخی از کارمندان کمیسون مستقل انتخابات در ولایت کاپیسا از سوی یکی از اعضای پارلمان مورد لت و کوب و سوء استفاده به نفع نامزد مشخص قرار گرفت.

با وجود تمام مشکلاتی که به آن اشاره گردید، چهارمین دور انتخابات به فرجام رسید و مردم سهم خویش را در برگزاری انتخابات انجام دادند، اکنون برای اینکه اعتماد مردم نسبت به پروسه های انتخاباتی خدشه دار نگردد و شفافیت پروسه زیر سوال نرود، لازم است که بعد از انتقال ماشین های بایومیتریک به مراکز ولایات و در نهایت به کمیسیون مستقل انتخابات، مسوولان در هنگام وصل نمودن معلومات آن به سرور عمومی، در حضور داشت ناظران ملی و بین الملیی به تفکیک ارای اصلی و تقلبی بپردازند و اعتماد از دست رفته عده ای تز مردم را به انتخابات احیا نمایند .