بر اساس گزارشهای سازمان صحی جهان سالانه تنها درافغانستان حدود 75هزار نفر به بیماری توبرکلوز مبتلا میشوند. مسئولین در وزارت صحت عامه باتایید این موضوع می افزایند که در سالهای 2021 تا 2022 این رقم افزایش سه در صدی نیز داشته است.
داکتر شرافت زمان، سخنگوی وزارت صحت عامه می گوید:”بر اساس گزارش سازمان صحی جهان سالانه در افغانستان، در حدود 75هزار تن به توبرکلوز مبتلا میشوند و بدبختانه در سالهای 2021 تا 2022 این رقم 3 در صد افزایش یافته است.”
به گفته شرافت زمان 56 در صد از مبتلایان توبرکلوز در افغانستان را زنان و 44 در صد آنان را مردان و کودکان تشکیل میدهند.
از سوی دیگر عبدالحدود حیدری، متخصص امراض ساری در شفاخانه افغان جاپان و مسئول بخش توبرکلوز این شفاخانه میگوید که در زمان همه گیری کرونا بیشتر مراکز درمانی به مریضان کرونا اختصاص داده شد و توجه وزارت صحت نیز به کرونا معطوف گردید، تا آنکه در روند مبارزه با توبرکلوز سکتگی به میان آمد.
“شفاخانه امراض ساری افغان جاپان که یگانه مرکز تخصصی تداوی توبرکلوز در کشور است، با همه گیری کرونا خدمات این شفاخانه به تداوی مریضان کرونا اختصاص داده شد. این باعث سکتگی در ارایه خدمات بخش توبرکلوز گردید.”
همچنان داکتر سید علی لعلی، یکتن از داکتران بخش توبرکلوز شفاخانه افغان جاپان تایید میکند که مرض کرونا به برنامه کنترول توبرکلوز بزرگترین آسیب را وارد کرده است.
” از سال 2011 تا 2015 فقط 277 واقعه توبرکلوز مقاوم کشف شده بود، اما بعد از شیوع کرونا در کشور ما سالانه بیشتر از صد نفر واقعه توبرکلوز مقاوم داریم. از میان مراجعین روزانه که شمارشان به 60 تا 70 نفر میرسد، حدود 25 تا 30 نفر آنان مبتلا به توبرکلوز تشخیص میشوند.”
تنها به کرونا فکر نکنیم
شماری از افراد میگویند که توبرکلوز را با کرونا اشتباه گرفتهاند. آنان هنگام مصاب شدن به این مرض بدون اینکه به مراکز صحی مراجعه کنند، فکر کردهاند که مبتلا به کرونا استند.
نور ضیا که دو دخترش به این مرض مبتلا شده میگوید، اصلا فکر نمیکرد که کودکانش را توبرکلوز گرفته باشد، به این دلیل او در ابتدا به تداوی توبرکلوز نپرداخته و اکنون هردو دخترش با این بیماری دست و پنجه نرم میکنند.
“از ترس کرونا شفاخانه نبردم. از اول متوجه هم نشده بودم، وقتی کم کم حال شان بد شد، دخترانم را به شفاخانه بردم. داکتران گفتند که توبرکلوزاست.”
اما داکتر عبدالحدود حیدری میگوید که کرونا و توبرکلوز از نگاه ساختار بیولوژیکی و سیر مرض در بدن تفاوت دارد، اما از نگاه ظاهری هردو تقربیا به گونه یکسان سیستم تنفسی را تحت تاثیر قرار میدهد.
“توبرکلوز یک مرض بکتریایی است و به تداوی مداوم نیاز دارد، اما کرونا یک مرض ویروسی است و تداوی آن بیشتر با تطبیق واکسین ممکن است همچنان نیاز به تداوی طولانی مدت هم ندارد. از لحاظ سیر نیز ویروس کرونا بسیار زود در بدن منتشر میگردد، اما توبرکلوز آهسته آهسته در بدن رشد میکند.”
تاثیرات واکسین کرونا
شماری از شهروندان به این باوراند که واکسین کرونا باعث تقویت مرض توبرکلوز میگردد، اما مسئولان صحی این باور را تایید نمیکنند. احمد ولی یکتن از باشندگان کابل میگوید که او واکسین کرونا نکرده، چون این واکسین سبب تشدید مرض توبرکلوز میگردد.
“من خودم هرگز واکسین کرونا نمیکنم و خانوادهام را هم اجازه نمیدهم که واکسین کند، چون این واکسین باعث شدت توبرکلوز میشود.”
اما متخصصین این باور را تایید نمیکنند، بلکه میگویند اشخاصی که مرض کرونا را تجربه کرده باشند، مقاومت بدن شان پایین رفته و در مقابل دیگر بیماریها بیشتر آسیب پذیر میگردند، به این لحاظ واکسین کرونا برای همه مفید است، زیرا مقاومت بدن را در برابر مریضیها بلند میبرد.
حیدری میگوید کسانیکه قبلا توبرکلوز را گذرانده یا در جریان گذراندن توبرکلوز باشند، وقتی به کرونا مبتلا میشوند، شدیدا آسیب میبینند.
“کسانیکه واکسین کرده باشند، اگر بار دوم هم به کرونا مبتلا شوند، بسیار خفیف بوده و خیلی متاثر نمیشوند. اگر کرونا باعث تشدید توبرکلوز شود، پس بهتر است که افراد واکسین کرونا را تطبیق کنند.”
محیط رشد توبرکلوز
هرچند شماری از شهروندان در مناطق سردسیر به این فکر استند که مکروبها در محیط سرد کمتر رشد میکنند، اما برخی از مسئولان صحی میگویند که توبرکلوز مناطق سردسیر و گرم سیر نمیشناسد، درهر جایی که حفظ الصحه به درستی رعایت نگردد رشد میکند.
جهان، یک خانمی که به توبرکلوز مصاب است، میگوید از یک منطقه سردسیر، برای تداوی به شفاخانه افغان جاپان آمده است.
“شش ماه شده که به توبرکلوز مبتلا استم. هیچ فکر نمیکردم که مصاب به توبرکلوز باشم. چندین بار که به مراکز صحی رفتم، آنان هم درست تشخیص نتوانستند.”
اما برخی از متخصصین میگویند که توبرکلوز یک مرض ساری است و درجاهایی سرد و نمناک بیشتر افراد را مصاب کرده است.
داکتر سید علی لعلی میگوید:”توبرکلوز در مناطق سرد و نمناک بیشتر است چون بکتریای توبرکلوز در محیط سرد مقاومت بیشتری نسبت به محیط گرم دارد که حتی در مناطق سرد چندین سال میتواند زنده بماند.”
علایم توبرکلوز
داکتران علایم ابتلا به توبرکلوز را شامل سرفههای مزمن همراه با خلط”بلغم” مملو باخون، تب، عرق کردن شبانگاهی و کاهش وزن بیان میکنند.
عبدالحدود حیدری، متخصص توبرکلوز میگوید:”سرفه بیشتر از دو یا سه هفته که همراه با بلغم مملو باخون باشد، احساس نفس تنگی، دردهای سدری، عرقهای شبانگاهی، کاهش وزن و بیاشتهایی و درد تمام اعضای بدن؛ از جمله اعراض و علایم عمدۀ مبتلا به توبرکلوز است.”
داکتران تاکید دارند که بهترین روش مقابله با توبرکلوز، زود و به موقع اقدام کردن برای تشخیص و تداوی این مرض است.
آنان درعین حال میگویند که تطبیق واکسین BCG در بسیاری از کشورها به منظور جلوگیری از شیوع توبرکلوز بهویژه در میان کودکان استفاده میشود.
به گفتۀ داکتران، دوری از افراد مبتلا به توبرکلوز و رعایت حفظ الصحه از دیگر اقدامات مفید برای جلوگیری از این مرض است.
گذشته از این حیدری در این زمینه میافزاید که سرعت در تداوی یک مریض در جلوگیری از گسترش آن نقش اساسی دارد.
“به هر اندازه که یک واقعه توبرکلوز به زودی تشخیص شود و فورا به تداوی آن پرداخته شود، به همان اندازه از پخش و گسترش آن بهتر جلوگیری میشود.”
توبرکلوز غیر فعال
به گفتۀ داکتران یک سوم از نفوس جهان به توبرکلوز غیر فعال مبتلا استندکه بعضی از واقعات در جریان زندگی، میتواند باعث فعال شدن آنگردد.
مسئولان صحی میگویند که تحقیقات جهانی در مورد توبرکلوز نشان داده است که حدود یک سوم از جمعیت جهان به مایکرو بکتوریم ( Micro tuberculosis) آلوده استند و در هرثانیه یک عفونت جدید در جهان رخ میدهد.
آنان در عین حال میگویند که بسیاری از عفونتهای مایکروبکتوریم منجر به مریضیهای توبرکلوز نمیشود. همچنان توبرکلوز پس از HIV(ایدز) دومین مرض عفونی کشنده در جهان شناخته شده است.
در عین حال مطالعات نشان داده است که میزان مبتلا شدن مردان به توبرکلوز بیشتر از زنان است، اما در افغانستان واقعیت طور دیگر است.
داکتر سید علی لعلی میگوید:”در افغانستان بیشتر زنان به این مرض مبتلا استند. شاید دلیل آن تغذیه ناسالم و تماس با محیط آلوده دود و غبار باشد.”
همچنان داکتر شرافت زمان میگوید که از جمله مبتلایان توبرکلوز در افغانستان 56 در صد آنان را زنان تشکیل میدهد.
علاوه براین همهگیری کرونا در افغانستان سبب شده است که شفاخانهها و داکتران بیشتر مصروف رسیدگی به این مبتلایان این مرض شده و مبارزه با توبرکلوز با سکتگی روبرو شود.
گفتنی است که براساس گزارش سالانه سازمان صحی جهان، شیوع توبرکلوز در کشورهای ثروتمند کمتر بوده، اما بهطور عمده در کشور های فقیر آمار مبتلایان این مرض بالا است.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید