مقام‌های محلی در ولایتهای حوزه غرب از نتایج کار انجوها برای بهبود وضعیت زندگی زنان در این حوزه راضی نیستند. در حال حاضر 170 انجو در هرات، 50 انجو در بادغیس، 3 انجو در فراه و 3 انجو در غور فعالیت دارند. به گفته منابع محلی، از مجموع 226 انجوی فعال در این سه ولایت، 39 انجوی آن بینالمللی و 183 انجوی دیگر آن داخلی هستند. تمام این انجوها برای آموزش حرفه و سواد به زنان، دادخواهی برای دسترسی زنان به عدالت و تأمین خدمات صحی برای آنها از دولت جواز فعالیت گرفتهاند. اما مقام‌های محلی حوزه غرب مدعی هستند که کار این انجوها، روی وضعیت زندگی زنان، تأثیر چشمگیری نداشته است.
عمدهترین مشکل در برابر کار انجوها در حوزه غرب ناامنی عنوان شده است. همچنان فساد اداری باعث شده که پولهای هنگفتی توسط این انجوها حیف و میل شود. موانع فرهنگی و اجتماعی در برابر آموزش زنان، چالش دیگری است که کار این انجوها را غیرمؤثر ساخته است. از طرف دیگر، بیبرنامگی انجوها و نبود سیستم نظارتی مناسب، سبب شده که بودجه بعضی از پروژه‌ها در راستای توانمندسازی زنان و دسترسی آنها به عدالت، هدر برود. مقام‌های محلی حوزه غرب در گفتگو با کلیدگروپ، گفتهاند به دلیل این مشکلات، پروژههای مربوط به زنان در این حوزه، نتایج رضایتبخش و چشمگیری نداشته اند.
انحلال 11 انجو در هرات
رییس اداره اقتصاد هرات میگوید در جریان امسال 11 انجوی داخلی به دلیل ناکارآمدی و عدم گزارشدهی به این اداره منحل شده است. این انجوها در بخش توانمندسازی زنان و آموزش سواد و حرفه به آنها، جواز فعالیت از دولت گرفته بودند. طبق توافقات ریاست اقتصاد هرات و انجوها، این انجوها باید سالی دو بار از چگونگی و نتایج کار شان به این ریاست گزارش میدادند. به گفته محمدیونس رهنورد، رییس اداره اقتصاد هرات جواز فعالیت این 11 انجو به دلیلی سلب شده است که آنها نتوانستند مطابق توافقنامه، سال دو بار از نتایج کار شان به ریاست اقتصاد گزارش بدهند.
محمدیونس رهنورد میگوید هم اکنون 170 انجو، به شمول 38 انجوی بینالمللی، در هرات مصروف فعالیت هستند. رهنورد افزود که کارمندان این اداره 120 بار در هر سال از کار این انجوها نظارت میکنند. به گفته او، در سال روان، چهار میلیون دالر بودجه برای تطبیق 20 پروژه در اختیار این انجوها قرار گرفته است. رهنورد افزود که تاکنون از مجموع این مقدار پول، سه میلیون آن مصرف شده و بیش از 500 نفر زن از مزایای این پروژه‌ها بهرهمند شدهاند. اما این مقام محلی هرات از تطبیق نامتوازن پروژههای توانمندسازی زنان در این ولایت ناراض است. محمدیونس رهنورد میگوید که سالهاست که در ولسوالیهای فرسی، چشت، اوبه و گلران این ولایت، حتا یک پروژه در بخش توانمندسازی زنان تطبیق نشده است. او دلیل عمده این مشکل را ناامنی عنوان کرد.
در همین حال، سرپرست اداره امور زنان هرات میگوید 50 درصد پروژههایی که برای بهبود وضعیت زندگی زنان در هرات تطبیق شده است، مؤثر بوده است. عزیزه کریمی، دلیل غیرمؤثر بودن 50 درصد دیگر پروژه‌ها را تمرکز این پروژه‌ها صرفاً روی “آگاهیدهی حقوقی به زنان” عنوان کرد. به عقیده کریمی، این پروژه‌ها در صورتی میتوانست مؤثر واقع شود که روی توانمندسازی زنان از جمله آموزش سواد و حرفه به آنها و همچنان کار و فعالیت آنها به بازار کار و تجارت تمرکز میداشت.
سرپرست اداره امور زنان هرات به کلیدگروپ گفت در جریان امسال، 25 پروژه در بخش بهبود وضعیت زندگی زنان در شهر هرات و پنج ولسوالی این ولایت تطبیق شده است. به گفته عزیزه کریمی، 16 انجو در کار تطبیق این پروژه‌ها دخالت داشتند. او تصریح کرد که به دلیل نبود امنیت و موانع فرهنگی و اجتماعی موفق نشدند پروژههایی را در سایر ولسوالیهای هرات نیز تطبیق کنند. اما محمدانور متین کارشناس امور فرهنگی ولایت هرات به کلیدگروپ گفت که ناامنی فقط بهانه است. در اصل این فساد اداری است که باعث محرومیت بعضی از ولسوالی‌ها از مزایای این پروژه‌ها شده است.
محمدانور متین علاوه کرد که حکومت محلی همواره از پروژههای مربوط به توانمندسازی زنان در این ولایت حمایت کرده و امنیت کارمندان انجوها را با بهترین شکل ممکن تأمین کرده است. به عقیده او، این فساد اداری است که مانع تطبیق پروژههای توانمندسازی زنان در برخی از ولسوالی‌ها شده است.
مقام‌های قضایی هرات نیز تأیید میکنند که بعضی از انجوها در فساد مالی و اداری دست دارند. چنانچه تنها در جریان شش ماه اول امسال چهار دوسیه فساد اداری این انجوها به نهادهای عدلی و قضایی این ولایت راجع شده است. عزیزالله هجران، څارنوال تحقیق جرایم فساد اداری در څارنوالی استیناف هرات، میگوید که از مجموع این چهار دوسیه فساد اداری تا هنوز دو دوسیه آن توسط این نهاد بررسی و برای فیصله نهایی به کابل ارسال شده است.
به گفته او، تحقیقات آنها نشان میدهد که 34 هزار دالر از بودجه پروژه “راغلی او پرمختک” و 100 هزار افغانی از بودجه پروژه “انجمن توسعه قریهها” توسط این انجوها اختلاس شده است. قرار بود پروژه‌ها در ولسوالیهای زندهجان، گذره، غوریان و کرخ تطبیق شود که بنا بر موجودیت فساد اداری این پروژه‌ها در ولسوالی‌ها نامبرده تطبیق نشد و در پیوند به دستبرد زدن به بودجه این پروژه‌ها هفت نفر متهم شدهاند. هجران میگوید این افراد از کارمندان پایینرتبه انجوها برای تطبیق این دو پروژه هستند.
با این حال، سکینه حسینی، منشی شورای ولایتی هرات، مدعی است که به دلیل فساد اداری، میلیونها افغانی از سوی انجوها در هرات حیف و میل میشود. به گفته او، نظارت نهادهای مسوول از کار این انجوها هم نتوانسته است که مانع حیف و میل پول پروژه‌ها شود. خانم حسینی تصریح کرد به همین دلیل نتایج کار انجوها در راستای توانمندسازی زنان چندان رضایتبخش نیست.
سه ولسوالی ناامن فراه
سرپرست ریاست امور زنان فراه میگوید که در جریان 16 سال گذشته، در ولسوالیهای بکواه، خاک سفید و گلستان فراه، حتا یک پروژه هم در بخش توانمندسازی زنان و بهبود وضعیت زندگی آنها، تطبیق نشده است. کبرا عظیمی، دلیل این مشکل را ناامنی و موانع اجتماعی و فرهنگی در این سه ولسوالی عنوان میکند.
خانم عظیمی میگوید که آموزش، کار در ادارات دولتی و اشتغال در بخشهای تجارت و صنایع از عمدهترین نیازهای زنان در فراه است. به گفته او، در کنار ادارات دولتی، دو انجوی داخلی و یک انجوی خارجی تلاش دارند تا به این نیازهای زنان در فراه رسیدگی شود. او گفت که در همین رابطه، در جریان امسال، شش پروژه در بخشهای معارف، زراعت و آموزش فن و حرفه برای زنان این ولایت تطبیق شده است. به گفته خانم عظیمی، از مزایای این پروژه‌ها 500 نفر زن مستفید شدهاند.
این مقام محلی فراه تأیید کرد که بعضی از انجوها در فراه در فساد اداری دست دارند. خانم عظیمی به طور مثال از پروژهای در بخش فن و حرفه یاد کرد که به دلیل تصمیم یکی از انجوهای فعال در فراه مبنی بر اختلاس 50 هزار یورو از بودجه این پروژه ملغا شده است. او گفت که انجویی که مسوولیت تطبیق یک پروژه فن و حرفه برای زنان فراهی را به عهده داشت، قصد داشت 50 هزار یورو از بودجه این پروژه را اختلاس کند، ولی آنها از این کار جلوگیری کردند. او نامی از این انجو نبرد.
محمدناصر مهری، سخنگوی والی فراه، میگوید تا هنوز شکایتی را که نشان دهد کارمندان انجوها توسط مخالفان مسلح دولت تهدید شدهاند، دریافت نکردهاند. اما او تأیید کرد که ناامنی از عمدهترین نگرانیها در برابر فعالیت انجوها در فراه است.
مهری از جانب دیگر گفت که پروژههای توانمندسازی زنان در فراه به شکل نامتوازن تطبیق شده است. اما تأکید کرد که تلاش میکنند با همکاری ملاامامان مسجدها و بزرگان محلی زمینه فعالیت انجوها در تمام ولسوالیهای این ولایت را فراهم کنند.
با این حال، معاون شورای ولایتی فراه از غیرمؤثر بودن پروژههای توانمندسازی زنان در این ولایت انتقاد دارد. او میگوید که این پروژه‌ها بدون هماهنگی با شورای ولایتی و بدون برنامه از قبل طرحشده تطبیق شده است. وی افزود که به همین دلیل این پروژه‌ها نتایج ملموسی را در پی نداشته است.
ولایت بدون پروژه
مقام‌های محلی غور میگویند که در این ولایت در جریان 16 سال حتا یک پروژه هم در بخش توانمندسازی زنان تطبیق نشده است. بیشتر پروژههایی که توسط انجوها در این ولایت اجرا شده است، شامل دادخواهی برای قربانیان خشونت و ارتقای آگاهی حقوقی زنان بوده است. معصومه انوری، رییس امور زنان غور میگوید که عمدهترین عامل این مشکل نبود امنیت در بعضی از ساحات غور است. در غور سه انجوی داخلی در بخش زنان کار میکنند. اما محمدناصر خاضع، والی غور، میگوید که ناامنی مانع اصلی فعالیت انجوها در غور نیست، بلکه تعصبات کور خانوادهها و دشوارگذر بودن راهها سبب شده که انجوها در بخش توانمندسازی زنان کار نکنند. او هم تأیید کرد در جریان 16 سال یک پروژه هم در بخش توانمندسازی زنان در این ولایت تطبیق نشده است. اما رییس شورای ولایتی غور دید دیگری دارد. او میگوید که مقصران اصلی، حکومت مرکزی و حکومت محلی غور هستند. به استدلال فضلالحق احسان، حکومت مرکزی نسبت به توانمندسازی زنان بیتوجه است و توانایی جذب پروژه در این بخش را هم ندارد. او گفت به علت این دو مشکل، وضعیت زندگی زنان غور شاهد تغییرات مثبت نبوده است.
22 انجوی فعال در بادغیس
در جریان سالهای گذشته در بادغیس 72 انجو جواز فعالیت از دولت گرفته بودند اما فعلاً تنها 22 انجو در این ولایت فعالیت دارند. مقام‌های محلی میگویند که 50 انجوی دیگر به دلیل کمبود بودجه منحل شده و از بین رفتهاند.
رییس امور زنان بادغیس نیز مدعی است که این انجوها یک پروژه هم در بخش توانمندسازی زنان در این ولایت تطبیق نکردهاند. به گفته زرغونه شیرزاد، پروژههایی که توسط انجوها در بادغیس تطبیق شده است، شامل دادخواهی برای زنان و جلوگیری از اعمال خشونت در برابر آنها بوده است. او تهدیدات امنیتی و دشوارگذر بودن راههای مواصلاتی در بادغیس را عوامل اصلی بیمیلی انجوها به تطبیق پروژههای توانمندسازی برای زنان در این ولایت عنوان کرد.
اما رییس شورای ولایتی بادغیس میگوید که تعصب خانوادهها و مخالفت عالمان دین با کار انجوها باعث شده است که زنان این ولایت از مزایای پروژههای توانمندسازی مستفید نشوند. عبدالباسط صارم همچنان انجوها را متهم کرد که کار بنیادی در بخش توانمندسازی زنان انجام نمیدهند بلکه برای حمایت سمبولیک از آنها به برنامههای مقطعی متوسل میشوند.
پروژههای سمبولیک
عطیه الهی، معاون بخش حمایت از زنان کمسیون مستقل حقوق بشر، میگوید که پروژههایی که در بخشهای بهبود وضعیت زندگی زنان و دسترسی آنها به عدالت تطبیق شده است، بیشتر سمبولیک و غیر بنیادی بوده است. به گفته عطیه الهی نیاز است که انجوها، بیشتر پروژههای شان را در ساحاتی تطبیق کنند که زنان در آن ساحات زیر خشونت قرار دارند و یا اجازه کار و آموزش را ندارند. او گفت بارها این موضوع به سمع انجوها در حوزه غرب رسیده است، اما آنها کمتر به اهمیت تطبیق پروژه‌ها در روستاها و ولسوالیهای دوردست توجه کردهاند.
با این حال، مسوولان دو انجوی داخلی با نامهای “شبکه زنان افغان” و “موسسه هماهنگی خدمات توانبخشی و توسعه برای افغانستان”، میپذیرند که در راستای بهبود وضعیت زندگی زنان در حوزه غرب، دستآورد چندانی نداشتهاند. به گفته این مسوولان، ناامنی به آنها مجال نمیدهد تا پروژههای مربوط به توانمندسازی زنان را در تمام ولسوالی‌ها و ولایتها تطبیق کنند.
حسینه نیکزاد، مسوول شبکه زنان افغان در حوزه غرب، می گوید که او و همکارانش بارها از طریق اخطارنامه تهدید به مرگ شدهاند. خانم نیکزاد افزود که آنها به رغم این تهدیدات، 20 پروژه را در بخشهای آموزش فن و حرفه و دادخواهی برای زنان در حوزه غرب تطبیق کردهاند.
همچنان محمدامین باور، مسوول پروژههای موسسه هماهنگی خدمات توانبخشی و توسعه برای افغانستان، حساسیتهای اجتماعی را چالش دیگری در برابر تطبیق پروژههایی میداند که در راستای حمایت از زنان پلان شده است.
باور، تصریح کرد با وجود این مشکلات، نهادهای حامی زنان، برای 50 درصد زنان در حوزه غرب، علاوه بر دادخواهی، زمینه آموزش فن و حرفه را نیز فراهم کردهاند که هم اکنون بخشی از آنها نانآوران خانوادههای شان هستند.
با این حال عبدالرووف احمدی، سخنگوی قوماندانی 606 انصار در زون غرب، اطمینان میدهد که امنیت تمام مسوولان انجوها و کارمندان آنها، حین تطبیق پروژه‌ها، تأمین خواهد شد.
