ads

آوازخوانی برای زنان هنوز هم دشوار است

“تو امید من، تو پناه من، تو شکوه عشق سیاه من…”، آهنگ آشنا برای بسیاری از دوستداران موسیقی در داخل کشور است. این انگشتان ظریف راحیل یوسف‎زی، هنرمند خوش صدا و خوش سیمای کشور است که گیتار را به صدا در میآورد و با کمک صدایش میلودی قشنگ شنیدنی خلق میکند.

نویسنده: zekria
25 جدی 1395
آوازخوانی برای زنان هنوز هم دشوار است

“تو امید من، تو پناه من، تو شکوه عشق سیاه من…”، آهنگ آشنا برای بسیاری از دوستداران موسیقی در داخل کشور است. این انگشتان ظریف راحیل یوسف‎زی، هنرمند خوش صدا و خوش سیمای کشور است که گیتار را به صدا در میآورد و با کمک صدایش میلودی قشنگ شنیدنی خلق میکند.
راحیل یوسفزی را در یکی از روزهای سرد و ابری در دفتر کارش ملاقات کردم. با گرمی از من استقبال کرد و از چالشهای زنان آوازخوان افغان برایم گفت. آوازخواندن زنان هنوزهم جزو تابوهای شکست‎ناپذیر در روزگار ما است.کــم‎تر خــانـــوادهای حاضــر است که دخترش آوازخوانی کند.سنتهای دست و پاگیر جامعه و نگاه غالب مردانه بر محیط فرهنگی، این فرصت را از بسیاری دخترانی که میخواهند آواز بخوانند، گرفته است. با این وجود، راحیل یوسف‎زی، چون سرو استوار در برابر این سختی‎ها و سنت‎های دست و پاگیر ایستاده و صدایش را به گوش دوستداران و علاقمندان موسیقی میرساند.
داستــان هــنرمــند شدن یــوســـف‎زی، جزو داستانهای شنیدنی و جالب زمانۀ ما است. با خاطرههایش به دو دهه قبل سفر میکنیم و از کــارهای نــخستــین او در عــرصۀ مــوســیقی می‎پرسم. این آوازخوان جوان به هفته‎نامۀ مرسل گفت:”از دوران طفولیت همه علاقمندان آوازم، مرا میرمن ژیلا (یکی از هنرمندان مشهور کشور) صدا میکردند. صدا کردن به این نام حس عجیبی به من میداد و این انگیزه را برایم میآفرید که به هدف خود، یعنی آوازخوانی، نزدیک‎تر شوم.”
راحیل یــوســف‎زی، در ادامــه افــزود که در حقیقت با خواندن آهنگ “تو امید من، تو پناه من….”  در سال 1372 خورشیدی در هوتل انترکانتیننتال کابل بود که مورد تشویق و حمایت مخاطبانش قرار گرفت و حس کرد که میتواند در این راه موفق باشد. هرچند در افغانستان تاکنون کدام مکتب مسلکی برای آموزش زنان آوازخوان وجود ندارد، اما این دختر افغان نزد پدرش رحیم یوسف‎زی، یک تن از آوازخوانان سابقه‎دار کشور، آوازخوانی را به گونۀ مسلکی فرا گرفته است.
خانم یــوســف‎زی، از فــراز و نــشیب کارهــای مسلکیاش یادآور شده و میگوید در جامعۀ سنتی چون افغانستان، حتا اجرای تمرینات برای هنرمند شدن زنان، به گونۀ مسلکی، دشوار می‎باشد. او یکی از خاطرات تلخ خود را به یاد آورده و میگوید، اولین کسانی که با آوازخوانی وی مخالفت کردند، زنان روشنفکر جامعه بودند. به گــفــتۀ وی، مــعلــمان او در مکتب، جزو نخستین کسانی بودند که برایش گفتند، آواز نخواند. او در ادامه افزود: “زمانی که معلمانم در لیسۀ عایشه درانی دانستند که من در کنار آموزش درس‎های ابتدایی مکتب هنر آوازخوانی را نیز فرا می‎گیرم، با من مخالفت کردند و گفتند زنان نباید آواز بخوانند و این کار در فرهنگ ما بسیار زشت است.”
به همین دلیل، راحیل یوسفزی، می‎گوید که مجبور شده است محل آموزش خود را تغییر داده و درس‎هایش را در لیسۀ جمهوریت پی بگیرد. این هنرمند جوان می‎گوید که حدود 14 سال است به آوازخوانی مصروف است و در این مدت، گاهی با استقبال و گاهی با نکوهش مردم روبه‎رو شده است.
راحیل یوسف‎زی، فــراگـــیری درس و فنــون موسیقی را به گــونـــۀ مسلکی، به گذشتن از “هفت خوان رستم” تشبیه کرده و میگوید که فرصت آموزش موسیقی برای زنان در داخل کشور فراهم نیست و زنان در این راه با دشواریهای فراوانی روبه‎رو هستند. مشکلات امنیتی، سنت‎های ناپسند اجتماعی، عدم دسترسی به مکتب‎های مسلکی آوازخوانی و عدم حمایت وزارت اطلاعات و فرهنگ از آوازخوانان، از عمده‎ترین مشکلاتی است که به گفتۀ یوسف‎زی، فرا راه زنان آوازخوان در کشور وجود دارد. با این همه، او برای رسیدن به هدفش نه تنها کوتاه نیامده، بلکه هر روز استوارتر از دیروز در این مسیر گام برداشته است.
خانم یوسف‎زی که در حال حاضر از آوازخوانان مشهور کشور به حساب میآید، از عدم دسترسی هنرمندان به امکانات موسیقی شکایت داشته و میافزاید: “امکانات ثبت آهنگ در داخل کشور اندک است و من برای ثبت اکثریت آهنگ‎ها و با کیفیت شدن البوم‎هایم، با هزینۀ بسیار بلند، به هند می‎روم. خوشبختانه، در آن جا با همکاری سجـاتـا، خانم الطاف حسین (معین اسبق وزارت اطلات و فرهنگ هند) که خودش یک تن از آوازخوانان آن کشور نیز است، ثبت مـیکنــم.”
با این حال، مسوولان وزارت اطلاعات و فرهنگ، می‎گویند که تاکنون نه تنها برای زنان، بلکه برای تمام افرادی که علاقمندی به آموزش آوازخوانی دارند، مکتب مسلکی در کشور وجود ندارد. محمداحسان عرفان، سرپرست ریاست آموزشهای موسیقی وزارت اطلاعات و فرهنگ، در مصاحبهای با هفته‎نـامــۀ مــرسل گفت: “هرچند در این اواخر شمار آوازخوانان زن در کشور افزایش یافته است، اما این هنرمندان، آوازخوانی را به گونۀ مسلکی نیاموخته‎اند و آوازهای بیسُر شان به وسیلۀ کمپیوتر ساخته شده و موسیقی ثبت شدۀ شان هم به گونۀ آب جدا و دانه جدا می‎باشد.”
تا هنوز آمار دقیقی دربارۀ تعداد آوازخوانان زن درکــشور وجــود نــدارد. با ایــن حــال، محــمــداحــسان عــرفــان، سرپرست ریاست آموزشهای موسیقی وزارت اطلاعات و فرهنگ، از ایجاد مکتب مسلکی برای آوازخوانی در این وزارت خبر می‎دهد. او می‎گوید با ایجاد چنین مکتبی، آن‎ها میتــوانــند آوزاخوانان مسلکــی زیادی را تــربیــه کرده و فــرهنــگ آوازخوانی اصیل کشور را تقویت ببخشند.

دختران نوازنده
اگــرچه از نخستــین تــلاش‎هــا برای آموزش مسلکی موسیقی دركــشــور، حدود 60 سال گذشته است، ولی کارهای بنیادی در این عرصه، از سال 1388 به این سو و با ایجاد انستیتیوت ملی موسیقی آغاز شده است. این انستیتیوت در حال حاضر، نزدیک به 20 مربی داخلی و خارجی دارد كه برای آموزش مسلکی موسیقی در کنار هم کار میکنند. هدف از ایجاد این مرکز آموزشی، احیای موسیقی اصیل افغانی و همچنان آشنایی نسل جوان با آلات مدرن موسیقی است.
مرضیه، یک تن از شاگردان انستیتیوت ملی موسیقی، نزدیک به سه سال میشود جهت فراگیری نوازندگی آلات موسیقی به این مركز آمده است. او یکی از بزرگ‎ترین هدفش در زندگی را آموختن موسیقی عنوان کرده و به هفته‎نامۀ مرسل گفت: “من از این که در این انستیتیوت تحت نظر استادان مسلکی درس میخوانم، خیلی خرسند هستم. در این مجال، از تمام خانواده‎ها میخواهم به دختران شان اجازه دهند که موسیقی را به شکل علمی بیاموزند. برای زنده نگه داشتن فرهنگ و هنر، به‎ویژه هنر موسیقی، ما نیاز به آموزش مسلکی داریم و این کار بدون حمایت خانواده‎ها و همکاری دولت، ممکن نیست.”
از سویی هم، مژده جمال، یک تن دیگر از شاگردان انستیتیوت ملی موسیقی، در پیوند به اهمیت و جایگاه موسیقی اصیل افغانی، می‎گوید: “بسیار خوش هستم كه هنر موسیقی را در این جا به شکل علمی آن می‎آموزم؛ چون مردم در جامعۀ ما، موسیقی را با چشم حقارت می‎بینند و به آن چندان اهمیت نمی‎دهند. اما من تلاش می‎کنم تا نشان دهم که موسیقی برای بقای فرهنگ یک جامعه ضروری است.”
موسیقی، بخشی از هنر هفتم است. این هنر به شاخــههــای مختلفی همانند پاپ، راگ و غیره تقسیم شده است. در افغانستان، موسیقی پاپ، كه عموماً آن را به نام موسیقی محلی یا همان موسیقی دهاتی یا مردمی میگویند، طرفداران بیشتری دارد.
با این حال، امرالدین دلربا، یک تن از استادان انستــیتــیوت ملی موسیقی، نــقش زنان را در موسیقــی محلی کم‎رنگ خوانده و میگوید: “ما تلاش داریم در بخش موسیقی محلی، دختران زیادی را تربیه کنیم تا موسیقی اصیل افغانی تقویت شود.”
در انستیتیوت ملی موسیقی، بیش از 200 هــنرجــوی جوان، مصروف فــراگیــری فنــون نوازندگی، به گونۀ مسلکی اند. مسوولان این انستیتیوت می‎گویند از میان این هنرجویان، 70 نفر شان را دختران تشکیل می‎دهند. احمدناصر سرمست، رییس این انستیتیوت، در مورد نقش زنان برای رشد موسیقی در کشور گفت: “میزان مراجعۀ دختران برای آموزش موسیقی در این انستیتیوت با گذشت هر سال بیشتر می‎شود. در سال اول که این مرکز ایجاد شد، یک دختر خانم برای آموزش موسیقی ثبت نام کرده بود، اما در حال حاضر، 70 دختر در آن مصروف آموزش و فعالیت اند. همچنان ما در این مدت موفق شدیم، یک ارکستر ویژه برای خانم‎ها ایجاد کنیم، که همه نوازندگان این ارکستر زنان هستند. دست‎آورد دیگر ما، تربیۀ دو رهبر زن برای ارکستر ملی موسیقی است.”
طبق معــلــومــات مسوولان انستیتیوت مــلی موسیقی، 50 درصد شاگردان این انستیتیوت از طریق مکتب‎ها به این مرکز معرفی شده‏اند. به گفتۀ آن‎ها، سایر شاگردان انستیتیوت ملی موسیقی را اطفال روی سرک تشکیل می‎دهند که از سوی موسسۀ “آشیانه” در این انستیتیوت ثبت نام شده‎اند.

کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
طراحی و توسعه توسط تکشارک - Copyright © 2024

Copyright 2022 © TKG: A public media project of DHSA