طی چند سال اخیر؛ زارعان افغان به کشت و زرع زعفران علاقمند شده و این گیاه در شماری از ولایات بخصوص هرات، رشد چشمگيري داشته است.
قیوم انصاری رئیس پوهنحی زراعت ولایت بلخ می گوید: “پوهنحی زراعت ولایت بلخ، طي تحقیقاتي، ثابت ساخته است که این گیاه، در هوای گرم و حتی خشک و نیمه خشک، رشد خوبی دارد. ولایت بلخ، مساعدترین شرایط و آب هوا را برای کشت زعفران دارد.”
انصاری میگوید: “پوهنحی زراعت، تاکنون در دو ولسوالی ولایت بلخ (دهدادی و نهرشاهی) فارم زعفران ساخته و تحقیقات از هر لحاظ روي آن، جریان دارد.
اما باوجودیکه بلخ برای کشت زعفران، مساعدترین شرایط و آب هوا را دارد؛ به كشت این گیاه با ارزش، توجه نشده و برای رشد و گسترش آن، در اين ولايت تلاش صورت نگرفته است؟
بي توجهي مقامات
شماري از دهاقين؛ عدم رشد و گسترش زعفران در بلخ را، بی توجهی مطلق مقامات مسوول می دانند و با اظهار اينكه بلخ بی زعفران؛ جای اصلی زعفران است، می گویند: اگر ریاست زراعت ولایت بلخ، اقدام درست و موثري برای رشد این گیاه انجام مي داد، حالا دهقانان بلخ، کشتزارهای وسیعی از زعفران می داشتند؛ که با تاسف طی این چند سال، فقط از کشت و کیفیت بلند زعفران بلخ صحبت شده؛ اما در قسمت آموزش شیوه های آن، كاري نشده است.
حاجی حمید الله از زارعین ولایت بلخ که از چند سال بدینسو زعفران می کارد؛ پس از زحمات زیاد، خودش توانسته زعفران را درست بکارد. او مي گويد امسال حدود دونیم کیلوگرام زعفران حاصل برداشته و این حاصلاتش در نمایشگاه امریکا، مقام اول را گرفته است.
وي مي افزايد این مقدار زعفران را به مبلغ 80 هزارافغانی فروخته و از عاید آن، راضی است و اکنون نسبت به سال قبل، چندین برابر کشت خواهد کرد و مبالغ هنگفتي را ازین طریق به دست خواهد آورد.
حميدالله علاوه می کند که قبلاً طرز کشت زعفران را نمی دانست؛ اما حالا به دوستانش طرز کشت آن را ياد داده و امسال از ولسوالی شولگره، حاصلات بيشتری به دست خواهند آورد.
اما دهقانان ولسوالي های ديگر ولایت بلخ، مدعی اند که آنان، زحمات زیادی را کشیده؛ اما نتوانسته اند حاصلات خوبی از زرع زعفران به دست آورند. خواجه محمد رفیع باشنده ولسوالی چمتال بلخ، با تاكيد براينكه ترویج زعفران، زندگی زارعین ولایت بلخ را دگرگون خواهد نمود، می گوید: “اگر شیوهء زرع زعفران، از سوی زراعت ولایت بلخ، آموزش داده شود؛ زمین های زیادی را زعفران كشت خواهيم كرد.”
روش کشت زعفران
کاتب شمس رئیس ادارهء زراعت بلخ، مي گويد: “موقع کشت زعفران در افغانستان، از 20 سنبله الی 20 ماه میزان است. كشت پياز سالم زعفران، در خاک نیمه رس و مخلوط با کود حیوانی، كه عمیقاً شخم (قلبه) زده شده، صورت مي گيرد. عمق كشت پياز زعفران در زمين، بايد طوري باشد كه از سرماي زمستان و گرماي تابستان محفوظ باشند؛ يعني حدود 15 تا 20 سانتيمتر خاك، روي آنها باشد.”
وي توضيح مي دهد: “ابتدا زمين را قلبه زده و كرت بندي مي كنند، سپس در رديف هايي به فاصلهء 20-25 سانتيمتر، پيازها را به روش كپه اي (دسته جمعی) به فواصل15 سانتي متر(يعني در هر حفره 2 تا 4 پياز) مي كارند. در زمان كشت، بايد دقت شود كه پيازها به صورت سربالا كشت شوند تا خروج گلها و برگها به آساني صورت گيرد. درغير اينصورت، خروج گل ها از زیر خاک با مشكل مواجه شده و احتمال دارد پياز از بين برود. بعد از كشت، روي شيارها با ماله پوشيده مي‌شود و زراعت، به صورت خطي به نظر مي‌آيد.”
آبیاری زعفران
پس از کشت پیازهای زعفران، زمین را باید بلافاصله آبیارى کرد؛ در صورتى که قبل از کشت، مزرعه آبیارى شده باشد، مى توان آبیارى را چند روز پس از کشت، انجام داد. اولین آبیارى، باید حتماً 15 روز قبل از بیرون آمدن ساقهء گل ها انجام گیرد؛ درغیر آن، خالی از نقض نمی باشد.
پس از کشت پیازها تا زمان برداشت محصول، مزرعه را فقط یک بار باید آبیارى نمود؛ چون زعفران، گیاهى مخصوص مناطق خشک است؛ بناءً به آب زیاد احتیاج ندارد، ولى اگر بعد از برداشت محصول در طول زمستان، چند آب به مزرعه داده شود؛ به بزرگ شدن پیازهای زعفران، کمک مى کند.
برداشت زعفران
زعفران، دراوایل خزان گل می کند؛ اولین گل، اولین حاصل زعفران است که آنرا باید چید. تار سرخرنگي که درمیان گلهای زعفران اند را، باید کشید و آنرا دسته دسته بست و درسایه ای برتکهء پاک، هموار کرد. پس از خشکیدن، ماده ای خوشبو به دست می آید که حاصل زعفران است و آنرا طلای خوشبو نیز می نامند.
