ناتو می رود؛ جنگ ادامه خواهد داشت

پیش از برگزاری کنفرانس شیکاگو این سوال مطرح بود که دستاورد احتمالی برای افغانستان در این کنفرانس چه خواهد بود، اما با برگزاری کنفرانس  تصامیمی اتخاذ گردید که واکنش‌های متفاوتی را به دنبال داشت و این تصور را زنده ساخت که افغانستان بعد از سال 2014 میراث‌دار جنگ باقی خواهد ماند.

توافق بر ادامه حمایت ملی برای تجهیز نیروهای نظامی و امنیتی این کشور، واگذاری مسوولیت‌های امنیتی به نیروهای داخلی و خروج تدریجی نیروهای ناتو از افغانستان دیگر موضوعات مورد بحث در شیکاگو بود.

این نشست سران ناتو 21- 20 می هفته گذشته، با اشتراک بیش از 50 کشور و ده‌ها سازمان بین المللی در شهر شیکاگوی امریکا برگزار شد.

کمک‌های نامعین:

در حالی‌که انتظار می‌رفت کشورهای عضو ناتو در کنفرانس شیکاگو روی کمک مالی به نیروهای امنیتی افغان پس از سال 2014 میلادی بحث و تصمیم‌گری نمایند اما در مورد کمک‌های مالی به نیروهای امنیتی افغان بحث نگردید.

پیش از این دولت افغانستان از ناتو خواسته بود 4.1 ملیارد دالر به نیروهای امنیتی افغان کمک مالی نماید اما تنها کشورهای بریتانیا، استرالیا و آلمان مقدار کمک‌های مالی خود به نیروهای افغان را پیش از کنفرانس شیکاگو اعلام‌کردند.

مشخص نشدن سرنوشت کمک مالی ناتو به نیروهای امنیتی افغان، نگرانی‌ها را در مورد آینده نظامیان افغان برانگیخته‌است.

کارشناسان نظامی می‌گویند، افغانستان در حال حاضر منابع عایداتی برای تمویل مالی نیروهای امنیتی خود ندارد، بنابراین متکی به کمک‌های جامعه‌جهانی می باشد و مشخص‌نشدن این کمک‌ها تاثیرات منفی بر نیروهای امنیتی افغان خواهد داشت.

جنرال عبدالواحد طاقت؛ کارشناس نظامی می‌گوید، تجهیز و آموزش نیروهای امنیتی افغان از نیازهای جدی سکتور امنیتی به شمار می‌رود تا این نیروها مهارت‌های لازم جنگی را فرا گیرند.

وی می‌گوید: “با خروج نیروهای خارجی از کشور باید توانایی نیروهای افغان بالابرده شود و با وسایل جنگی پیشرفته مجهز شوند، که تجهیز و آموزش این نیروها نیاز به بودجه دارد و کشورهای عضو ناتو که وعده همکاری داده‌اند باید سرنوشت این کمک‌ها را معلوم کنند.”

از سویی هم دومینیک میدلی سخنگوی ملکی ناتو می‌گوید، تعدادی از کشورهای عضو ناتو مقدار کمک‌های مالی‌شان را به نیروهای امنیتی افغان اعلام کرده و برخی دیگر این کشورها بعداً کمک‌های‌شان را به افغانستان مشخص می‌سازند.

میدلی گفت: ” در کنفرانس شیکاگو اعضای ناتو اعلام کرده‌اند که به کمک‌های خود در افغانستان ادامه می‌دهند و این کشور را پس از سال 2014 میلادی تنها نمی‌گذارند.”

به گفته وی افغانستان برای تجهیز و آموزش نیروهای امنیتی خود از اعضای ناتو 4.1 ملیارد دالر درخواست کمک نموده ما امیدوارهستیم اعضای ناتو این کمک را آماده‌سازند. این کمک دربخش نظامی به مصرف خواهد رسید و اعضای ناتو برای این‌که از چگونگی مصرف این کمک مطمین شود از دولت افغانستان ضمانت می‌گیرد.

برخی آگاهان از روشن نبودن تعهدات مالی اعضای ناتو در نشست شیکاگو برای نیروهای افغان سخت نگران‌اند. سخی منیر؛ آگاه مسایل سیاسی می‌گوید، افغانستان خود توانایی پرداخت مصارف نیروهای امنیتی‌اش را ندارد و وابسته به کمک‌های مالی جامعه است.

به گفته وی ” بودجه نظامی و تجهیزات نیروهای امنیتی افغان را یک کشور دیگر یعنی امریکا تعین می‌کند. بخاطری‌که ما نمی‌توانیم این بودجه را برآورده بسازیم. هنوز سطح تهدید معلوم نیست که تا کدام گراف خواهد رسید اما سطح نیرو و مصارف را تثبیت کرده‌اند، این قابل مکث است باید هر وقت ما هزینه برای یک جنگ با درنظر داشت سطح تهدید و سطح نیرو را تعین کنیم.”

به گفته وی روشن نبودن کمک‌های مالی؛ آینده نیروهای امنیتی کشور را به خطر روبرو می سازد و جنگ هم‌چنان ادامه خواهد یافت.

اعلامیه خروج:

یکی از ویژگی‌های این کنفرانس، تاکید سران ناتو بر خروج از افغانستان بود. در پایان این نشست، اعلامیه 22 ماده‌ای در حمایت از افغانستان صادر شد اما در این اعلامیه با این‌که بر ادامه حمایت از افغانستان تاکید شده بر خروج از افغانستان نیز تاکید‌شده است. در ماده اول این اعلامیه آمده است که دولت افغانستان و کشورهای عضو ناتو بار دیگر بر اجرای موافقت‌نامه لیزبون مبنی بر واگذاری مسوولیت‌های امنیتی به نیروهای افغان تاکید می‌کنند. در این بیانیه گفته شده است که نیروهای بین‌المللی تا پایان سال 2014 میلادی از افغانستان خارج خواهند شد، اما این به معنای پایان ارتباط بین ناتو و دولت افغانستان نخواهد بود و همکاری نزدیک بین ناتو افغانستان همچنان ادامه خواهد یافت. در همین ماده تاکید شده است که انتقال کنترول امور امنیتی به افغان‌ها ‌اجتناب‌ناپذیر است و پس از پایان سال 2014 هیچ ماموریت نظامی از سوی ناتو انجام نخواهد شد. تا آن زمان باید 130 هزار نیرو تحت قومندانی ناتو افغانستان را ترک کرده باشند.

با آن‌که مقامات غربی در مورد اوضاع امنیتی افغانستان ابراز نگرانی نموده با خروج زود هنگام نیروهای عضو ناتو از افغانستان مخالفت کرده‌اند اما کشور‌های فرانسه ، استرالیا و نیوزلند اعلام کرده نظامیان شان‌را پیش از سال 2014 از افغانستان خارج می‌سازند.

کرستین جکابسن؛ سخنگوی نظامی ناتو مخالف خروج قبل از وقت نیرو‌های فرانسوی از افغانستان بوده و می‌گوید که اعضای ناتو باید به فیصله نشست شیکاگو مبنی بر خروج تا سال 2014 میلادی از افغانستان متعهد باشند. فرانسه اعلام کرده است که نیرو‌هایش را تا پایان سال جاری میلادی از افغانستان خارج می‌کند.

اما سخنگوی نظامی ناتو هشدار می‌دهد که طالبان بعد از سال 2014 میلادی باز هم در برابر نیرو‌های امنیتی افغان در جنگ قرار خواهند گرفت و نیاز است از این نیروها حمایت شود. جکابسن می‌گوید:” ناتو متعهد است دربخش آموزش و تجهیز نیروهای امنیتی افغان و کمک مالی به این نیروها پس از سال 2014 در کنار افغانستان باشد.”

سخنگوی ناتو همچنین گفته است که این به معنی پایان جنگ در افغانستان نخواهد بود، ممکن گروه طالبان در برابر نیروهای امنیتی افغان پس از سال 2014  به جنک شان ادامه بدهند اما ما افغانستان را تنها نمی‌گذاریم.

وی همچنین گفته است که ناتو برای کشورهای همسایه افغانستان پیام روشن دارد و آن این‌که از خاک افغانستان تهدید متوجه همسایه‌های افغانستان نخواهد بود و ما برای همسایه‌های افغانستان هشدار می‌دهیم که ناتو در کنار افغانستان است‌. بر علاوه فرانسه به تازگی نیوزلند نیز اعلام کرده که تا پایان سال 2013 افغانستان را ترک می‌کند.

اعلامیه خروج ناتو نیز برخی از نگرانی‌ها را ایجاد کرده است.

محمد آصف مصباح؛ کارشناس‌سیاسی به این باور است که با صدور اعلامیه خروج از سوی ناتو زمینه برای خروج نیروهای نظامی ناتو فراهم می‌شود. اما به گفته وی امیدی نیست که جنگ در افغانستان پایان یابد.

مصباح می‌گوید:” اگر چه از طریق پروسه صلح یا هر راه دیگر جنگ خاتمه نیابد، با خروج نیروهای ناتو تمام فشار جنگ روی نیروهای داخلی افغانستان خواهد بود و روشن نیست که آینده کشور به کجا کشیده خواهد شد.”

نشست‌های حاشیه‌ای:

در جریان نشست سران ناتو در شیکاگو نشست‌های حاشیه ای زیادی نیز بر محوریت افغانستان برگزار شد. رییس جمهور کرزی در حاشیه نشست شیکاگو، با سران شماری از کشورهای جهان از جمله امریکا، پاکستان، ترکیه، استرالیا، فرانسه و نیوزیلند، ملاقات و با برخی از این کشورها موافقت‌نامه‌های دراز مدت امضا کرد. امضای موافقت‌نامه همکاری‌های درازمدت با استرالیا بخشی از فعالیت‌های آقای کرزی در حاشیه کنفرانس شیکاگو می‌باشد.

باراک اوباما در دیدار با رییس جمهور کرزی از او خواست که با جدیت به اصلاح اداره خود اقدام و با فساد اداری مبارزه خود را تشدید کند. اوباما از رییس جمهور کرزی خواسته است تا در بخش‌های مبارزه با فساد اداری، ایجاد اصلاحات در قانون انتخابات و تلاش برای گفتگوهای صلح با طالبان، گام‌های لازم و جدی را بردارد.

یکی از دستاوردهای نشست‌هایی که از سوی رییس جمهور در حاشیه این کنفرانس این بوده است که آقای کرزی در گفتگوهایش با سران برخی از کشورها، حمایت آنان از افغانستان را به دست آورده است. شماری از رهبران جهان از جمله باراک اباما و اندرس فوگ راسموسن سرمنشی ناتو، جولیا گیلارد صدر‌اعظم استرالیا و عبدالله گل رییس جمهور ترکیه در دیدار با آقای کرزی تعهد کرده اند که کشورش‌های‌شان، در کنار مردم افغانستان می‌مانند.

دین محمد جاوید؛ کارشناس سیاسی در این زمینه می‌گوید:” در نشست‌های حاشیه کنفرانس ناتو قول‌های مساعد داده شده اما این‌که این قول‌ها عملی خواهند شد یا خیر، نیاز به زمان دارد تا ببینیم که تعهد‌دهندگان چقدر در همکاری با افغانستان صادق خواهند بود.”

حامد کرزی، رییس جمهور در سخنانی که در این کنفرانس شیکاگو ارائه کرد، وعده داد که افغانستان دیگر بار دوش جامعه‌جهانی نخواهد بود. ‏وی از جامعه‌جهانی خواست که دوره انتقال مسوولیت‌های امنیتی به افغان‌ها را به پایان برساند.‏‎‎ رییس جمهور کرزی با تاکید به این که افغانستان روی پای خود خواهد ایستاد، گفت که افغانستان در انتظار پایان این جنگ و آغاز یک دهه تبدیل و تحول است تا پایه‌های حکومت‌داری را تحکیم بخشد.

پاکستان همچنان در حاشیه:

شرکت آصف علی زرداری رییس جمهور پاکستان، در نشست سران ناتو یکی از نکات جالب این کنفرانس بود. اسلام آباد سال گذشته در کنفرانس برلین اشتراک نکرد. اما رییس جمهور این کشور در کنفرانس شیکاگو اشتراک کرد. پیش‌بینی می‌شد که زرداری این پیام را با خود برای شرکت کنندگان در کنفرانس شیکاگو بیاورد که حکومتش ممنوعیت عبور کاروان‌های تدارکاتی ناتو را لغو کرده است، اما زرداری حامل چنین پیامی نبود و همین سبب شد که حضور وی با استقبال شرکت‌کنندگان همراه نباشد.

در حاشیه نشست شیکاگو، قرار بود بارک اوباما با رییس جمهور زرداری نیز ملاقات کند اما این ملاقات به دلیل بازنشدن راه‌های تدارکاتی ناتو از خاک پاکستان انجام نشد. دیوید کامرون؛ صدر اعظم بریتانیا با انتقاد از عدم توافق پاکستان با باز گشایی راه‌های تدارکاتی ناتو، گفت که این وضعیت باعث سرخوردگی است.

پیمان‌های همکاری:

یکی از موضوعاتی که در جریان دیدارهای حاشیه ای کنفرانس شیکاگو مورد توجه رییس جمهور قرار داشت، امضای پیمان‌های همکاری با کشورهای عضو این سازمان بود. در جریان این نشست‌ها رییس جمهور با جولیو گیلارد صدر‌اعظم استرالیا، پیمان همکاری امضا کرد و همچنین گفته شده است که افغانستان قرار است با 28 عضو این پیمان سند همکاری‌های استراتیژیک و دراز مدت امضا کند. این‌که امضای این سندها چه تاثیر مثبت یا منفی بر افغانستان خواهد داشت، یکی از بحث‌های گرم در محافل سیاسی افغانستان می‌باشد.

برخی از همسایگان نسبت به امضای چنین اسنادی با بعضی از کشورها حساسیت نشان داده‌اند. بعد از آنکه رییس جمهور کرزی سند همکاری‌های استراتیژیک با امریکا را به امضا رساند در رسانه‌ها خبر داده شد که سفیر ایران در دیدار با رییس مجلس سنا از وی خواسته است که از تصویب این سند در آن مجلس خود‌داری کند. این نشان می‌دهد که برخی از همسایگان با امضای سندهای همکاری‌های استراتیژیک بین افغانستان و بعضی از کشورها حساسیت دارند.