كارشناسان امور محیط زیست میگویند به دلیل گرم شدن كره زمین و پایین آمدن سطح ریزش بارانهای موسومی، این نگرانی وجود دارد كه تا یک دهه دیگر، كمبود آب به یک معضل جدی در كشور تبدیل شود. سیدآصف سعادت، استاد در پوهنځی محیطزیست پوهنتون كابل، میگــویــد بــراساس تحقیقات انجام شده، از یک دهه بدینسو، سطح ریزش بارانهای موسومی و بارش برف در كشور 50 درصد كاهش یافته است. این استاد محیط زیست میافزاید با توجه به این اتفاق، حكومت و ادارات مسوول تا هنوز هیچگونه تدابیر پیشگیــرانـــه در ایــن خصـــوص روی دست نگرفتهاند. وی معتقد است كه با توجه به تغییر اقلیم جهانی و آب شدن یخهای قطب شمال، چشمانداز روشنی برای بهبود وضعیت اقلیمی در كشورهای جهان سوم، از جمله افغانستان، وجود ندارد.
از نظر محققان، حوادث طبیعی و فعالیتهای انسانی، دو عامل اصلی در تغییرات اقلیمی و محیط زیست است. به باور آنها، حوادث ویرانگر طبیعی و دخالت انسانها در محیط پیرامون شان سلامت محیطزیست را با خطر مواجه کرده است. آنها تأکید دارند که ساخت و سازهای بیرویه و فعالیت کارخانههای صنعتی، از فکتورهایی است که اخیراً باعث تغییر اقلیمی در جهان شده است.
هرچند خود افغانستــان در مقــایســه با كشـورهای بـزرگ صنعـتی در جهــان، در آلـودگی هوا و تولید گاز كاربندای اكساید، نقشی ندارد، ولی با این وصف، این کشور از نگاه اقلیمی و شرایط محیط زیستی اکنون در وضعیت نامناسبی قرار دارد. طبق نظریه آگاهان امور، آلودگیهایی که در کشورهای پیرامون افغانستان و جهان ایجاد میشود در اثر وزش بادها و دیگر رویدادهای طبیعی، وارد این کشور شده و وضعیت محیط زیستی در آن را در یک وضعیت رقتبار قرار داده است. کارشناسان محیط زیست به این باورند که افغانستان به صورت طبیعی در خط ریزش برف قرار دارد، ولی با این حال، شاهد کمترین ریزش برف در سطح منطقه است. آنها میگویند به دلیل تغییرات اقلیمی، یخچالهای طبیعی افغانستان از بین رفته و امکان ریزش برف و باران در آن به شدت محدود شده است. طبق استدلال کارشناسان امور، یکی از دلایل عمده بلند رفتن درجه حرارت تا مثبت 5 درجه سانتیگراد در ماه دلو در کشور، کاهش سطح ریزش باران و برف در اثر تغییرات اقلیمی در افغانستان و کشورهای پیرامون آن است.
پوهنیار عبدالحكیـم زریــاب، اســتاد در پــوهتنون پولیتخنیک كابل، هشدار میدهد بــه دلیــل كاهش سطح بارانهای موسومی در کشور، سونامی خاموش بیآبی در راه است؛ بدون این كه تدابیری برای پیشگیری از آن در نظر گرفته شده باشد. به گفته وی، منابع آبی شهرهای بزرگ کشور در جریان سالهای اخیر از بین رفته و به ساحات رهایشی تبدیل شده است. از طرف دیگر، حفر چاههای عمیق خودسر و استفاده بیرویه مردم از آب، سبب پایین رفتن سطح آب زیر زمینی در این شهرها شده است. به گفته او، در جریان 40 سال اخیر، سطح آبهای زیر زمینی در كابل در حدود 22متر پاییــنتر رفـتــه و امیدی برای بالا آمدن دوباره آبهای زیر زمینی در آن وجود ندارد. زریاب تأکید داشت که حکومت تا هنوز برای مبارزه با تهــدیــدات کــمآبــی و خشکسالی هیچ اقدامی نکرده است.
پیامدها
كاهش میزان ریزش برف و باران، نگرانیها را نسبت به صحرایی شدن کشور بیشتر کرده است. حسنغلامی، ماستر محیط زیست، با اظهار نگرانی در این باره میگوید که جنک و دعوا بر سر منابع نفتی كم كم با جاگزین شدن منابع نوری و انرژی پاک در جهان كمرنگ میشود. وی اما افزود که با توجه به وضعیت اقلیمی در جهان و كاهش سطح بارانهای موسومی، منازعات بعدی میان كشورها و حتا قریهها، بر سر تقسیم آب و چگونگی استفاده از آن خواهد بود.
به باور این كارشناس محیط زیست، بر علاوه این كه سطح بارانهای موسومی در کشور كاهش یافته است، منابع آبی در شهرهای بزرگ، از جمله كابل، آلوده شده است. غلامی تأکید داشت که آلودگی منابع آبی در کابل و شهرهای بزرگ کشور، موضوعی است که نباید از دید مقامها دور بماند و نسبت به آن بیتوجهی شود. بنابر اظهارات این كارشناس محیط زیست، در صورتی كه دولت به موضوع خشکسالیها و آلودگی آبهای زیر زمینی توجه نشان ندهد، بیم آن می‌رود که بیشتر بخشهای کشور به بیابانهای خشک و متروکه تبدیل شود.
با توجه به نگرانیهایی كه از ناحیه تغییرات اقلیمی و احتـمال خشک شدن آبهای زیر زمینی در کشور وجــود دارد، آیا حکومت در این خصوص تدابیری روی دست دارد؟ عبــاس بصیر، مشاور ارشد رییس جمـهــور در امــور محیط زیست، میگوید که حکومت وحدتملی از زمان روی کار آمدنش کار بر سر طرح تمدید شبکههای آبرسانی در کابــل، اعمار بند آب بالای چنــدین دریــا، از جمــلـه دریــاهای پنجشیر و غوربند، را آغاز کرده است. بصیر اظهار امیدواری کرد با اعمار این بندهای آب و تمدید شبكههای آبرسانی در كابل، نگرانی مردم از ناحیه کمبود آب زراعتی و آب آشامیدنی رفع خواهد شد.
