ساخت و ساز روز افزون ساختمانها در شهر كابل چیزی است كه بزرگترین مشكل شهرنشینی را در این شهر به بار آورده است.
به گفتۀ مقامات شاروالی كابل و وزارت شهرسازی و مسكن كشور، نزدیك به 50 درصد بلند منزلها، شهركها و ساختمانها بدون معیار، پلان، ملاحظات ساختمانی و شهرنشینی اعمار شده اند.
به باور مسئولان امور، بیشتر تخطی ها را كسانی انجام می دهند كه یا پول دارند یا واسطه و یا هم از قدرت شان استفاده می كنند.
یكی از نمونه های بارز آن دو ساختمان 5 و 6 طبقه در كارته چهار مربوط به ناحیه سوم شهر كابل می باشد كه در كنار هم به رقابت ناسالم پرداخته اند. این دو تعمیر كه در ساحه مسكونی قرار دارند، سبب شده تا همسایه های دور و بر آن دست به شكایت بزنند.
مردی كه نخواست نامی از او برده شود، می گوید:” موجودیت دو تعمیری كه در ساحه رهایشی موقعیت دارند، ما را محدود ساخته و از آزادی های انسانی باز داشته است.”
به گفته او، اكثر خانواده های همجوار، قربانی رقابت های مالكان این دو تعمیر شده اند، یكی پول دارد و دیگری زور، یكی تجار است و دیگری رئیس امنیت ولایت پنجشیر كه هردو حقوق انسانی و آزادی های فردی را سلب كرده اند. او می افزاید:” ما نمی توانیم از آنان شكایت كنیم، هرچند، چند بار به ناحیه سوم رفتیم ولی شكایت ما جایی را نگرفت و صدای ما را نشنیدند و كار این دو تعمیر متوقف نشد.“
مالك یكی از این ساختمانها كه خودش را میراحمد ضمیر می نامد، در مورد جواز ساختمانش می گوید: “هیچكس جواز اینكه ساختمانش را از دو منزل به بالا ارتفاع دهد، ندارد، اما من به شكلی از اشكال از پول گرفته تا دیگر امكانات در ساخت وساز تعمیرم استفاده كردم، تنها من نیستم كه در این حوالی خلاف معیار ساختمانم را اعمار كرده ام. تعمیر من این خوبی را دارد كه به سمت سرك 12 متره جا افتاده است و من فكر نمی كنم كه همسایه هایم اذیت شوند.“
او كه از تعمیر شش طبقه ای همسایه اش دل خوش ندارد، می گوید: “تعمیری كه در جوار ساختمانم در هشت منزل در نظر گرفته شده و گفته می شود این تعمیر از رئیس امنیت ولایت پنجشیر است؛ واقعاً برای كرایهنشینان ساختمانم مزاحمت ایجاد كرده و ساختمان را تحت تاثیر قرار داده است، اگر مالك تعمیر همجوارم ارتفاع ساختمانش را هشت منزل نماید، من نیز چنین خواهم كرد”!
وی در پاسخ به سوالی كه آیا تعمیر 5 منزله خودت برای همسایه ها مزاحمت نمی كند، گفت كه قانون باید یكسان تطبیق گردد.
اما انجنیر علی؛ رئیس امنیت ملی ولایت پنجشیر می گوید:” هنور قباله تعمیر 5 منزله كه واقع كارته چهار شهر كابل موقعیت دارد، به نام من نیست، ولی بعداً در این مورد صحبت خواهیم كرد.“
او در پاسخ به سوالی كه آیا این تعمیر از یكی از اعضا خانواده اش می باشد، این موضوع را رد نكرده و گفت: “بلی، اما بعداً در این مورد صحبت كرده و با همسایه ها نیز دیدن خواهد نمود.“
از سوی دیگر انجنیر هوتكیار هوتك؛ رئیس ناحیه سوم شهر كابل ضمن اشاره به اعمار ساختمانهای غیر پلانی توسط زورمندان می گوید:” زمانی كه این تعمیر6 طبقه اعمار می شد، كارمندان ما به ساحه رفتند و خواستند مانع كار آن شوند، اما از هرطرف تیلفون ها آمد كه این مسئله خودش موضوع را روشن ساخته و نیاز به تفصیل بیشتر ندارد.“
به گفته او، “آنان موضوع این دو تعمیر را به ریاست كنترول ساختمانهای شاروالی گزارش داده و شاید كارش نیز متوقف گردد. با تاسف برخی از ملحوظاتی در مورد این تعمیر وجود دارد كه دست ما را كوتاه ساخته است. من مسئله پول و رشوه را توسط كارمندان ناحیه در ساخت وساز این ساختمان به شدت رد می كنم، اما ما در كشوری زندگی می كنیم كه مسایل زور و زورگویی وجود دارد.“
او در پاسخ به سوالی در مورد فساد كارمندان ناحیه در چنین مسایلی، گفت: ”تضمین كرده نمی توانیم كه كارمندان این ناحیه دست به حقداری، شیرینی و یا سازش های پولی نزنند، اما اگر بالای كدام كارمند ناحیه چنین موضوع ثابت گردد، درآن صورت ما با چنین فردی برخورد قانونی و جدی خواهیم كرد.“
او می افزاید:” برخی از تعمیرهای كه از لحاظ حجم كاری حجم زیاد دارند، مردمان عادی نیستند، حتماً عقب اینگونه تعمیرها دست زورمندان دخــیل می باشد. ما نیز در بسیاری از موارد تحت فشار زورمندان قرار گرفته ایم، اما مشكل است كه نمی توان هر لحظه و هر روز مقام شاروالی را با ارگان های دیگر مواجه بسازیم. زمانی كه ما در دور كردن یك كراچی مشكل داریم، آیا در اعمار یك ساختمان مشكل نخواهیم داشت؟ در بسیاری از اوقات در مسایل خورد و كوچك وكیل های پارلمان مداخله می كنند و خواهان همكاری های غیر قانونی از ما می شوند كه این موضوع بر مشكلات ما افزوده است.”
او همچنان می افزاید: ”زمانی كه در مناطق رهایشی یك ساختمان از دو منزل به بالا می رود، ما حوزه و ریاست كنترول ساختمانهای شاروالی را در جریان می گذاریم، اما تخنیك آن قدر پیشرفته است كه مالكین ساختمانها تمام مواد خود را در میكسرها آماده و تیار می آورند و با استفاده از تاریكی شب، ساختمان شان را در چند طبقه به اتمام می رسانند.“
از سوی دیگر نجیب الله سمسور؛ آمر حوزه سوم امنیتی پولیس می گوید: ”چون وظیفۀ پولیس تامین امنیت، تطبیق قانون و جلوگیری از جـــــرایم می باشد، اما در بسیاری از موارد مطابق به خواست ناحیه مربوطه در مورد پاكاری ساحه، توقف كار یك تعمیر مطابق به ارسال مكتوب از سوی ناحیه، تخریب ساختمانهای غیر قانونی و… همكاری می نمائیم. در ارتباط به جواز و عدم جواز، كنترول و … ساختمانها ناحیه مسئولیت دارد.“
به گفته او، در سال جاری به شمول ساختمان اونكس، كار 9 ساختمان را به اساس مكتوب شاروالی و ناحیه مربوطه متوقف و از مالكین 6 ساختمان دیگر تعهد گرفته شده است.
او در مورد ساختمان به نام انجنیر علی رئیس امنیت ولایت پنجشیر، واقع كارته چهارم شهر كابل می گوید: “كدام مكتوبی از سوی ناحیه مربوطه مبنی بر توقف كار ساخت تعمیری كه در آن نام انجنیر علی رئیس امنیت ولایت پنجشیر بوده باشد، برای ما ارسال نشده است تا كارش را متوقف سازیم، ولی در برخی از ساختمانها به نام های مختلف استفاده می شود.”
او نیز رشوه گرفتن را از سوی افراد پولیس این حوزه مطلقاً رد نكــــرده، ولی می گوید كه اگر پولیسی در قضیه گرفتن پول از سوی مالكین این ساختمانهای نواحی گزارش برسد، گیرنده پول مطابق به قانون مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
درهمین حال محفوظ؛ وكیل گذر درمربوطات ناحیه سوم شهر كابل می گوید: ”زمانی كه تعمیر اعمار می شود، از ما كسی پرسان نمی كند. ما حوزه و ناحیه را در جریان می گذاریم، اما آب زور سر بالا می رود و كاری از دست ما ساخته نیست. روز تا روز اعمار خانه های چهار و پنج منزله افزایش می یابد. زمانی كه همسایه ها اعتراض می كنند، مالكان این ساختمانها در اوایل می گویند كه ما فامیل خود را می آوریم، اما بعداً به موسسات و دفاتر كرایه داده می شود كه این خود مشكلات همسایه ها را زیاد می سازد.”
وی اضافه می كند كه در روز های اول همسایه ها می آیند و شكایت می كنند، اما پس از چند روز مالكان ساختمانها یا با پول و یا با زور آنان را خاموش می سازند.
این مشكلات در سایر نقاط شهر كابل دیده شده است، چنانچه عبیدالله باشنده سرك سوم قلعه فتح الله می گوید:” در سه طرف منزل ما تعمیرهای اعمار شده اند كه چهار، پنج و حتی شش منزل را در برمی گیرد كه از یكسو فضای حویلی ما را دق ساخته و از سوی دیگر اعضای خانواده ما به خصوص زنان خانواده با محدودیت زندگی می كنند. زنان خانواده ما برای انجام یك كار در صحن حویلی مجبور اند، چادری پوشیده و گشت گذار نمایند.”
درهمین حال، حاجی عبدالهادی؛ یكی از مالكان تعمیر 4 طبقه واقع سرك سوم قلعه فتح الله كه بر دو منزله بودن تعمیرش تاكید می ورزید، می گوید: “من جواز یك تهكاب و دو منزل را از شاروالی گرفته ام، اما منزل سوم فقط راه زینه می باشد، اما در این ساحه تنها من نیستم كه چنین تعمیر را اعمار كرده ام، اگر قانون قانون باشد، باید بالای تمام افراد یكسان تطبیق گردد، در مقابل تعمیرم حتی تعمیرهای وجود دارند كه تا هشت و هفت منزل نیز ارتفاع دارند، آیا آنان برای ما مزاحمت نمی كنند؟“
دیپلوم انجنیر احمد شاه همت؛ رئیس شهر سازی وزارت امور شهر سازی و مسكن می گوید:” با آنكه این وزارت درقبال شهرسازی دركابل مسئولیت ندارد، اما این ارگان تمام مسئولیت و نقص و نواقص را به دوش وزارت شهرسازی می اندازد. ما از سه سال به اینسو ماستر پلان شهر كابل را آماده ساختیم، اما شاروالی كابل بنا بر دلایل نامعلوم با آن موافق نبوده و به طور جداگانه طرح یك ماستر پلان را آماده ساخته بودند، ولی ما آنان را قناعت داده و در این اواخر بالای آن موافقت صورت گرفته است.”
به گفته او، در ماستر پلان جدید شهر كابل، نظر به مقاومت خاك و… مناطق رهایشی و مسكونی دارای یك تهكاب و دو منزل در نظر گرفته شده است، اما ساحات تجارتی و غیره متفاوت می باشد.
وی اضافه نمود، نظربه سروی های صورت گرفته از سوی این ارگان در سال گذشته حدود 55 درصد از ساختمانها برخلاف نورم های شهرسازی وبه صورت خود سر درشهر كابل اعمار گردیده اند كه خطر جدی را در حوادث طبیعی در پی خواهد داشت و حتی فاجعه عظیم رونما خواهد شد.
به گفته همت، چون درساختمانها سیستم كالیزاسیون راه های فرار درهنگام حوادث طبیعی در نظر گرفته نشده است؛ این خود خطر زا می باشد.
به باور همت، نقشه های ساختمانی كه از دوبی و یا سایر كشورها به كشور انتقال داده شده و تطبیق میشوند، با شرایط اقلیمی افغانستان مطابقت نداشته و در صورت بروز حادثه، خطرناك تمام خواهد شد.
عبدالاحد واحد؛ معین فنی و تخنیكی شاروالی كابل می گوید: ” 48 تا 50 درصد ساختمانها و شهركهای اعمار شده، برخلاف نورمهای شهرسازی می باشد چون آنها برای تطبیق نقشههایشان به شاروالی مراجعه نمی كنند.”
او این ساختمانها را نیازمند یك بررسی همه جانبه دانسته، می افزاید: “با تاسف كه قانونشكنی صورت میگیرد و افراد و اشخاصی هستند كه به آن افتخار میكنند.”
وی میگوید، با آنكه این ساختمانها از نظر نما ظاهراً مدرن جلوه میكنند، اما معیارهایی چون آزمایش خـــــاك، مقاومت در برابر زلزله، سیستم كانالیزاسیون و راههای فـــــرار در حالات اضطراری در آنها در نظر گرفته نشده است.
به گفتۀ او، شاروالی قوای اجرایی در اختیار ندارد، از همین رو زمانیكه تیم نظارتی آنان از ساختمانها و بلند منزلها می خواهد نظارت كند، افراد مسلح زورمندان مانع نظارت می شود.”
به گفته معین فنی و تخنیكی شاروالی كابل، این موضوع با ارگانهای امنیتی در میان گذاشته شده، اما تا اكنون به آن رسیدگی نگردیده است.
زمانی كه از عبدالاحد واحد معین فنی شاروالی در مورد ماستر پلان جدید شهر كابل سوال شد، او با عكس العمل شدید گفت كه مسئله ماستر پلان كابل درجریان ده تا 20 دقیقه مصاحبه خلاصه نمی شود و نیاز به یك الی دو روز تشریح دارد و از پاسخ در مورد ماستر پلان شهر كابل طفره رفت.”
اما اداره مبارزه با فساد اداری مقامات شاروالی را مورد انتقاد قرار داده و آنان را در قانون شكنی دخیل می دانند.
عزیزالله لودین؛ رئیس مبارزه بافساد اداری، مقامات شاروالی را به باد انتقاد گرفته میگوید كه شاروالی می تواند در روشنی قانون اجراات كند و كسانیكه خلاف قانون عمل می كنند را به مراجع قضایی معرفی كند.
لودین می افزاید: “شاروالی باید راههای دیگری را برای جلوگیری از اعمار غیرقانونی ساختمانها درپیش گیرد و درصورتیكه شاروال توان چنین كاری را ندارد، باید از مقامش كنارهگیری كند، زیرا رشد شهر به این صورت، آینده خوبی را در قبال نخواهد داشت.”
وی در مورد اعمار بلند منزلهایكه خلاف نورمهای شهرسازی ساختــــــــه می شود گفت: “ساختمانهایكه برخلاف نورم شهرسازی از سه منزل بیشتر ساخته می شود، باید مصادره شده و به قیمت اندك برای افراد فقیر به كرایه داده شود؛ این یكی از راههای جلوگیری از خودسری افراد می باشد.”
این گفته ها درحالی صورت می گیرد كه انجنیر انور صالحی؛ رئیس شركت ساختمانی جیومپ، ساخت و ساز ساختمانهای بدون كیفیت و غیر معیاری را مشكل آفرین می داند.
به باور او تازمانیكه یك ماسترپلان مشخص از سوی شاروالی ترتیب و اعلام نشود، مردم باچنین مشكلاتی مواجه خواهند بود، زیرا آنان نمی دانند كه چه را در كجا و با چه معیاری باید ساخت.
وی همچنان می افزاید:” در تمام دنیا یك استندرد معین برای ساخت تاسیسات زیربنایی وجود دارد، اما در افغانستان تا اكنون چنین استندردی در دسترس شركتهای ساختمانی قرار نگرفته است.”
به گفتۀ انجنیر صالحی، 90 درصد ساختمانهای غیردولتی كه در كابل ساخته می شود، معیارهای شهرسازی در آن رعایت نمی گردد.
این درحالیست كه نهادی موسوم به “دیدهبان شفافیت” از وجود فساد داری در دستگاه دولت و به خصوص شاروالی كابل شاكی است.
یما ترابی؛ رئیس این نهاد می گوید: “براساس تحقیقات انجام شده در سالهای 2010-2007 شاروالی، وزارت عدلیه، و پولیس از جمله سه ارگانی اند كه در آنها فساد اداری به پیمانه زیاد وجود دارد.”
ترابی، یكی از دلایل ساخت وسازهای خود سر و استفاده از مواد بی كیفت ساختمانی در كشور را در موجودیت فساد اداری و عدم تطبیق قانون دركشور خوانده، می گوید: “70درصد ساختمانهایی كه در ولایات و شهر كابل ساخته می شود با استندردهای ساختمانسازی مطابقت ندارند و با تاسف دولت و شاروالی برای جلوی گیری از این خودسریها اقدام جدی روی دست ندارند.”
این درحالیست كه ریاست آبرسانی كشور می گوید كه همین اكنون40درصد مردم كابل به آب صحی دسترسی دارند و 60 درصد مردم از آب صحی بی بهره اند. چاه های سپتیک ساختمانها، كثافات شهری و رسوب آنها به آب های زیر زمینی، تشناب های بدرفت منازل و همه در آلوده شدن آب نقش بارز دارند كه اگر این حالت تا ده سال دیگر دوام پیدا كند، در نتیجه آب صحی از دست رفته و یك فاجعه بزرگ در راه خواهد بود.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید