سفر من موهن سنگ، صدراعظم هندوستان و اعلام همكاری با افغانستان در گرماگرم بازتاب رويداد مرگ بن لادن در پاكستان از اهميت خاصی برخوردار است.
به باور كارشناسان، اين سفر كه به تاريخ 22 ماه ثور صورت گرفت، به لحاظ زماني اهميت و حساسيت قابل ملاحظه ای برای افغانستان دارد. در شرايطي كه پاكستان به دليل پناه دادن به رهبر القاعده زير فشار افكار عمومي جهان قرار دارد، تحكيم روابط افغانستان با هند( كه دشمن ديرين و استراتیژيك پاكستان به شمار مي رود) مي تواند بي اندازه مهم و حساس باشد به خصوص اينكه اعلام تعهد و همكاري هند در سفر صدر اعظم آن كشور، جنبههاي گسترده و مستحكمي داشت و از سويي هم امريكا به عنوان همكار استراتیژيك پاكستان از اين كشور دل خوشي نداشته و خواستار فشار بيشتر برپاكستان است.
صدراعظم هندوستان اولين رهبر سياسي خارجي بود كه در تالار رسمي ولسي جرگه به ايراد سخن پرداخته و از تریبیون خانهء ملت افغانستان با اين كشور اعلام همكاري كرد. وي به روز جمعه، 23 ثور در سخنراني اش در تالار ولسي جرگه ضمن اعلام کمک 500 ملیون دالری کشور هندوستان به نماینده های مردم درشورای ملی خاطرنشان ساخت که افراط گرايی و تروریزم برای مردم افغانستان و هندوستان یک پدیدهء بیگانه است و ما نباید اجازه دهیم شعله های افراط گرايي و تروریزم مردمان ما را بسوزاند.
صدراعظم هندوستان دراین سخنرانی از روند مذاکره و صلح در افغانستان حمايت نموده و خطاب به نماینده های مردم گفت:” روز گذشته من و رئیس جمهور کرزی روی نشر یک اعلامیهء مشترک برای همکاری های استراتژیک میان دوکشور توافق نمودیم.”
وي افزود كه همكاري شان با افغانستان درازمدت خواهد بود. به گفتهء من موهن سنگ:” ستونهاي اصلي استراتیژي هند را در خصوص افغانستان، تعامل بيشتر سياسي، همكاري جامع اقتصادي، استراتیژي انكشاف تجارت، تقويت زراعت، توسعه فرهنگي و نهادينه سازي جامعه مدني تشكيل مي دهد.”
صدراعظم هندوستان در این سخنرانی تاکید نمود که آرزو و هدف مشترك ما برای پیشرفت و سعادت، زمانی تحقق خواهد یافت که صلح وآرامش در افغانستان و منطقه تامین گردد.
واكنش نمايندگان مردم در ولسي جرگه به اين اعلام همكاري مثبت بود و به نظر آنان، همكاري استراتیژيك اين كشور در شرايط حاضر براي افغانستان كليدي ارزيابي مي گردد. نمايندگان مردم با استقبال ازامضاي پيمان مشترك استراتیژيك ميان دو كشور، از روند همكاری هند با افغانستان ابراز خرسندی نمودند.
احمد بهزاد، نايب دوم ولسي جرگه مي گويد:”هرچند تاهنوز جزئيات پيمان استراتیژيك ميان دو كشور به نشر نرسيده، اما روحيهء نمايندگان مردم در ولسي جرگه براي تأييد اين پيمان مثبت است.” بهزاد در عين حال تأكيد مي كند كه هرگونه پيمان امضا شده با هند براي تأييد به پارلمان ارسال خواهد شد و نمايندگان نسبت به همكاري درازمدت هندوستان خوشبينانه مينگرند.
براساس اظهارات مقام‌های مسئول دو كشور، اصول كلي معاهده همكاري دو كشور را خطوط عمومي همكاري در بخشهاي مختلف شكل مي دهد، ولي جزئيات اين توافقنامه تاكنون مشخص نيست.
داکتر رنگین دادفر سپنتا، به طور اجمالي خاطرنشان كرد كه هندوستان از روند كنوني سياست افغانستان اعلام حمايت مي كند. به گفتهء سپنتا، اين حمايت شامل پيشبرد روند مذاكره و صلح با مخالفان مسلح دولت، انتقال مسئوليت امنيت به نيروهاي افغان و روند عمومي بازسازي در كشور است.
با اين حال، آنچه مايه نگراني مردم و كارشناسان امور مي باشد اين است كه آيا افغانستان خواهد توانست در كشمكش سياسي ميان دو كشور هند و پاكستان راه ميانه را در پيش گرفته و از دشمني تاريخي و طولاني مدت اين دو كشور، دچار آسيب نشود؟
استاد حبیب الله رفیع، کارشناس امورسیاسی ضمن تاکید بر مؤثر بودن سفرصدراعظم هندوستان در اوضاع سياسي و اقتصادي افغانستان ابراز عقيده مي كند كه افغانستان کشور آزاد بوده و باید با هرکشوري که می خواهد روابط خویش را برقرار نمايد.
به باور اين آگاه امور سياسي:”همكاري با هند براي افغانستان در سطح ملي قرار دارد. روابط افغانستان با هند يك رابطه عميق، تاريخي و مهم بوده و تعامل با اين كشور نياز ضروري براي افغانستان است، اما بايد سعي دولتمردان افغان براين تمركز يابد كه روابط با هند منجر به زيان كشور از جانب پاكستان يا كشورهاي ديگر نگردد.”
ايجاد تعادل و اتخاذ موضع ميانه و بدون حساسيت در امضاي پيمان استراتیژيك با هند يكي از مواردي است كه تأكيد كارشناسان به آن صورت مي گيرد. اين امر از آن رو مورد سفارش اكيد قرار مي گيرد كه افغانستان همواره در ميان سنگ آسياب رقابت دو كشور هند و پاكستان آسيب ديده و به نوعي به ميدان مقابلهء اين دو قدرت همسايه مبدل گرديده است.
سردارمحمد رحمان اوغلی، کارشناس امورسیاسی به این باوراست که دولت افغانستان در روابط سیاسی و دپلوماتیک وروابط همجواري با کشور های همسایه و منطقه باید تعادل را درنظرداشته باشد.
وي مي افزايد:”دولت و مردم افغانستان با دولت و مردم هند مشكل چنداني ندارند، همانگونه كه اين مشكل ميان مردم افغانستان با ملت پاكستان نيز محسوس نيست، اما در استراتیژي دولت و نخبگان سياسي پاكستان ميان هند و افغانستان تفاوتهايي وجود دارد.” به نظر رحمان اوغلي، درك اين تفاوتها در نگاه سياستمردان افغانستان اهميت به سزايي دارد. به اعتقاد وي درك اين اهميت بايد در سياست عملي دولت افغانستان تبارز يابد. اين مسئله به گونه ای امكان پذير خواهد بود كه دولت افغانستان بعضي از مسايل را با پاكستان طوري هماهنگ نمايد تا منافع پاكستان در افغانستان در نتيجهء روابط با هند آسيب نديده و ازسويي هم مقاصد افغانستان برآورده شود. رحمان اوغلي تأكيد مي كند كه اگر چنين “خط ميانه” در سياست افغانستان در خصوص تحكيم روابط با هند انتخاب نگردد، پيامد آن براي مردم افغانستان زيانبار خواهد بود. وي تأكيد مي كند:” اگر پاكستان احساس نمايد كه تحكيم روابط افغانستان با هند و يا هر كشور ديگري منجر به تضعيف روابط پاكستان و جايگاه اين كشور در افغانستان مي شود، كوشش خواهد كرد تا در صدد براندازي نظام برآمده و ملت افغانستان را با جنگ ناخواسته و تحميلي مواجه سازد.”
با اين وجود، آگاهان امور معقتد اند كه دولت افغانستان بايد احتياط لازم را در امضاي پيمان همكاري درازمدت با هند رعايت نمايد. داكترحكيم عاشر، ریيس مركز رسانههای حكومت با خاطرنشان ساختن اين مطلب، نگراني ياد شده را به جا دانسته ابراز مي دارد:” هم اكنون جزئيات پيمان نامه استراتیژيك ميان هند و پاكستان زير بررسي قرار دارد و مادههاي اين پيمان مورد كارشناسي قرار خواهد گرفت.” وي هرگونه ابراز نظر در خصوص جزئيات و مواد اين پيمان نامه را پيش از وقت دانسته و ابراز اميدواري مي كند كه منافع ملي افغانستان در اين پيمان به طور كامل و اساسي مد نظر قرار داده خواهد شد.
اين در حالي است كه بسياری از شهروندان كشور نيز نزديكي غير متعادل با هركدام از كشور هند و پاكستان را باعث تحريك واكنش خصومت آميز اين دو در افغانستان مي دانند.
اصغر اشراق، روزنامه نگار آزاد معتقد است:” تاكنون دولت افغانستان نتوانسته خط ميانه را در خصوص اتخاذ موضع منطقي نسبت به هند و پاكستان اختيار نمايد. همين دليل نيز منجر به حركتهاي ويرانگر و خصومت آميز پاكستان در مقطعهاي مختلف گرديده است.” وي انفجار در جلو سفارت هند، تقاضاي كاهش نمايندگيهاي رسمي اين كشور در افغانستان از جانب پاكستان و ساير موارد را مثالهايي از دشمني پاكستان و هند مي داند كه دولت و ملت افغانستان قرباني ناخواستهء آن گرديده اند.
اما ظاهر فقيري، سخنگوي وزارت امور خارجه اصل تعادل و حسن همجواري با كشورهای همسايه را از خطوط شكست ناپذير در سياست خارجي افغانستان مي داند. به اعتقاد وي، سعي كامل دولت افغانستان براين متمركز خواهد شد كه برقراري رابطه با هند و همكاری درازمدت و همه جانبه با اين كشور، موجب تحريك واكنش منفي پاكستان نگردد.
در نهايت، آگاهان امور براين باور اند كه برقراري روابط با همسايهها به خصوص هند، پاكستان و ايران يك امر گريز ناپذير بوده و در اين ميان نقش هند در بازسازی افغانستان ارزندگي و اهميت خاصي دارد.
حبيب الله رفيع اين نقش را به ویژه در بازسازي نيروي انساني و پذيرش هزاران محصل از جانب هند برجسته مي داند. چيزي كه بسياري از كارشناسان نيز به آن اشاره نموده و سهم هندوستان را در اين خصوص داراي ارزش عمده مي داند.
عبدالعظيم طاهري كه از سهم بورسيهء تحصيلي كشور هندوستان در مقطع ماستري بهرمند گرديده ارزش اين همكاري را بهتر درك نموده و مي گويد:”هندوستان با توجه به تجربهء خوب در زمينه رشد نيروي انساني و بستر اقتصادي اش مي‌تواند الگوهای خوبي را براي افغانستان معرفي نموده و در بازسازی نيروی انساني و تربيت و تحصيل جوانان افغان نقش سازنده ايفا نمايد.”
به اين ترتيب، ديده مي شود كه امضای پيمان استراتیژيك و دراز مدت افغانستان با هندوستان فرصت ارزنده ای است كه در صورت استفادهء مناسب مي‌تواند بر شكوفايی بستر اقتصادی، بالندگي فرهنگي و ثبات سياسي افغانستان كمك شاياني نمايد، اما اين فرصت به ايجاد تعادل در روابط با پاكستان، بستگي خاصي دارد و سیاست و بینش دولتمردان ما را میطلبد.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
