هرات باستان، به دلیل داشتن معماری‌های منحصر به فرد و بناهای شگفت انگیز تاریخی از شهرت فراوانی برخور دار است.
این شهر، در سال ۲۰۰۹ پس از بررسی شهرهای مختلف جهان توسط سازمان یونسکو، شامل برنامه “هزار شهر و هزار زندگی” این سازمان گردید.
در ولایت هرات بیش از 820 بنای تاریخی به ثبت رسیده که حتی برخی از آنان بیش از 2 هزار سال پیشینهای تاریخی دارند.
اما در جریان نابسامانیها و جنگ های چند دهه گذشته، بیش از 70 درصد بناهای تاریخی و فرهنگی در این ولایت آسیب دیده اند و برخی از این آثار در معرض نابودی قرار دارند.
سید یونس صدیقی؛ سرپرست آمريت حفظ آبدههای تاريخي ولايت هرات در مصاحبه اختصاصی به رادیو کلید گفت:” ظرف چند سال گذشته هیچ کمکی از سوی دولت، برای حفظ این آبدهها و ترمیم برخی از اماکن تاریخی صورت نگرفته است.”
این مقام دولتی، نبود بودجه و نداشتن پرسونل کافی و با تجربه را از جمله مشکلات آمریت آبدههای تاریخی در این ولایت بیان می کند. وی تصریح می کند که این اداره، به دلیل ضعفها و مشکلات امنیتی، تنها بر 20 درصد از آبدههای تاریخی که تمام آنان در نواحی مربوط به شهر هرات موقعیت دارند، نظارت دارد.
با اینکه بخش عمده ای از بناهای تاریخی در ولسوالی های اطراف و خارج از شهر هرات موقعیت دارند، ولی مقام های محلی در هرات می گویند که آنان به دلیل مشکلات امنیتی نمی توانند، از بناهای تاریخی حفظ و مراقبت کنند
به گفتهء سرپرست آمریت آبده های تاریخی، در ولایت هرات820 اثر تاریخی تثبیت شده اند و برخی از این آثار از سوی قاچاقبران دزدی شده اند.
صدیقی، با اشاره به سرقت های متعدد میراث فرهنگی ظرف سال های گذشته از این ولایت می گوید:” در بسیاری موارد همسايه های افغانستان به ويژه ايران و پاكستان در سرقت، تخريب و نابودی آبدههای تاريخی هرات دست داشته اند.”
آقای صديقی، همچنان احتمال دست داشتن كشورهای همسايه به ويژه ايران را در دزدیده شدن سنگ نفيس لوح مزارکمال الدین بهزاد( سنگ مرمر سیاه با 30 سانتی متر عرض و 180 سانتی متر طول) خبر می دهد.
به گفتهء صدیقی، در حال حاضر شماری از سنگ های مزار کمالالدین به منظور مراقبت و نگهداری بیشتر، به ارگ اختيارالدين منتقل شده اند.
وی می گوید:”کشورهای همسایه نمی خواهند، کشور ما آثار تاریخی داشته باشند و کوشش شان همواره بر این است که تاریخ هرات را از بین ببرند، به طور مثال سنگ مزار استاد کمال الدین بهزاد که در منطقه سید عبدالله مختار، موقعیت دارد چند دفعه قرار بود که توسط سارقین به کشور ایران برده شود؛ تا بالاخره به قلعه اختیارالدین انتقال داده شد، زیرا ایرانیها می گویند که استاد کمال الدین بهزاد ایرانی است.”
هم اکنون، بيش از 1000 اثرارزشمند تاريخي درموزيم ملي واقع در ارگ اختيارالدين هرات نگهداري مي شود.
ولي شاه بهره، رئيس ادارهء اطلاعات و فرهنگ ولايت هرات، از اقدام تازهای به منظور حفظ و مراقبت از آثار باستانی در این ولایت خبر داده می افزاید:” اخيراً به دستور وزارت اطلاعلات و فرهنگ قرار است پوليس 012 نيز وظيفهء حفظ و نگهداري اين موزيم را به عهده به گيرد.”
بنا براظهارات مسئولان اطلاعات و فرهنگ هرات، موزيم اين ولايت درجريان سال هاي جنگ و زمان طالبان آسيب هاي جبران ناپذيري ديده است، ولی در حال حاضر از این داشته های فرهنگی و تاریخی مراقبت لازم صورت می گیرد.
رئيس اطلاعلات و فرهنگ هرات هم چنان گفت:” چند سال پیش بیش از 30 اثر ارزشمند از موزيم شخصي سلطاني هرات سرقت شدند كه تا به حال از سرنوشت اين آثار خبري نيست.”
سمنوال نورخان نیکزاد، سخنگوی قومنداني امنیه ولایت هرات نیز گفت: “پس از بررسی های که از سوی پولیس در آن وقت انجام شد، دو تن به اتهام سرقت این آثار بازداشت شدند و آثار سرقت شده بدست آمدند.”
محمد انور متين، كارشناس امور فرهنگي در هرات معتقد است:” به دلیل این که بازار آثار سرقت شدهء تاريخي افغانستان در كشورهاي ايران و پاكستان وجود دارد، احتمال دست داشتن افرادي از اين كشورها در سرقت آثار باستاني افغانستان بعيد نیست.”
وی می گوید: “درین شکی نیست که کشورهای ایران و پاکستان در دستبرد به آثار باستانی دخالت دارند و اگر کشورهای همسایه صادقانه با ما همکاری می کردند، کسی دست به سرقت این آثار نمی زند.”
با این وجود قنسولگری ایران در هرات می گوید که این کشور با هر نوع قاچاق آثار فرهنگی مخالف است و با عاملان این قضایا برخورد جدی و قانونی می کند.
این ادعای ایران در حالی صورت می گیرد که سرپرست آمریت حفظ آبده های تاریخی در جریان مصاحبه اختصاصی خود با کلید بارها از احتمال دست داشتن ایران در سرقت و تخریب آثار باستانی هرات سخن گفته و حتی به کشف دستگاههای کندن کاری که ساخت ایران بوده اشاره می کند.
در همين حال، شماري از باشندگان هرات، نيز بي توجهی آمریت آبدههای تاریخی را در حفظ آثار باستاني هرات، از عواملی عمده سرقت و تخريب آثار باستاني در اين ولايت عنوان مي کنند.
انجنیر جاوید هاشمزاده که باشنده ولایت هرات است در رابطه می گوید:”آثار باستانی هرات روز به روز از بین می روند و باید مسئولان در حفظ و مراقبت این آثار تلاش کنند.”
به گفتهء مقامهای مسؤل، آثاری که ظرف سال های گذشته به سرقت رفته اند، ارزش آنان به ملیاردها دالر می رسند، بیشتر این آثار مربوط به دورهء تیموریها می باشند که بیش از 6 صد سال پشینهء تاریخی دارند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
