دولت ایران برای اخراج مهاجران افغان از مسیر اسلامقعله هرات منصرف شده و تنها از مسیر میلک نیمروز به اخراج اجباری آنها مبادرت میورزد. این مطلب را رییس اداره مهاجران و عودتکنندگان هرات در گفتگویی با کلید مطرح کرد. احمدجاویدنادم گفت هنوز علت این تغییر در تصمیم دولت ایران روشن نیست. به گفته نادم، از ماه دلو گذشته تاکنون که بیش از دو و نیم ماه میشود، مهاجران افغان تنها از مسیر میلک به افغانستان رد مرز میشوند. او مسیر میلک برای مهاجران دیپورتی را یک مسیر دشوارگذر، ناامن و پرهزینه توصیف کرد.
به گفته رییس اداره مهاجران و عودتکنندگان هرات، در سال گذشته، روزانه بین 1500 تا 2200 هزار مهاجر رد مرز شده افغان از طریق اسلامقلعه وارد هرات میشدند. نادم گفت در حال حاضر، بیش از این تعداد هر روز از مرز میلک به افغانستان دیپورت میشوند.
نادم میگوید که سال گذشته بیش از 100 هزار نفر از مهاجران افغان در ایران توسط پولیس از خاک این کشور اخراج شدند. به گفته او، حدود 70 درصد از این مهاجران را شهروندان حوزه غرب کشور تشکیل میدادند. نادم گفت در میان مهاجران رد مرز شده افغان از ایران، 2800 کودک و 50 زن بیسرپرست نیز شامل بودند. طبق معلومات وی، در سال 95، حدود 15 هزار مهاجر افغان به شکل داوطلبانه ایران ترک کرده بودند.
پیش از این عمدتاً شکایت میشد که پولیس ایران برای بازداشت و اخراج مهاجران به خشونت متوسل میشود. اما به تازگی شکایتهای دیگری نیز شامل این فهرست شده است. مهاجرانی که به تازگی از ایران رد مرز شدهاند، مدعی هستند که پولیس این کشور علاوه بر لت و کوب آنها، پولهای شان را نیز به زور گرفته است.
همچنان رییس اداره مهاجران و عودتکنندگان هرات به کلید گفت که دولت ایران اخیراً هزینه “تکس خروجی” مهاجران را نیز افزایش داده است. به گفته او، در گذشته، تکس خروجی مهاجران از ایران، 50 هزار تومان (واحد پول ایران) بود، حالا هزینه این تکس به 500 هزار تومان افزایش یافته است.
حسینعلی ابراهیمی، شهروند هرات، که به تازگی همراه خانوادهاش از ایران رد مرز شده است، روایت تلخی از مسافرتش به ایران و همچنان اخراج اجباری خود و خانوادهاش از این کشور دارد. او میگوید پیش از سفر به ایران تمام اموال خانهاش را فروخته بود تا شاید بتوانند در آن کشور به آسایش برسند. ابراهیمی افزود که این خیال نه تنها به واقعیت تبدیل نشد که مورد آزار و اذیت پولیس ایران نیز قرار گرفتند. او که تازه از مرز میلک نیمروز به دروازه ورودی هرات رسیده بود، بیان داشت که پولیس ایران علاوه بر لت و کوب، تمام پولهایش را به زور گرفته است.
خواستیم در این مورد مصاحبهای با مسوولان کنسولگری ایران در هرات نیز داشته باشیم، اما آنها به رغم تماسهای مکرر ما حاضر به پاسخگویی در این باره نشدند. از سویی هم، عبدالقادر، رحیمی، ریيس كمسيون مستقل حقوق بشر زون غرب، به کلید گفت که آنها اسناد و شواهدی در اختیار دارند که صحت مدعای مهاجران رد مرز شده توسط پولیس ایران را تأیید میکند. وی گفت که مطابق این اسناد و شواهد، پولیس ایران، با مهاجران افغان با بدترین شیوههای ممکن رفتار نموده و آنها را مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار میدهند. رحیمی تأکید کرد که دولت کابل مکلف است تا به این مشکلات مهاجران افغان در ایران رسیدگی کند.
برخی از آگاهان امور و فعالان مدنی در حوزۀ غرب معتقدند که دولتهای ایران و پاکستان از مهاجران افغان به حیث ابزار سیاسی و وسیله فشار علیه کابل استفاده میکنند. به گفته آنها، رفتار پولیس این کشورها با مهاجران افغان خلاف قوانین بینالمللی در امور مهاجرت است و باید توسط نهادها و مجامع بینالمللی مورد پیگیری قرار گیرد.
مهاجران افغان از ایران و پاکستان در حالی رد مرز میشوند که کمکهای جهانی در بخش مهاجرت به افغانستان تا سقف 30 درصد کاهش یافته است. از جانب دیگر، کیسه دولت افغانستان نیز خالی است و فعلاً توان رسیدگی به بحران آوارگان داخلی و همچنان مهاجران دیپورتی و عودتکنندگان داوطلب را ندارد.
