گزارش اخیر سازمان ملل از افزایش تلفات غیرنظامیان در کشور که کودکان نیز شامل آن هستند، به شدت تکان دهنده بود. این سازمان در گزارش تازهاش گفت که در سال 2016 در افغانستان، 3498 غیرنظامی کشته و 7920 نفر دیگر زخمى شدهاند. در این گزارش آمده که در میان کشته شدهها 923 نفر آنها کودک هستند. از میان زخمی شدهها هم 2500 نفر آنها کودک اند. آمار نگران کنندهای که افغانستان از سال 2009 تاکنون شاهدش نبوده است. از سوی دیگر، حمــله خـــونین عصــــر ســــه شنبه به کارکنــــان
ستره محکمه که 22 کشته و47 زخمی برجا گذاشت، عمق و پهنای این رخداد مرگبار را افزایش داد و بحران را گستردهتر به تصویر کشید.
رییس دفتر بینالمللى حمایت از کودکان نیز هشدار داد که آمار تلفات کودکان تکان دهنده است و نشاندهنده ضعف جدی برای محافظت از سلامت و امنیت کودکان است. انا ماریا لاکسین افزوده که این آمار به هیچ صورت قابل قبول نیست و کودکان قربانیان بیگناه درگیری اند. او تأکید کرد که با هر هزینه و در هر شرایطی باید از کودکان محافظت شود. این دفتر از تمام طرفهای درگیر خواسته است که با تمام قدرت برای محافظت کودکان تلاش کنند؛ بهویژه در شرایط جنگی.
رنج غیرنظامیان افغان اما با ریختن خون آنها ختم نشده و در ابعاد دیگر حیات انسانی شان نیز ادامه دارد. به گزارش این نهاد، افغانستان با بحران بشری نیز روبهرو است و 9.3 ملیون افغان نیازمند کمکهای بشردوستانه و انسانی هستند. این دفتر هشدار داده که با پایان فصل زمستان و شروع فصل جنگ، احتمال بدتر شدن وضعیت متصور است. به گفته این دفتر، افغانستان در یک وضعیت حساس قرار دارد و نیاز به کمکهای بیشتر بینالمللی دارد.
این اولین باری نیست که چنین گزارشهایی از وضعیت ناگوار غیرنظامیان و افزایش تلفات آنها به نشر میرسد و هشدارهایی نیز صادر میشود. اما هیچکدام از این گزارشها و هشدارها تاکنون نتوانسته جلو افزایش و گسترش رنج و ستمی را بگیرد که افراد ملکی در کشور همواره شاهد آن بودهاند.
گویا انسانیت در این جا مرده، قوانین انسانی، اسلامی و بینالمللی هیچ ارزش و حرمتی برای طرفهای درگیر ندارد و آنها هیچ اصول و قاعدهای را به رسمیت نمیشناسند. زیرا هدف قرار گرفتن افراد غیرنظامی و بیغرض در هیچ گرایش و گروهی قابل قبول نبوده و منطق انسانی قبول نمیکند که هدف آتشباری و یا انفجار و انتحار، کسانی باشند که به جز زندگی در سرزمین پدری شان، گناه دیگری را مرتکب نشدهاند. اما متأسفانه منطق کور انتحار و انفجار، جنگ و جدل و منازعات جاری بیپایان، هیچ یک از این اصول را به رسمیت نشناخته و به آسانی آنها را زیر پا میگذارد. گزارشهای ارایه شده و واقعیتهای موجود به خوبی بیانگر این حقیقت است. زیرا در جنگ جاری، اصول حقوق بشردوستانه یا حقوق جنگ کمتر مد نظر گرفته شده و جلوگیری از کاهش تلفات و آسیب به غیرنظامیان به هیچ وجه جزئی از تکتیک طرفهای درگیر نیست. در گزارشهایی که تا حالا از سوی سازمان ملل متحد و کمسیون مستقل حقوق بشر به نشر رسیده، طالبان مسلح و سایر گروههای مخالف دولت، مسوول بیشترین تلفات غیرنظامیان دانسته شدهاند. اما این بدان معنا نیست که نظامیان افغان و حامیان آنها از خطاهایی که موجب تلفات غیرنظامیان میشود، مبرا باشند.
این در حالی است که جنگ جاری شامل این اصول حقوق بشردوستانه بوده و جوانب درگیر در کشور نیز باید به این اصول پایبندی داشته باشند. جانب دولت و حامیان خارجی آن علاوه بر اصول اسلامی و قانونی به موازین اخلاقی نیز پایبندی دارند و جوانب دیگر نیز که به زعم خویش برای اعتلای بیرق اسلامی و تحقق نظام دینی میجنگند، نباید به ریختن خون غیرنظامیان و فروپاشی نظام زندگی آنها راضی شوند.
آنچه در این میان از اهمیت قابل ملاحظهای برخوردار است، نبود استراتیژی قاطعانه، درازمدت و همهجانبه برای جلوگیری یا حداقل کاهش این پدیده است. زیرا با گذشت هر روز فجایع انسانی و تلفات غیرنظامیان و آسیب آنها افزایش مییابد، ولی راهکارهای ایجاد شده از جانب دولت و نهادهای مسوول در این خصوص، مقطعی، موقتی و غیرمؤثر است.
اقدامهای نمایشی و اداری که از جانب دولت به کار گرفته شده قطعاً تأثیرگذار نیست. دولت کابل تنها به تقاضاهای نزاکتآمیز اکتفا کرده و راههای عملی را برای کاهش تلفات غیرنظامیان روی دست نداشته است. بنابراین، میطلبد تا از یکسو نهادهای امنیتی راهکار مناسبی را در راستای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تهیه کنند و از جانب دیگر، طرفهای دیگر درگیر نیز سعی کنند با کشتن غیرنظامیان در میدان نبرد، انتحار و انفجار، نفرت مردم را از خود شان بیشتر نساخته و خلاف ارزشهایی که خود شعار آن را میدهند، عمل نکنند. بدون شک، اگر این گزارشها تکانی به وجدان جمعی مردم، جامعه جهانی، طرفهای درگیر و همگان ایجاد نکند، روشن خواهد شد که خون غیرنظامیان افغان هیچ رنگی ندارد و یا هم قلب مخاطبان این گزارشها سنگ شده و رنگ سرخ خون تأثیری بر درون سینههای شان نمیگذارد.
