وزارت صحـت عامــه نسـبـت بــه افـزایش بیماری زردی سیاه نگران است. محمــدیــونـس بارگـانــی، هماهنگکننده برنامه ملی کنتــرول ایــدز در وزارت صحت عامه، میگوید در جریان چهار ماه گذشته، در پنج زون صحی، بین 350 تا 400 واقعه مثبت زردی سیاه ثبت شده است.
به گفته او، سال گذشته حدود 1069 واقعه مثبت زردی سیاه ثبت وزارت صحت عامه شده بود. بارگانی تصریح کرد که مردان بیش از زنان و کودکان در معرض ابتلا به این بیماری مهلک قرار دارند.
او گفت که وزارت صحت عامه، آمار دقیق در باره تلفات ناشی از بیماری زردی سیاه، در اختیار ندارد.
زردی سیاه (Hepatitis C) تا زمانی که آسیب جدی به شخص بیمار وارد نکند، نشانه خاصی ندارد و به همین دلیل در میان مردم به “کشنده خاموش” مشهور شده است. گفته میشود در سراسر جهان، حدود ۲۰۰ میلیون انسان به این بیماری مبتلا هستند. محققان مدعی هستند امکان تداوی بعضی از واقعات زردی سیاه فراهم شده است.
شیوع زردی سیاه
براساس معلومات داکتران شفاخانه انتانی در شهر کابل، علتهای عمده شیوع زردی سیاه، عدم آگاهی مردم درباره این بیماری، عدم رعایت حفظالصحه و انتقال ویروس هپاتیت سی از فرد مصاب به فرد سالم – از طریق انتقال خون و رابطه جنسی – است. به گفته این متخصصان، استفاده مشترک از تیغ در سلمانیها و پیچکاری کردن چندین نفر با یک سرنج، نیز سبب انتقال این بیماری از فرد مصاب به افراد سالم میشود.
“هپاتیت” یا التهاب جگر به پنج نوع D، C، B،A و E تقسیم میشود. نوع B و C آن با نام زردی سیاه نیز شناخته میشود. این دو نوع هپاتیت سبب سرطان و التهاب شدید جگر در بیماران میشود.
فریدالله عمری، یک تن از متخصصان بیماری زردی سیاه در شفاخانه انتانی شهر کابل، در باره این بیماری کشنده به کلید گفت: “انتقال ویروس زردی سیاه از طریق جهاز هاضمه و دهن بسیار اندک است. باید گفت که طروق عمده انتقال این مرض، شیر مادر، مقاربتهای جنسی و ندرتاً خون است. کسانی که در یک فامیل مصاب به زردی سیاه میباشند، باید از استفاده مشترک وسایل چون برس مو، برس دندان، تیغ و قیچی ریش و ابروچین خودداری کنند تا مانع انتقال این بیماری به سایرین شوند.”
به گفته داکتر عمری، افرادی که به زردی سیاه مصاب هستند، نیاز است به زودترین فرصت ممکن، برای تداوی، به مراکز صحی مراجعه کنند. وی در ادامه افزود: “اگر افراد احساس کسالت، کمیاشتهایی، سردردی و شخی عضلات کنند باید به زودترین فرصت معاینه زردی سیاه و سفید را انجام دهند؛ چون کوتاهترین مدت تداوی افراد مصاب به زردی سیاه یک سال است و با گرفتن یک نوع تابلیت مخصوص در این مدت ممکن است صحتمند شوند.”
عمری همچنان افزود زمانی که بیماری رشد یافت، نیاز است جگر بیمار تبدیل شود. وی اما خاطرنشان ساخت که تعویض جگر در افغانستان، بسیار دشوار و پرهزینه است. فریدالله عمری، متخصص بیماری زردی سیاه، میگوید این بیماری یک معضل عادی نیست، بلکه یک تهدید جدی است. او افزود که وزارت صحت عامه، برای مقابله با این بیماری، واکسین ضد ویروس زردی سیاه را شامل دورههای واکسین کودکان کرده و در صورتی که بزرگسالان نیز بخواهند واکسین شوند، این دوا در اختیار شان قرار داده میشود.
نارضایتی بیماران
اجمیر دو سال میشود به بیماری زردی سیاه مصاب میباشد. او که باشنده ولایت غزنی است، برای تداوی به کابل آمده و در شفاخانه انتانی بستری شده است. به گفته اجمیر، در شفاخانه ملکی ولایت غزنی نیز زردی سیاه تداوی میشود، ولی به دلیل فساد اداری، او موفق به دریافت خدمات صحی در این شفاخانه نشده است. او گفت که مسوولان شفاخانه ملکی غزنی، دوسیه بیماران را به کلینیکهای خصوصی ارجاع کرده و از پذیرش بیماران خودداری میکنند. وی در مصاحبه با کلید گفت: “من زمانی که جهت تشخیص مریضیام به شفاخانه ملکی غزنی مراجعه کردم، داکتران آن شفاخانه، برایم گفتند ما در این جا وسایل تداوی و دوای ضد زردی سیاه نداریم و باید به شفاخانه شخصی که ما برایت آدرس میدهیم، بروید.”
اجمیر مدعی است که او در طول دو سال، مبلغ 15 هزار افغانی را جهت تداوی بیماریاش در کلینیکهای شخصی و دولتی در غزنی مصرف کرده است. این بیمار میگوید که او زمانی برای تداوی به شفاخانه انتانی در کابل مراجعه کرد که دیگر از تداوی بیماریاش در غزنی ناامید شده بود.
غلامسخی نیز که به بیماری زردی سیاه مبتلا است، از چگونگی خدمات صحی در این بخش راضی نیست. او میگوید دوای ضد زردی سیاه باید رایگان در اختیار مریضان قرار داده شود. غلامسخی به کلید گفت: “زمانی که دولت شفاخانههای دولتی را به گونه مجانی در اختیار مریضان قرار داده است، چرا ما دوای خود را با پول شخصی بخریم؟!”
او که نزدیک به دو ماه است در شفاخانه انتانی بستری میباشد، میگوید برای تداوی خود در طول این مدت، مبلغ 19 هزار افغانی مصرف کرده است. به گفته وی، داکتران این شفاخانه، بیماران زردی سیاه را جهت معاینه “P.C.R” به شفاخانه فرانسوی راجع میکنند که هزینه هر بار معاینه، مبلغ هشت هزار افغانی میباشد و این مبلغ برای مردم فقیر خیلی زیاد است. غلامسخی در ادامه گفت: “خودم دهقان هستم و توانایی پرداخت پول زیاد را ندارم. اگر هزینه تداوی من به همین منوال بلند باشد، از ادامه تداوی صرف نظر خواهم کرد؛ چون توانایی مالی زیادی ندارم.”
اما مسوولان وزارت صحت عامه، ضمن رد وجود فساد اداری در شفاخانههای دولتــی، مــیگوینـد تــداوی زردی سیاه و سفـیــد در افغانستان پرهزینه است. به گفته آنها، تأمین هزینه تداوی این بیماری تا هنوز شامل خدمات صحی مجانی وزارت صحت عامه نشده و شفاخانههای دولتی نمیتوانند دوا را به شکل رایگان در اختیار بیماران زردی سیاه و سفید قرار دهند. محمدیونس بارگانی، هماهنگکننده پروگرام ملی کنترول ایدز در وزارت صحت عامه، گفت: “اگر پروسه تداوی بیماران زردی سیاه در کشور آغاز شود، متقاضیان آن زیاد بوده و دولت توانایی تداوی آنها به گونه رایگان را ندارد. به همین دلیل، دولت پروسه رایگان این تداوی را شامل پروگرام صحی خود نکرده است.”
محمدیونس بارگانی در ادامه افزود که وزارت صحت عامه تلاش دارد حمایت منابع مالی بیرونی را جهت تداوی بیماران زردی سیاه و سفید جلب کند و خدمات صحی در این بخش را گسترش دهد. وی از تمام شهروندان کشور میخواهد جهت تداوی و آزمایش فوری به شفاخانههای مربوط در پنچ زون کابل، بلخ، هرات، کندهار و ننگرهار مراجعه کنند. بارگانی تأکید داشت در صورت بروز کدام مشکل و یا روبهرو شدن با درخواست رشوت، بیماران باید به ریاست صحت عامه مربوطه شکایت کنند تا از این طریق به مشکلات شان رسیدگی شود.
محمدیونس بارگانی به این عقیده است که بیماری زردی سیاه نه تنها در افغانستان بلکه در سطح جهان به یک تهدید تبدیل شده است. او همچنان از تهیه و ترتیب یک رهنمود جامع برای آگاهیدهی به مردم یاد کرد و افزود که این رهنمود به رهبری وزارت صحتعامه پیشنهاد شده است. بارگانی تأکید داشت که وزارت صحت عامه تلاش دارد ظرفیت کارکنان صحی در بخش تداوی زردی سیاه را بالا ببرد و مانع گسترش آن در میان مردم شود.
