توقف فعالیت‎های ماین‎پاکی در حوزه غرب

انفجار ماین‎های باقی‎مانده از چهار دهه جنگ هنوز از باشنده‎های ولایت‎های حوزه غرب کشور قربانی می‎گیرد. معلومات کلیدگروپ نشان می‎دهد که دفاتر ماین‎پاکی از نزدیک بـه هشـت سال بدین‎سو  به شمول سه ولسوالی ولایت هرات در ولایت‎های فراه، غور و بادغیس مسدود بوده و هیچ فعالیتی نداشته‎اند.براساس معلومات مسوولان دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین، 71  کیلومتر ساحات ولایت‎های حوزه غرب با ماین‎های باقی‎مانده از دوران جنگ ملوث بوده و درکنـار مایـن‎هــای باقـی‎مانـده از زمـان حضور نیروهای شوروی در افغانستان ماین‎های جاگذاری شده توسط مخالفان مسلح دولت نیز روزانه از باشنده‎های حوزه غرب قربانی می‎گیرد و برای پاکسازی ساحاتی که تازه ماین فرش می‎شود، هیچ پلانی روی دست نیست.

بـربنیـاد این معلـومـات، در کنـار مـایـن‎هـای باقی‎مانده از دوران جنگ‎ها در گذشته، در ده ولسوالی حوزه غرب به تازگی گروه‎های مخالف دولت ماین کارگذاری کرده‎اند.ولسوالی‎های کهسان، گلران و شیندند هرات، ولسوالی‎های خاک سفید و بالابلوک فراه، ولسوالی‎های تیوره، شهرک و پسابند غور و ولسوالی‎های آب‎کمر و قادس ولایت بادغیس،دردوسال اخیر از سوی گروه‎های مخالف دولت ماین‎گذاری شده‎اند. عبدالجلیل صادق، مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، می‎گوید که تهدیدات امنیتی و کمبود بودجه سبب شده است تا از سال 2011 میلادی به این‎سو فعالیت دفاتر ماین‎پاکی در ولایت‎های فراه، غور، بادغیس و سه ولسوالی هرات متوقف شود.صادق تأکید دارد، ارقامی که در سروی سال 2011 به دست آمده است، نشان می‎‏دهد که به مساحت 51 کیلومتر مربع در فراه،7.3 کیلومترمربع در هرات، نزدیک به 3 کیلومتر مربع در غور ودرحدود 9 کیلومتر مربع در بادغیس،ماین‎های دوران جنگ هنوز باقی مانده است.وی اضافه می‎‏کندکه برای عاری ساختن مناطق ماین فرش شده در هر متر “نیم دالر” هزینه نیاز است که در مجموع برای پاکسازی تمام ساحات ماین فرش شده در حوزه غرب، به 35 ملیون دالر ضرورت می‎باشد.

عبدالجلیل صادق علاوه بر کمبود بودجه، تهدیدات امنیتی را از عوامل دیگری محدود شدن فعالیت تیم‎های ماین‎پاکی در حوزه غرب بیان می‎کند.به گفته وی، مخالفان مسلح دولت تا هنوز چندین بار کارمندان تیم‎های ماین پاکی را از ولسوالی‎های کهسان، شیندند، زنده جان و گلران هرات و ولایت‎های فراه، غور و بادغیس اختطاف کرده و وسایل آن‏ها را نیزبرده‎اند.وی اضافه می‎کند که کارمندان تیم‎های ماین‎پاکی با میانجی‎گیری بزرگان قومی رها شدند اما مخالفان مسلح دولت وسایل شان را تحویل نداده‎اند.صادق تصریح می‎کندکه بارها از مسوولان محلی حوزه غرب خواسته ‎اند تا امنیت تیم‎های ماین‎پاکی را تأمین کنند ، ولی تاکنون اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.صادق می‎گوید که برخی از ساحات حوزه غرب که به تازگی ماین‎کارگذاری شده است، به دلیل نبود پرسونل تخنیکی، شامل پلان پاک‎سازی دفاتر ماین‎پاکی نشده است. در حالی که  دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب تهدیدات امنیتی را از عوامل اصلی عدم فعالیت دفاتر ماین‎پاکی در این حوزه عنوان می‎کند، مسوولان محلی ولایت‎های غربی با انتقاد از عدم فعالیت دفاتر ماین‎پاکی می‎گویند که تأمین امنیت کارمندان دفاتر ماین‎پاکی از اولویت‎هایشان بوده و حاضر هستند تیم‎های ماین‎پاکی را تأمین امنیت کنند.جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات می‎گوید که از میان 19 ولسوالی به شمول ولسوالی‎های جدید التأسیس هرات 13 ولسوالی از تهدیدات انفجار ماین عاری می‎باشد. فرهاد تأکید دارد که بررسی‎های نهادهای امنیتی نشان می‎دهد که اخیراً مخالفان دولت در برخی از ساحات کهسان، شیـنـدنـد و گـلــران هـرات بـرای هـدف قـرار دادن نظامیان دولتی، ماین‎های مقناطیسی کارگذاری نموده‎اند که درکنار نظامیان از غیرنظامیان نیز قربانی می‎گیرد. سخنگوی والی هرات اضافه می‎کند که تأمین امنیت تیم‎های ماین‎پاکی دراولویت برنامه‎‌های اداره محلی این ولایت قرار دارد تا به کمک آن‎هااین ساحات از وجود ماین و مواد منفجرناشده پاک‎‌سازی شود.

فراه از ولایت‎های ناامن کشور محسوب می‎شود که برعلاوه ماین‎های باقی‎مانده ازدوران جنگ در این اواخر هم گروه طالبان با استفاده از کارگذاری ماین و مواد منفجرناشده، نظامیان و غیرنظامیان را هدف قرار می‎دهند.عبدالجلیل صادق، رییس انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، می‎گوید که51 کیلومترمربع از ساحات ولسوالی‎های این ولایت با ماین‎های دوران جنگ ملوث می‎باشد.

اما محمدناصر مهری، سخنگوی والی فراه، می‎گوید که در کنار این، برخی از ساحات ولسوالی‎های بالابلوک، خاک‎سفید و حتابرخی از مناطق مرکز این ولایت اخیراً از سوی مخالفان دولت در حین عملیات‎های نظامی ماین‎گذاری شده است.مهری تأکید دارد که مساحت ساحات ملوث با ماین در فراه مشخص نیست. به گفته وی، مناطق ماین فرش شده بیش از 51 کیلومتر مربع می‎باشد.سخنگوی والی فراه تأکید دارد که به دلیل کمبود نیروی امنیتی، اداره محلی قادر به تأمین امنیت تیم‎های ماین‎پاکی نیست ولی با آنهم تلاش دارندتا امنیت نسبی را تأمین و تیم‎‏های ماین‎پاکی را کمک کنند.

در ولایت غور به جز از شهر فیروزکوه، مرکز این ولایت، تمام ولسوالی‎های آن هنوز با خطر انفجار ماین‎های باقی‎مانده از دوران جنگ روبه‎رو هستند. براساس ارقام ارائه شده از سوی مسوولان دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین، در نزدیک به 3 کیلومترمربع از ساحات مربوط به ولسوالی‎های این ولایت،ماین‎های باقی‎مانده از دوران جنگ موجود است.

با این حال، غلام مصطفی محسنی،قوماندان امنیه ولایت غور، از عدم فعالیت دفاتر ماین‎پاکی در این ولایت انتقاد می‎کند.وی می‎گوید که تاکنون گزارشی از چالش‎های امنیـتـی از ســوی مـوسـســات مایـن‎پاکـی به اداره‏‎های محلی این ولایت ارجاع نشده است.قوماندان امنیه غور اطمینان می‎دهد که در صورت آغاز فعالیت موسسات ماین‎پاکی در این ولایت، امنیت کارمندان این موسسات تأمین خواهد شد. به گفته محسنی، برعلاوه ماین‎های باقی‎مانده از دوران جنگ، مخالفان مسلح دولت برای تحقق اهداف تروریستی شان هنگام عملیات‏های نظامی در ولسوالی‎های تیوره، شهرک و پسابند ماین جابه‎جا کرده‎اند.محسنی می‎گویدکه به دلیل نداشتن تجهیزات لازم و عدم فعالیت تیم‎های ماین‎پاکی، مساحت ساحات ماین فرش شده نیز در این ولایت مشخص نمی‎باشد.

در ولایت بادغیس نیز تهدیدات امنیتی‌در سطح ولسوالی‎هاباعث شده است تا درکنارماین‎های دوران جنگ، برخی از ساحات دیگرنیز در سال‎های اخیر ماین کارگذاری شود. براساس سروی سال 2011 میلادی به مساحت9 کیلومتر مربع در بادغیس ماین‎های دوران جنگ باقی مانده است.

شراف‎الدین مجیدی،رییس دفتر والی بادغیس، به کلیدگروپ گفت که در این اواخر هم مخالفان دولت برخی از مناطق قادس‌و‌آب‎کمری را با ماین مقناطیسی فرش کرده‎اند اما این ساحات تاکنون اندازه‎گیری نشده است.به گفته وی، عدم فعالیت تیم‎های ماین‏پاکی باعث شده است تا مناطق تحت خطر انفجار ماین نسبت به دوران حکومت قبلی افزایش یابد.

عبدالجلیل صادق، مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، می‎گوید که از آغاز سال 1990 میلادی تاکنون 258.4 کیلومتر مربع از ساحات ماین فرش شده این حوزه توسط دفاتر ماین‎پاکی، پاک‎سازی‌شده است که 94 کیلومتر مربع آن مربوط هرات، 100کیلـومتـر مربع مربـوط فـراه، حــدود 50 کلیومتر مربع مربوط بادغیس و 14 کیلومتر مربع نیز مربوط غور می‎شود. مسوول دفتر انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب بدون ارائه ارقام دقیق از مصرف بودجه مجموعی دفاتر ماین‎پاکی به منظور پاکسازی ساحات متذکره می‎گوید که معلومات ساحات ملوث با ماین را از طریق بزرگان و متنفذان قومی به دست آورده‎اند و پس از انجام سروی دقیق تیم‎های ماین‎پاکی مطابق به نقشه برای پاک‎سازی آن ساحات فرستاده شده است.

تلفات جانی ناشی از انفجار ماین‎ها

انفجار ماین‎های باقی‎مانده از دوران جنگ از نظامیان و غیرنظامیان و حتا از کارمندان موسسات مایـن‎پـاکـی قـربانــی گـرفتـه است.عبدالجلیل صادق می‎گوید که از سال 1990 میلـادی تـاکنـون 618 تـن از باشـنـده‎هـای ولایت‎های غربی در نتیجه انفجار ماین کشته و یک هزار 720 تن دیگر شان معلول شده‎اند، که41 درصد آن‎ها اطفال و 4 درصد دیگر شان زنان و متباقی مردان بوده‎اند. به گفته وی، شمار واقعی تلفات بیشتر از این رقم می‎باشد که به دلیل دوری راه و عدم گزارش‎دهی به نهادهای کمک‎کننده آمار دقیق آن ثبت نشده است.

رییس اداره انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب می‎گویدکه علاوه بر این، 121 تن از کارمندان موسسات ماین‎پاکی نیز در زون غرب قربانی ماین‎های دوران جنگ شده‎اند.وی تصریح می‎کند که 30 تن از کارمندان این موسسات کشته شده‎اند و 91 تن دیگرشان معلول شده‎اند.

در همین حال،سیدامید شایان، مسوول بخش ارتوپیدی کمیته صلیب سرخ در حوزه غرب، می‎گوید که 35 هزار و 200معلول فزیکی ثبت این اداره شده‎اند که عامل معلولیت 3 هزار و 300 تن شان انفجار ماین و مواد منفجره بوده است.به گفته شایان،50 درصد این معلولان غیرنظامی هستند که 5 درصد آن‎ها را زنان و 10 درصد شان را اطفال تشکیل می‎دهند.شایان علاوه می‎کند که از آدرس این کمیته برای معلولان خدمات صحی چون فزیوتراپی و خدمات تخنیکی مانندعصا، ویلچیر ودیگر وسایل به صورت رایگان توزیع می‎شود.

این درحالی است که شماری از قربانیان انفجار ماین‎ها،به شمول نظامیان،کم‎توجهی حکومت را عامل اصلی معلولیت شان می‎دانند. آن‎ها می‎گویند که دولت مکلف است تا تمام ساحات را از وجود ماین پاک‎سازی نماید، اما به دلیل سهل‎انگاری ارگان‎های دولتی، نظامیان وغیرنظامیان در نتیجه انفجار ماین‎ها قربانی می‎شوند. برخی از این قربانیان که نظامی هستند، می‎گویند که نبود تجهیزات و کم‏‎توجهی دولت به نیازمندی‎های نظامیان باعث شده است تا شماری از هم‎قطاران شان در نتیجه انفجار ماین‎ها جان خود را از دست بدهند و یا هم معلول شوند. فضل‎احمد که مدت چهار سال را به حیث پولیس سرحدی فعالیت کرده است، می‎گویدکه هشت ماه قبل به اثر انفجار ماین در ولسوالی بالامرغاب یک پایش را از داست داده است. او از مشکلات زندگی روزمره خود می‎گوید: “تأمین نیازهای مالی خانواده و رسیدگی به دیگر امور زندگی برایم سخت شده است و حتا برای خریداجناس مورد نیاز خود توانایی بازار رفتن را ندارم و از دیگران کمک می‏گیرم.”

شمار دیگر از معلولان که به اثر انفجار ماین عضوی از بدن خود را از دست داده‏اند، اکنون با مشکلات اقتصادی، روحی و اجتماعی زیادی مواجه هستند. آن‎هااز حکومت می‎خواهند که برای جلوگیری از قربانی شدن مردم در کنار کمک‎های مالی، برای احیای حقوق قربانیان انفجار ماین‎ها، تمام مناطق را از وجود ماین پاک‎سازی نماید.

از سویی هم، مسوولان کمسیون مستقل حقوق بشر در حوزه غرب، از تلفات افراد ملکی به اثر انفجار ماین‌های باقی‎مانده ازدوران جنگ درولایت‎های غربی کشور ابراز نگرانی می‎کنند.بهزاد حکاک، مسوول بخش نظارت از عملکرد پولیس در این کمسیون، می‎گوید که کارگذاری ماین در جریان جنگ توسط گروه‎‏های درگیر یک عمل خلاف موازین حقوق بشری است.حکاک معتقد است که حکومت در راستای پاک‎سازی ساحات ماین‎گذاری شده اقدامات جدی نداشته است.مسوول بخش نظارت از عملکرد پولیس درکمسیون حقوق بشر در حوزه غرب، می‏گوید که این کمسیون نیز برای احیای حقوق قربانیان در نشست‎ها و کنفرانس‎های ملی و بین‎المللی در حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت‎تلاش‎هایی داشته است تا برای جلوگیری از قربانی شدن مردم و رسیدگی به قربانیان جنگ حمایت‏های بین المللی را جذب نماید.براساس میثاق “اوتاوا”، افغانستان مکلف است که تا سال ۲۰۲۳ میلـادی تمـام ساحات مایـن‎‌‌گــذاری‌شــده را پاک‎سازی کند، اما نهادهای ماین‎پاکی نبود بودجه کافی، تداوم جنگ و ماین‌گذاری دوباره در ساحات پاک‎سازی‌شده را بزرگ‎ترین مشکل برای رسیدن به این هدف عنوان می‎کنند.