آنهای که طعم عاشقی را چشیدهاند، خوب میدانند که این احساس پُرتب و تاب با انسان چه میکند. اما عشق دقیقاً چیست؟ آیا میتوان آن را اندازه گرفت یا در بدن دید؟ دانشمندان سالها است که به دنبال حل معمای عشق هستند.
در سال ۱۹۹۲ داکتر جانگری، نویسنده و مشاور خانوادگی، کتابی به نام “مردان مریخی، زنان ونوسی” به رشته تحریر درآورد که بیش از ۵۰ ملیون نسخه از آن در جهان به فروش رفت و برای ۱۲۱ هفته در فهرست کتابهای پرفروش جای داشت. این نویسنده آمریکایی در این کتاب مشکلات رایج در روابط زن و مرد را ناشی از اختلاف بنیادین روانشناختی میان جنس مذکر و مؤنث دانسته و از این استعاره استفاده میکند که مردان و زنان هر کدام از دو سیاره مختلف میآیند؛ مردان از مریخ و زنان از ونوس.
اما مردان مریخی و زنان ونوسی اگر در بسیاری از موارد با یکدیگر اختلاف داشته باشند، دستکم در برههای از زندگی شباهت بسیاری به هم پیدا میکنند و آن هم زمانی است که عاشق میشوند.
عشق وقتی که میآید، روح و جسم را بیقرار میکند و به تسخیر خود در میآورد. انسانها تا هزاران سال بر این باور بودند که عشق معمایی رازآلود است. در دوران معاصر، اما دانشمندان در تلاش برای پردهبرداشتن از این سحر و جادوی عشق و “بلایی” بودهاند که این احساس را بر سر بدن میآورد.
فرماندهی مغز بر عشق
در ادبیات، هنر یا زبان عادی مردم کوچه و بازار هرگاه صحبت از عشق شده، پای قلب به میان آمده است؛ قلبی که با دیدن معشوق به تپش افتاده و در حال بیرون زدن از سینه است و یا با از دست دادن معشوق، زخم خورده و شکسته شده است. هرچند در این تعبیر جاافتاده، قلب و عشق پیوندی ناگسستنی با یکدیگر دارند، اما در حقیقت آن اندامی که افسار عشق را در دست دارد، مغز انسان است.
دوناتلا مارازیتی، استاد پوهنتون پیزا، که خود دو بار عاشق شده و قدرتی را که عشق ایجاد میکند، شخصاً تجربه کرده بود، علاقهمند شد که پدیده عشق را بیشتر کنکاش کند. او در سال ۱۹۹۹ نتایج تحقیقی را منتشر کرد که در آن نشان داده شده بود، سطح سروتونین، از ناقلهای عصبی که نقش آرامبخش دارد، در کسانی که به گفته خود عاشق هستند بسیار پایینتر از میزان طبیعی است. طبق این تحقیق، سطح سروتونین در بدن این افراد درست در همان سطحی بوده است که در بدن افراد مبتلا به اختلال وسواس دیده میشود. براساس تحقیق مارازیتی و گروه وی که در مجله “New Scientist” به چاپ رسید، ذکر شده بود که هر دو گروه (عاشقها و مبتلایان به اختلال وسواسی فکری یا عملی) به طور افراط گونهای نسبت به یک چیز یا یک شخص احساس نگرانی و وسواس از خود بروز میدهند. این گروه تحقیقاتی با تکیه بر یافتههای خود عنوان کردند که حالت كیمیاوی مغز کسانی که رفتارهای وسواسگونه از خود نشان میدهند، مثلاً روزانه به دفعات بسیار زیاد دستهای شان را میشویند یا بهطور غیرعادی تمایل به نظافت یا کنترول مدام شعلههای گاز دارند، با افرادی که تازه عاشق شدهاند، شباهت دارد.
دوناتلا مارازیتی و تیمش، ۲۴ زن و مرد را که در طول ۶ ماه پیش از این تحقیق عاشق شده بودند با ۲۴ زن و مرد داوطلب دیگر که دارای رابطه عاشقانه طولانیمدت و با ثبات بودند، مقایسه کردند. نخستین یافته این دانشمندان این بود که در بدن زنان و مردان عاشق به طور قابل توجهی میزان هورمون کورتیزول که در هنگام استرس ترشح میشود، بالاتر از گروه دیگر است. دوناتلا مارازیتی همچنین دریافت که میزان تستوسترون، مهمترین هورمون مردانه، در مردان عاشق کمتر از دیگر مردان است. در عوض میزان ترشح این هورمون در بدن زنانی که عاشق هستند، در مقایسه با دیگر زنان بیشتر میشود. به گفته مارازیتی، در این وضعیت، مردان بیشتر شبیه زنان و زنان بیشتر شبیه مردان میشوند: “انگار که طبیعت میخواهد آنچه که میتواند میان زنان و مردان متفاوت باشد را از میان ببرد؛ زیرا در این مرحله زنده ماندن [و جفتیابی] مهمتر است.” هنوز دانشمندان موفق به توضیح علمی این تغییر میزان تستوسترون نشدهاند. اما یک فرضیه که مطرح شده، این است که ترشح پایین این هورمون در مردان، آنان را ملایمتر کرده و آرامش پیششرطی است تا مرد وارد رابطه شود. در مقابل، طبق فرضیه، بالا رفتن میزان ترشح تستوسترون در زنان موجب افزایش میل جنسی آنها میشود.
اما آیا عاشق شدن تنها دلیل ایجاد این تغییرات در بدن است؟ برخی محققان، پس از انتشار این تحقیق، تغییرات هورمونی در بدن را به میزان بالای رابطه جنسی نسبت دادند که در این مرحله رخ میدهد. در مقابل با در نظر گرفتن این نکته که در حالت عادی میزان تستوسترون در مردان به هنگام افزایش رابطه جنسی بالا میرود، در آن زمان در تحقیقات دیگر این نکته مطرح شد که اگر طبق گفته “منتقدان” تغییرات هورمونی در نتیجه افزایش رابطه جنسی به وجود میآید، پس باید در مردان عاشق میزان ترشح تستوسترون بالاتر برود و نه آنگونه که طبق تحقیقات داکتر مارازیتی نشان داده شده، کمتر شود.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید