ads

ایران در پی سبوتاژ تاپی

مسوولان محلی ولایت‎های هرات، هلمند، کندهار و فراه، دخالت ایران را در جهت مختل‎سازی کار پروژه تاپی، یکی از موانع اصلی بر سر راه تطبیق این پروژه می‎پندارند.

نویسنده: asir
17 سرطان 1397
ایران در پی سبوتاژ تاپی
عکس از آرشیف

مسوولان محلی ولایت‎های هرات، هلمند، کندهار و فراه، دخالت ایران را در جهت مختل‎سازی کار پروژه تاپی، یکی از موانع اصلی بر سر راه تطبیق این پروژه می‎پندارند. معلومات کلیدگروپ که براساس مصاحبه با مسوولان وزارت معادن و پترولیم و مسوولان محلی ولایت‎های واقع در مسیر پروژه تاپی به دست آمده است، نشان می‎دهد در کنار آنکه تا هنوز مرجع تمویل مالی برای پرداخت سهم افغانستان مشخص نیست، به جز در ولایت هرات که اقدامات اندکی برای تطبیق این پروژه روی دست گرفته شده است، در ولایت‎های هلمند، کندهار و فراه هیچ اقدام عملی روی دست گرفته نشده است.

مسوولان محلی ادعا دارند که دولت ایران برای حفظ منافع خود گروه‎های مخالف دولت افغانستان را حمایت مالی و تسلیحاتی می‎کند تا جنگ و تهدیدات امنیتی در مسیر عبور پروژه تاپی تشدید یابد. به گفته این مسوولان، ولسوالی‎های شیندند، کشک کهنه و گلران هرات، ولسوالی‎های خاک‎سفید و بالابلوک فراه، ولسوالی‎های موسی قلعه، واشیر و گرشک هلمند و ولسوالی‎های میوند، سپین بولدک، ژیری و دند ولایت کندهار، در مسیر عبور پروژه تاپی قرار دارند که اخیراً جنگ و تهدیدات امنیتی در این ولسوالی‎ها شدت یافته است.

در کنار آنکه مسوولان محلی از ایجاد موانع از سوی ایران بر سر راه تطبیق پروژه تاپی سخن می‎زنند، شماری از مخالفان مسلح دولت نیز که به تازگی به پروسه صلح پیوسته‎اند ادعا دارند که دولت ایران گروه‎هایی را که در مسیر عبور پروژه تاپی ناامنی ایجاد می‎کنند، تمویل مالی می‎کند. بعد از آغاز کار سروی پروژه تاپی در ولایت هرات سه گروه از مخالفان مسلح دولت در هرات به پروسه صلح پیوسته‎اند که بنابر اظهارات شماری از اعضای این گروه‎ها، دولت ایران، آن‎ها را جهت مختل‎سازی روند کار پروژه تاپی تشویق و حتا حمایت نظامی می‎کرد. نذیراحمد، یکی از مخالفان مسلح دولت که دو هفته قبل به کمیته صلح ولایتی هرات پیوسته است، می‎گوید: “قومندانان ما در ایران حمایت می‎شوند و برای ما دستور داده می‎شد که در مقابل نیروهای امنیتی بجنگیم تا در جریان کار پروژه‎های عام‎المنفعه به خصوص پروژه تاپی موانع ایجاد شود و کار تطبیق آن به تأخیر بیفتد.”

از جانب دیگر، در هنگام آغاز کار پروژه تاپی در افغانستان، حکومت برای تأمین امنیت این پروژه گفته بود که به زودی یک قطعه خاص امنیتی در مسیر پروژه تاپی ایجاد می‎شود اما تاکنون از ایجاد این قطعه خبری نیست. نجیب‎الله دانش، سخنگوی وزارت داخله، می‎گوید که از طریق معینیت محافظت عامه این وزارت برای تأمین امنیت پروژه‎های اقتصادی به‎ویژه تاپی تدابیر امنیتی روی دست گرفته شده است و قرار است به زودی قطعه خاص امنیتی برای تأمین امنیت آن نیز ایجاد شود. وی در مورد خلق موانع از سوی ایران بر سر راه پروژه تاپی و همچنان حمایت تسلیحاتی و مالی مخالفان مسلح دولت از جانب این کشور به منظور تخریب این پروژه گفت: “تاکنون  سند موثقی در این رابطه در دست نیست.” با این حال سخنگوی وزارت داخله تصریح کرد که برخی از کشورهای منطقه چشم دیدن پیشرفت‎های اقتصادی افغانستان را ندارند.

جیلانی فرهاد، سخنگوی والی هرات، تهدیدات امنیتی را از مشکلات اصلی فرا راه تطبیق این پروژه بیان می‎کند. او به کلیدگروپ گفت که ولسوالی‎های شیندند، گلران و کشک کهنه هرات از جمله ولسوالی‎های ناامنی می‎باشند که پایپ‎لاین گاز از آن‎ها عبور می‎کند. فرهاد افزود که مخالفان در این ولسوالی‎ها از سوی حلقات بیرونی به خصوص از جانب ایران حمایت‎های تخنیکی و تدارکاتی می‎شوند تا روند کار پروژه‎های اقتصادی در کشور را به مشکل مواجه سازند. سخنگوی والی هرات تأکید دارد که تاکنون “گزارش کتبی” در این مورد در دست نیست اما اظهارات افراد پیوسته به پروسه صلح موضوع دخالت‎های کشورهای بیرونی را در این زمینه روشن می‎سازد. وی اضافه کرد که پروژه تاپی از ولسوالی‎های گذره، انجیل، زنده‌جان، کشک کهنه، رباط سنگی، شیندند، ادرسکن و گلران هرات انتقال داده می‎شود که در طول این مسیر قطعات خاص امنیتی ایجاد خواهد شد.

در همین حال، ضیاالحق پوپل، رییس اداره معادن و پترولیم هرات، می‎گوید که کار سروی پروژه تاپی در ولسوالی گذره جریان دارد و موعد پایانی کار آن نیز مشخص نیست. پوپل به این باور است که در ابتدای کار هر پروژه مشکل وجود دارد.

در کنار هرات، ولایت فراه نیز از جمله ولایت‎هایی است که پروژه تاپی از سه ولسوالی آن عبور می‎کند و اخیراً دامنه جنگ حتا تا داخل شهر فراه گسترش یافت. ناصر مهری، سخنگوی والی فراه، معتقد است که مخالفان مسلح دولت در جنگ این ولایت از سوی دولت ایران تمویل مالی و نظامی می‏شوند تا مانع تطبیق پروژه‏های اقتصادی به خصوص تاپی شوند. وی می‏گوید که به دلیل تشدید جنگ تا هنوز هیچ اقدام عملی به منظور تطبیق پروژه تاپی روی دست گرفته نشده است و این پروژه در حال حاضر تنها از حمایت‎های مردمی برخوردار بوده است. به گفته سخنگوی والی فراه، پروژه پایپ‎لاین گاز تاپی از ولسوالی‎های بالابلوک، خاک‎سفید و پرچمن فراه عبور می‎کند که ولسوالی‎های خاک سفید و بالابلوک هم اکنون از ساحات ناامن این ولایت دانسته می‎شوند.

واشیر، گــرشـک و موســی قلعــه از آن دستــه از ولسوالی‎های هلمند است که پـروژه تاپــی از آن‎ها انتقال می‎یابد. هلمند نیز مانند فراه از ولایت‎‏های ناامن در مسیر پروژه تاپی است. مسوولان محلی این ولایت، آتش جنگ را مانع اصلی در برابر تطبیق پروژه تاپی می‎دانند. عمر زواک، سخنگوی والی هلمند، می‎گوید که هدف اصلی گروه‎های مخالف دولت در این ولایت، مختل ساختن کار پروژه‎های اقتصادی چون تاپی می‎باشد. به گفته زواک، به دلیل تشدید جنگ، تا هنوز در هلمند هیچ طرحی در راستای تطبیق پروژه تاپی عملی نشده است. وی اضافه کرد که ولسوالی‎های موسی قلعه، واشیر و گرشک به دلیل آنکه در مسیر تطبیق پروژه تاپی قرار دارند، بیشتر شاهد ناامنی اند. زواک افزود، نیروهای امنیتی تلاش دارند تا عملیات تصفیوی را برای برقراری امنیت در این ولسوالی‌ها روی دست بگیرند.

کندهار از دیگر ولایت‎های کشور در مسیر عبور پروژه تاپی است. در 21 ماه می 2018 میلادی، پنج تن از کارمندان موسسه ماین‎پاکی که در راستای عملی شدن کار پروژه تاپی در این ولایت مصروف انجام وظیفه بودند، توسط گروه‎های مخالف دولت ابتدا اختطاف و پس از آن کشته شدند. با این حال، محمدداوود احمدی، سخنگوی والی کندهار، نیز از دخالت دولت ایران در راستای تطبیق پروژه تاپی ابراز نگرانی کرده و می‎گوید که ایران از عملی شدن پروژه‎های اقتصادی در افغانستان هراس دارد و به همین دلیل می‎کوشد با حمایت از گروه‎های مسلح مانع تطبیق این پروژه‎ها شود. احمدی تصریح می‎کند که با وجود تهدیدات امنیتی در مسیر عبور پروژه تاپی، پلان امنیتی دولت تا هنوز مشخص نیست. وی می‎گوید در کنار تهدیدات امنیتی، موسسات ماین‎پاکی نیز برای پاکسازی مسیر پروژه تاپی بدون هماهنگی و به صورت خودسرانه به کار شروع کرده‎اند. احمدی تأکید دارد که اداره محلی کندهار برای جلوگیری از این مشکلات، یک کمیته مشترک را با حضور رؤسای ادارات دولتی و خصوصی ذیربط ایجاد کرده است. این در حالی است که گروه طالبان چندی پیش با پخش خبرنامه‎ای از اجرای پروژه تاپی در کشور اعلام حمایت کرد.

قابل یادآوری است که مسوولان محلی ولایت‎های هلمند و فراه می‎گویند که آن‎ها گزارش‎‎های مبنی بر دخالت ایران در امور پروژه تاپی و تمویل مخالفان مسلح دولت در این ولایت‎ها را به مرکز کشور فرستاده‎اند.  خواستیم در این باره با نمایندگان دیپلوماتیک ایران در هرات نیز گفتگو کنیم اما آن‎ها به رغم تماس‎های مکرر ما حاضر به مصاحبه نشدند. با این وجود، چندی قبل، مسوولان کنسولگری ایران در هرات با نشر خبرنامه‎ای این ادعاها را رد کرده بودند.

در این میان، وزارت معادن و پترولیم کشور، ایجاد موانع از سوی ایران در راستای اجرای پروژه تاپی را رد و یا تأیید نمی‎کند. مسوولان در وزارت معادن و پترولیم می‎گویند که این پروژه در اولویت برنامه‎های حکومت وحدت ملی قرار دارد. عبدالقدیر مطفی، سخنگوی وزارت معادن و پترولیم، به کلید گفت که در طول مسیر پروژه تاپی در خاک افغانستان، تهدیدات وجود دارد اما تلاش‎ها جریان دارد تا تهدیدات امنیتی در این مسیر مهار شود.

مطفی تأکید دارد که هزینه تطبیق پروژه تاپی هشت ملیارد دالر در نظر گرفته شده است که از این جمله 85 درصد آن توسط ترکمنستان و ۱۵ درصد دیگر آن توسط افغانستان، پاکستان و هند پرداخت می‎شود. با اینکه در مراسم آغاز کار پروژه تاپی گفته شد که بانک انکشاف آسیایی، دولت افغانستان را جهت پرداخت هزینه این پروژه تمویل مالی می‎کند، اکنون سخنگوی وزارت معادن و پترولیم می‎گوید که این نهاد تنها نقش  مدیریت مالی را در راستای عملی شدن این پروژه به عهده دارد. وی تصریح می‎کند که تاکنون منبع تمویل مالی این پروژه برای پرداخت سهم افغانستان مشخص نیست ولی دولت مکلف است تا این هزینه را فراهم و پرداخت کند. سخنگوی وزارت معادن و پترولیم خاطرنشان می‎سازد که در حال حاضر کارهای سروی، پاک‎سازی ماین و استملاک زمین در مسیر عبور این پروژه جریان دارد.

با این حال، عبدالجلیل صادق، مسوول انسجام و هماهنگی تطهیر ماین در حوزه غرب، می‎گوید که در هرات کار سروی تخنیکی ماین پاکی‎ در ساحاتی که قرار است پایپ‎لاین گاز تاپی از آن عبور کند، شروع شده است. صادق تأکید دارد که این ساحات، 482 کیلومتر مربع مساحت را در هرات احتوا می‎کند و به زودی کار سروی تکمیل و این مناطق از وجود ماین عاری خواهد شد. وی تهدیدات امنیتی و تشدید جنگ در فراه را از مشکلات اصلی در برابر کار شان در این ولایت عنوان کرد و افزود که هیأتی به خاطر هماهنگی و تأمین امنیت تیم‎های ماین‎پاکی به فراه اعزام شده است.

براساس معلومات وزارت معادن و پترولیم، افغانستان سالانه در کنار به دست آوردن گاز کافی از این پروژه، بین 400 تا 500 ملیون دالر امریکایی حق ترانزیت به دست می‎آورد. در کنار آن برای هزاران نفر توسط پروژه تاپی در داخل کشور زمینه کار فراهم خواهد شد. طول پایپ‎لاین گاز تاپی، 1 هزار و 735 کیلومتر است که 735 کیلومتر آن از خاک افغانستان عبور می‎کند.

با این حال، در کنار مشکلات امنیتی در مسیر عبور پروژه تاپی، انجام کارهای اداری و عدم هماهنگی میان ادارات ذیربط نیز از مشکلات موجود بر سر راه تطبیق این پروژه عنوان شده است. ضیاالحق پوپل، رییس اداره معادن و پترولیم هرات، می‎گوید که فعالیت شرکت “تاپی‎لمتد” در بیرون از کشور مشکلاتی را جهت تطبیق این پروژه خلق کرده است. پوپل عدم هماهنگی و کندی طی مراحل قراردادهای پروژه تاپی در وزارت خارجه و ادارات مسوول را از مشکلات اصلی دیگر در راستای اجرای این پروژه عنوان می‎کند. رییس معادن و پترولیم هرات خاطرنشان می‎سازد که اگر روند کار پروژه تاپی به همین شکل به پیش برود احتمال عدم تکمیل کار آن در میعاد مشخص شده وجود دارد.

اما صبغت‎الله احمدی، سرپرست بخش مطبوعاتی وزارت خارجه، می‎گوید که طی مراحل قراردادها و توافقنامه‎های مربوط به پروژه تاپی، از طرف این وزارت به زودی اجرا و به ادارات مسوول آن سپرده می‎شود. او گفت که برای اجرای به موقع این پروژه نیاز به هم‎گرایی کشورهای شریک پروژه تابی است. احمدی همچنان مداخله ایران در امور پروژه تاپی را تأیید یا رد نکرد ولی بر ضرورت حفظ روابط افغانستان با ایران تأکید کرد.

شماری از اعضای شورای ولایتی در حوزه غرب پروژه تاپی را دستاورد بزرگ حکومت وحدت ملی می‌دانند. سیدعظیم کبرزانی ضمن اینکه پروژه پایپ‎لاین گاز تاپی را برای حکومت افغانستان یک دستاورد بزرگ قلمداد می‎کند، اما تأکید دارد که حکومت باید از طریق دستگاه دیپلوماسی تلاش و با استفاده از حضور جامعه جهانی در کشور سعی نماید تا مشکلات در برابر اجرای این پروژه را برطرف سازد.

اما دادالله قانع، معاون شورای ولایتی فراه، معتقد است که حکومت برای تطبیق این پروژه اراده قوی ندارد. وی می‎گوید با وجودی که تشدید جنگ فراه از مشکلات اصلی برای عبور پایپ‎لاین گاز تاپی می‎باشد اما حکومت تا هنوز موفق به مهار این جنگ نشده است. به گفته معاون شورای ولایتی فراه، بارها به مسوولان مرکزی کشور عوامل جنگ فراه گزارش داده شده است ولی آن‎ها تاکنون هیچ اقدامی در این مورد نکرده‎اند.

قابل یادآوری است که موافقتنامه احداث پایپ‎لاین گاز تاپی به تاريخ ۱۱دسمبر سال ۲۰۱۰ ميلادى در شهر عشق‎آباد، پايتخت ترکمنستان، میان مقام‎های بلندرتبه ترکمنستان، افغانستان، پاکستان و هند به امضا رسيد. هرچند دو بار پروسه افتتاح آغاز کار این پروژه به تأخیر افتاد، اما سرانجام در سال 2017 از ترکمنستان شروع شد. پس از تکمیل کار پروژه تاپی در ترکمنستان، کار این پروژه در سال 2018 در افغانستان آغاز شد و قرار است تا سال 2020 به پایان برسد.

کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
طراحی و توسعه توسط تکشارک - Copyright © 2024

Copyright 2022 © TKG: A public media project of DHSA