براساس مطالعات اخیر شبکۀ تحلیلگران افغانستان، تدوین و نشر کتاب قوانین طالبان تحت عنوان “لایحه” باعث ایجاد بیشتر روحیۀ پاسخگویی و مسؤلیت پذیری این گروه شده است.
مسایلی چون نحوۀ پیروزی جنگجویان درمیدان جنگ، برخورد با یکدیگر، دشمنان و افراد غیرنظامی نکات محوری کتاب قوانین طالبان را تشکیل می دهد.
براساس گفته های شبکۀ مستقل تحلیلگران افغانستان، کتاب قوانین طالبان (لایحه) تا کنون سه بار، دوباره نویسی و تدوین شده است که می توان به آخرین مورد آن در سال 2010 اشاره کرد. اولین نمونۀ این کتاب درسال 2006 به نشر رسید که عمدتاً روی چگونگی تقویت روحیۀ جنگی این گروه و گسترش امارات طالبان، متمرکز می شد.
قرار گفته های کیت کلارک نویسنده وتحلیلگر ارشد شبکۀ تحلیلگران افغانستان، مطالعۀ که اخیراً درمورد کتاب قوانین طالبان صورت گرفته است، این کتاب عمدتاً روی چهار اصل عمده تکیه دارد: 1 – نحوۀ برخورد با زندانیان 2 – نحوۀ تطبیق مجازات به مجرمین 3 – نحوۀ برخورد با مردم محل 4 – چگونگی برخورد باموسسات ونهاد ها.
تغییرات دراین کتاب درسالهای 2009 و 2010 بیانگر ترس مقامات رهبری طالبان از گسیختگی و فروپاشی این گروه، نگرانی ازبدنامی درمورد قتل متعدد مردم به اتهام جاسوسی، انحراف حرکت طالبان به سوی اهداف مادی وجنایت آمیز و تمایل رهبری این گروه به جلب توجه اپوزیسیون برای تأمین معافیت واستقرارمجدد طالبان است. نمونۀ جدید کتاب قوانین، درحالیکه ملایم تر ومیانه روتر می باشد، با جزئیات وصفحات بیشتری تدوین شده است.
طالبان باگسترش سلطۀ شان درمناطق مختلف، ساختارتشکیلاتی شان را به منظور ایجاد یک دولت مشابه، که آنها برای تحقق آن درحال جنگ هستند، تشکیل دادند.
کیت کلارک درادامه چنین می افزاید: «این کتاب ممکن است باعث کاهش میزان تلفات افراد غیرنظامی درجنگ و همچنین ممکن است برای بهبود وضعیت ژورنالستان وسازمان های مدافع حقوق بشر تمرکز داشته باشد، اما مسئله عمده مسؤلیت پذیری وجوابگویی طالبان درمقابل مردم است. »
وی همچنین می گوید طالبان تنها ازخشونت وارعاب استفاده نمی کنند بلکه تلاش دارند تا به طریقی توجه مردم عادی را به خود جلب کنند. اهمیت افکارعمومی باعث شده تا آنها به اقدامات میانه روتر دست بزنند.
به گونۀ مثال، نسخۀ منتشرشده درسال 2006 نشان می دهد که به جنگجویان دستورلت وکوب وقتل معلیمن، سوختاندن مکاتب وممانعت ازفعالیت موسسات غیردولتی که به عنوان ابزار کافران تعریف شده، داده شده است درحالیکه درنسخه های 2009 و 2010 دیدگاه طالبان درنحوۀ برخورد با موارد یاد شده، تغییر بنیادی کرده است وهیچ مانعی درفعالیت معلمین ومکاتب (عمدتاً برای پسران) وموسسات غیردولتی وجود ندارد.
مسؤلیت پذیری
دلیل عمدۀ طالبان به خاطراستفاده از کلمۀ لایحه برای کتاب قوانین، به منظور دفاع از خود درمقابل اتهامات وارده علیه شان بیان شده است. برای مثال درمارچ 2011 گروه طالبان گزارش رسانه ها درمورد قطع گوش باشندگان ولسوالی ژیری ولایت کندهارتوسط جنگجویان این گروه را رد کردند. سخنگوی این گروه، دراین باره گفت که این کار توسط جنگجویان طالبان صورت نگرفته زیرا این عمل خلاف قوانین طالبان است وعاملین این جنایت، پولیس محلی افغان است که به منظور بدنام ساختن طالبان این عمل را انجام داده است.
سوال نویسندۀ تحقیق اینست: آیا این کتاب به منظورایجاد روحیۀ مسؤلیت پذیری طالبان است؟
کیت کلارک درادامه چنین می گوید: «کتاب لایحه، کنوانسیون جنوا نیست این کتاب دربعضی موارد اجازۀ شکستن قوانین جنگ را می دهد اما دربعضی موارد درهمسویی با قوانین بین المللی قرار گرفته است.» ممنوعیت هایی درمورد شکنجه، اعتراف به زور وعدم استفاده ازکلمۀ جهاد به منظور گرفتن پول و پیگیری دشمنی های شخصی نیز دراین کتاب گنجانده شده است.
لازم به ذکراست که این کتاب، جنگجویان را ازاختطاف اشخاص به منظوراخذ پول وجمع آوری مالیه ازمردم عادی منع می کند. این درحالیست که جنگجویان، به تکرار درمورد حفاظت ازجان ومال مردم عادی درجریان جنگ وعملیات های شان سفارش شده اند.
وی همچنین می افزاید که ژورنالستان بعضاً مورد سوء استفادۀ افراد قدرتمند به منظور جلوگیری از افشای قانون شکنی و ریاکاری آنان قرارگرفته اند. برای مثال، زمانیکه جنگجویان طالبان درجریان جنگ، به جان ومال مردم عادی بی توجهی می کنند، این ژورنالستان هستند که می توانند این سوالات را از سخنگوی طالبان بپرسند که چرا جنگجویان این گروه قوانین کتاب لایحه را زیرپا گذاشتند و یا اینکه آیا آنها افراد تخطی کننده را مجازات می کنند یا خیر؟ شماری از سازمان های مدافع حقوق بشربه شمول یوناما تاکنون اظهارات مختلفی درمورد کتاب لایحه، ابرازکرده اند.
نویسندۀ این تحقیق درادامۀ گزارش خود می نویسد:« جوانب کتاب لایحه، ممکن برای قانونمند شدن جنگ درافغانستان کمک کند اما کتاب قوانین طالبان بهتر ازسیستم جوابگویی است که آن را پشتیبانی می کند.»
علاوه برآن، طالبان کمسیونی را تحت عنوان کمسیون سمع شکایات ایجاد کرده وهیأت هایی را به منظورشنیدن شکایات مردم در مناطق اعزام می کنند. برای مثال رهبری طالبان، کمسیونی را به منظور تحقیق درمورد قتل 27 کارگر افغان در ولایت لغمان که قصد سفر به کشور ایران را داشتند، دراکتبر2008اعزام کردند.
طالبان هنوزهم ادعا می کنند که کشته شدگان ولایت لغمان را عساکر اردوی ملی افغان تشکیل می دادند که به بهانۀ کارگری می خواستند ازمیان طالبان عبورنمایند. اما واقعاً قومندان این عملیات که سبب کشتن کارگران شد، از کویتۀ پاکستان به این کارموظف شده بود جاییکه محکمه ای، وی را از این مقام برکناروخلع سلاح کرد.
براساس گزارش یوناما، مخالفین مسلح دولت درحال حاضرمسؤل قتل 4 تن از 5 غیرنظامی درمیدان نبرد هستند. ذبیح الله مجاهد سخنگوی طالبان این گزارش را یک جانبه خوانده و گفته است که طالبان به طورجدی حامی و پشتیبان جان ومال افراد غیرنظامی درجریان جنگ می باشند.
کلارک دراخیرچنین می گوید: «جنگ درحال شعله ورشدن است. خشونت، جان ومال افراد غیرنظامی را تهدید نموده وبه طورفزاینده درحال گسترش است وباید اقدامات جدی به منظورکاهش تلفات افراد ملکی روی دست گرفته شود.» وی همچنین می افزاید که مسئله کاهش میزان تلفات ملکی چیزیست که تمام طرف های درگیر باید به آن توجه داشته باشند.
نشرکتاب لایحه درواقع، ممکن است بخشی ازگفتگوهای صلح باشد واین کتاب زمینۀ مسؤلیت پذیری و متعهد بودن طالبان به تعهدات و وعده های این گروه را فراهم می کند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
