توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن تا چند روز دیگر چهار ساله میشود. این توافقنامه در هشتم میزان 1393میان افغانستان و امریکا به امضا رسید. سران حکومت وحدت ملی، لحظاتی بعد از امضای توافقنامه کابل – واشنگتن، اعلام کردند که این توافقنامه به نفع افغانستان است و باعث ثبات و امنیت در کشور خواهد شد. اکنون که چهار سال از عمر توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن سپری شده است، این پرسش به میان آمده است که آیا این توافقنامه به بهبود اوضاع امنیتی و ثبات در افغانستان کمک کرده است؟ پاسخ حکومت وحدت ملی که امضاکننده این توافقنامه از جانب افغانستان است، تکرار حرفهای همان روزی است که این توافقنامه را امضا کرد. سران این حکومت میگویند که بازنگری و یا لغو توافقنامه امنیتی با امریکا، هیچ کمکی به بهبود اوضاع امنیتی در کشور نخواهد کرد. آنها گفتهاند که بدیل دیگری برای این توافقنامه وجود ندارد و در صورت لغو آن افغانستان بار دیگر به انزوا خواهد رفت. از دید سران حکومت وحدت ملی، توافقنامه امنیتی، ضمن قانونمند ساختن حضور نظامی امریکا و متحدانش در افغانستان، باعث تداوم کمکهای این کشور و متحدان آن به کابل شده است.
اما هستند کسانی که از همان آغاز با امضای توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن مخالف بودند و اکنون نیز روی همان موضع خود پافشاری دارند. در کنار آنها، شمار زیادی از چهرههای مطرح سیاسی و نمایندگان پارلمان که در آغاز با امضای این توافقنامه موافق بودند، اکنون خواستار بازنگری و یا لغو این توافقنامه هستند. به استدلال این افراد، توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن نه تنها باعث بهبود وضعیت امنیتی در کشور نشده است که حتا نتوانسته است از وخیمتر شدن و بدتر شدن وضعیت امنیتی نیز جلوگیری کند. آنها با اشاره به افزایش ناامنیها در سراسر کشور و وقوع حملات مرگبار انتحاری و انفجاری در ولایتهای مختلف، از جمله کابل و ننگرهار، میگویند که توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن نتوانسته است افغانستان را به سوی امنیت و ثبات سوق دهد و لذا نیاز است درباره آن بازنگری صورت گیرد. حتا بعضی از منتقدان این توافقنامه فراتر از این رفتهاند و تأکید دارند، توافقنامهای که هیچ کمکی به بهبود اوضاع امنیتی کشور نتواند، بهتر است لغو شود.
در یک قضاوت منصفانه، هم حرفهای حکومت و هم سخنان منتقدان آن در باره توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن درست است. با لغو توافقنامه امنیتی، آیا اوضاع تغییر مثبت خواهد کرد؟ با خروج نیروهای بینالمللی، آیا جنگ پایان خواهد یافت و ثبات به افغانستان بر خواهد گشت؟ به دور از هر گونه حب و بغض سیاسی باید گفت که پاسخ این پرسشها منفی است. واقعیت این است که حیات دولت فعلی وابسته به کمکهای جهانی است. اگر همکاری جهانی با دولت فعلی قطع و مختل شود، حفظ آن برای هوادارانش دشوار خواهد بود. افغانستان فعلا در جنگ با تروریزم به سر میبرد. پیشبرد این جنگ نیاز به هزینههای هنگفت مالی و تسلیحاتی دارد. واضح است که تمام این هزینه از کمکهای خارجی، بهویژه دولت امریکا تأمین میشود. در صورت لغو توافقنامه، مسلم است که افغانستان در تنگنای بیشتر مالی قرار خواهد گرفت و تأمین هزینه این جنگ به یک کار مشکل و شاید ناممکن تبدیل خواهد شد. لذا حفظ این توافقنامه و اجرای درست آن میتواند برای پیروزی دولت در امر مبارزه با ترویزم مؤثر واقع شود و زمینه را در درازمدت برای بهبود امنیت و برقراری ثبات در کشور فراهم کند. از این جهت، حرفهای سران حکومت وحدت ملی در توجیه حفظ توافقنامه امنیتی با امریکا درست و منطقی است.
حرفهایی را که منتقدان حکومت وحدت ملی در رابطه با توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن مطرح کردهاند نیز درست و مبتنی بر شواهد عینی است. توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن، چه کمکی به بهبود اوضاع امنیتی کشور کرده است؟ اگر به اتفاقات امنیتی چهار سال اخیر نگاه کنیم، میبینم که کشور از نگاه امنیتی پیوسته در مسیر بدتر شدن حرکت کرده است. در جریان این سالها، ناامنی به ولسوالیها و ولایتهای امن نیز سرایت کرده است و میزان حملات انتحاری و انفجاری در شهرهایی که قبلاً امنتر بود، به اوج خود رسیده است. در یک نگاه گذرا، مشاهده میشود که ساحات زیر کنترول مخالفان مسلح دولت بیشتر و در مقابل، قلمرو حاکمیت دولت محدوتر شده است. خلاصه اینکه، آنچه مردم افغانستان از این توافقنامه امنیتی انتظار داشتند، به دست نیامده است. از این منظر، سخنانی را که منتقدان حکومت در رابطه به توافقنامه امنیتی کابل – واشنگتن به زبان آوردهاند، بدون مصداق نیست و با توجه به وقعیتهای جاری قابل توجیه است.
اکنون این پرسش مطرح میشود که اگر این توافقنامه امنیتی تا این حد مهم است، چرا کمکی برای بهبود اوضاع نکرده است؟ هیچ جای تردیدی نیست که این توافقنامه برای بهبود اوضاع امنیتی کشور بسیار مهم است و افغانستان از آنجایی که در جنگ با تروریزم به سر میبرد، نیاز دارد تا آن را حفظ کند. اما آنچه که این توافقنامه را تا این جای کار، ناکارآمد و غیرمؤثر جلوه داده است، ناتوانی جانب افغانستان در بهرهبرداری از این توافقنامه بوده است. حکومت وحدت ملی آن گونه که اعلام کرده بود، نتوانسته است از این توافقنامه به نفع بهبود وضعیت امنیتی کشور استفاده و مطابق محتوای آن با جانب امریکا رفتار کند. بنابراین، مشکلات کنونی، ریشته در محتوای توافقنامه ندارد، بلکه این مشکلات برخاسته از ناتوانی جانب افغانستان در استفاده از توافقنامه امنیتی و عدم اجرای مفاد این توافقنامه از سوی امریکا دارد. حال زمان آن فرا رسیده است که جانب افغانستان، یخن امریکا را محکم بگیرد و از آن بپرسد که چرا مفاد توافقنامه را عملی نکرده است و چرا از حضور نظامیاش در افغانستان به نفع ثبات و امنیت کار نگرفته است. بنابراین، وادار ساختن امریکا به اجرای توافقنامه بهتر از لغو آن است و این بهترین کاری است که سران حکومت وحدت ملی میتوانند برای بهبود اوضاع در افغانستان انجام دهند.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید