مرزهای افغانستان از هر سو با تهدیدهای مقطعی مواجه بوده و امکان برخاستن هر گونه تنش در نواحی مرزی وجود دارد که راکتپرانی پاکستان و پیشروی ترکمنستان نیز آخرین مورد آن نخواهد بود.
هفته گذشته بار دیگر راکتها از آن سوی خط دیورند، ساکنان ولایت کنر را دچار ترس و نگرانی نمود و برخی از باشندگان این ولایت را متضرر ساخت. قومندان امنیه ولایت کنر در شرق کشور از اصابت 36 راکت پرتاب شده از آن سوی خط دیورند به این ولایت خبر داد و اعلام کرد در اثر این حملات راکتی، خسارات زیادی بر جای مانده است. عبدالحبیب سیدخیلی می گوید که این 36 راکت به اطراف ولسوالیهای دانگام و شیگل ولایت کنر فیر شده است. وی گفت که این راکتپرانیها تلفات جانی در پی نداشته اما خسارت مالی زیادی بر جا گذاشته است.
قومندان امنیه ولایت کنر همچنین افزود از چند سال پیش تا اکنون صدها راکت از آن سوی خط دیورند به طرف افغانستان پرتاب شده است. وی گفت در این راکتپرانیها تا اکنون شماری از شهروندان کشور کشته و یا زخمی شدهاند و خسارات مالی زیادی بر افغانستان تحمیل شده است. سیدخیلی از دولت و جامعه جهانی خواست تا مانع تداوم راکتپرانی های پاکستان به افغانستان شوند.
در همین حال، باشنده‌های ولایت بادغیس به رسانه‌های مختلف تماس گرفته و گفتهاند که اردوی ترکمنستان داخل خاک افغانستان شده و به تاراج اموال مردم محل پرداخته است. در این مصاحبهها، مردم محل گفتهاند که دولت باید در این زمینه بیتفاوت باقی نمانده و از خاک و اتباع خود حراست نماید. آنان گفتهاند: “این وطن ما است و ما را در این جا عساکر ترکمنستان نمی‌مانند. نیروهای ترکمنستان 50 کیلومتر در داخل خاک افغانستان پیشروی کرده‌اند. دولت باید غم ما را بخورد، زیرا آنها مال و جان ما را می‌برند. ما در این منطقه جزیره داریم که در بین دو آب قرار داشته و چراگاه‌های مواشی ما می‌باشد. اما اکنون عساکر ترکمنستان همه این مواشی ما را به آن سوی مرز می‌برند.”
احمدالله علیزی، والی بادغیس، نیز پیشروی عساکر ترکمنستان را در خاک افغانستان تأیید نموده و تأکید کرده که دولت باید این تخطی سرحدی را از راههای دپلوماتیک حل و فصل نماید. وی خاطرنشان ساخت: “من از این واقعه آگاهی دارم و آرزو دارم که وزارت خارجه افغانستان که رسماً در جریان قرار دارد، این مسأله را زودتر ازراههای دپلوماتیک حل کند و انشاالله عنقریب حل می‌شود. بیشتر در این مورد نمی‌خواهم صحبت کنم.”
اعتراض سناتوران و پاسخ حکومت
در پی وقوع این رویداد، سناتوران نیز نسبت به این مسأله ابراز نگرانی نموده و خواستار حل این مشکل به صورت فوری گردیدند. بسم‌الله افغان‌مل، عضو مشرانوجرگه، می‌گوید که این پیش‌روی‌های مرزی باید مورد پیگیری قرار بگیرد و به طور جدی به آن رسیدگی صورت گیرد.
محمدعلم ایزدیار، معاون مشرانوجرگه، نیز از مسوولین خواست به این معضل رسیدگی کنند. وی از کمسیون بین‌الملل این مجلس خواست در هماهنگی با وزارت خارجه، موضوع پیش‌روی‌های مرزی ترکمنستان به افغانستان را پیگیری نمایند.
این اعتراض‌ها در حالی ابراز میگردد که سخنگوی وزارت امور خارجه می‌گوید، این یک موضوع سرحدی است و باید با مقامات وزارت امور داخله افغانستان مطرح شود. اما وزارت امور داخله این گزارش‌ها را که گویا نیروهای سرحدی ترکمنستان داخل خاک افغانستان شده و از قوانین ناظر بر مرزهای مشترک میان کشورها تخطی کرده‌اند، رد کرده است. به گفته صدیق صدیقی سخنگوی این وزارت، معلومات ارائه شده که گویا نیروهای ترکمنستان در خاک افغانستان پیشروی کرده‌اند، نادرست است. وی افزود: “هیچ گونه مشکلات سرحدی نیست و از سوی آنها نیز تخطیهای سرحدی صورت نگرفته است. این معلوماتی که به شما ارائه شده است، نادرست می‌باشد. نیروهای سرحدی هر دو کشور در امتداد سرحد به خصوص در ولایات هرات و بادغیس با یک تفاهم بسیار خوب از نزدیک با هم کار می‌کنند.”
در خصوص راکتاندازیهای پاکستان اما سیاست حکومت کابل تا اندازهای جدیتر بوده است. وزارت دفاع ملی در نشست شورای امنیت ملی از آمادگی کامل اردو برای دفع هر گونه حمله خبر داده است. وزیر دفاع ملی در جلسه تازه شورای امنیت از ادامه حملات راکتی نیروهای پاکستانی بر ولایت کنر اظهار نگرانی کرده است. بسم‌الله محمدی، وزیر دفاع کشور، در این جلسه گفت در چند روز اخیر به صورت منظم و سیستماتیک حملات راکتی بر مناطقی از ولایت کنر صورت گرفته است. آقای محمدی گفته است که نیروهای امنیتی افغان آمادگی هر نوع حملات و تهدیدات دشمن را دارد و تمام تحرکات دشمن را دفع می‌کند.
سیاست مبهم همسایهها
تحرکهای موجود در سرحدات کشور در حالی انجام می‌شود که بارها مقامات این کشورها از سیاست دوستی و همکاری سخن گفتهاند. این وضعیت به خصوص در مسأله مناقشات مرزی افغانستان و پاکستان مصداق بارزی دارد؛ کشوری که پیش از انتخابات به همکاریهای نزدیک برای تأمین امنیت انتخابات وعده سپرد، ولی در روز برگزاری آن و روزهای پیش از این رخداد، متهم به تحریم و سازماندهی چندین حمله نافرجام در افغانستان شد.
راکتپرانیهای اخیر نیز در حالی رخ می‌دهد که تنها چند روز پیش از آن، حکومت پاکستان قول همکاریهای بیشتر را در راستای تأمین امنیت مرزی با مقامات کاخ سفید داده بود. جیمز دابینز، نماینده ویژه امریکا در افغانستان و پاکستان، مذاکرات مستقیمی را با رهبران سیاسی و نظامی پاکستان انجام داده و تمرکز این مذاکرات بر اقدامات مقابله با خشونت از جانب اسلام‌آباد و همکاری پاکستان با کمپاین بین‌المللی تحت رهبری امریکا با هدف برقراری ثبات در افغانستان بوده است. وی در جریان سخنرانی در تلویزیون دولتی پاکستان گفت، ایالات متحده حامی اقدامات نواز شریف، صدراعظم پاکستان، برای مذاکره با طالبان این کشور با هدف خاتمه دادن به اقدامات شبهنظامیگرایانه این گروه است. رهبران پاکستان اعلام کرده‌اند در صورت نیاز برای مقابله با نامنی ها که این کشور با آن مواجه است از زور استفاده می‌کنند.
نماینده ویژه امریکا در افغانستان و پاکستان در ادامه گفت: “ما از اقدامات دولت پاکستان در انجام فرامین و دستورات قانونی در کشور به منظور حذف و از میان برداشتن خشونت و افراطگرایی نه تنها در پاکستان بلکه در جوامع دیگر حمایت می‌کنیم. ما معتقدیم که دولت جدید پاکستان و اردوی این کشور به کاهش و در نهایت حذف این نوعی از خشونت‌های افراطی متعهد می‌مانند و درباره آینده افغانستان نیز به اقدامات مثبتی دست می‌زنند.”
از سوی دیگر، عباس جیلانی، سفیر پاکستان در امریکا، در گفتگو با شبکه تلویزیونی «جیو» ابراز داشت که همکاری اطلاعاتی بین واشنگتن و اسلام‌آباد ادامه دارد و اردو نیز برای سرکوبی تروریست‌ها به همکاری با امریکا ادامه می‌دهد. وی افزود که پاکستان و امریکا برای حفظ امنیت در مرز افغانستان با هم به توافق رسیده‌اند و این همکاری امنیتی در این کشور را تضمین می‌کند. جیلانی خاطر نشان کرد که پاکستان از همان ابتدا دخالتی در نحوه برگزاری انتخابات در افغانستان نداشت و انتخاب رییس‌جمهور را به مردم این کشور سپرد، که امریکا و سایر کشورها نه تنها این موضوع را تأیید می‌کنند بلکه از عملکرد پاکستان ابراز تشکری کرده‌اند.
تنشهای مرزی یا فشار سیاسی؟
وضعیت آشفته مرزی در حالی حکومت و مردم افغانستان را نگران ساخته است که پروسه مهم انتقال قدرت سیاسی در پیش است و خروج نظامیان جامعه جهانی نیز بر دغدغههای موجود افزوده است. در همین حال، کارشناسان اذعان می‌کنند که تنشهای مرزی به نحوی برخاسته از امتیازطلبیهایی از سوی کشورهای همسایه از افغانستان باشد. عبدالعظیم غزنوی، آگاه امورسیاسی، بر این باور است: “به همان اندازه که مرز پاکستان از سوی این کشور با تبانی ایالات متحده امریکا به عنوان یک ابزار سیاسی استفاده می‌شود، مرز کشورهای آسیای میانه چون ترکمنستان، ازبکستان، تاجکستان و… نیز ممکن است ابزاری در راستای فشار از جانب قدرت دیگری چون روسیه باشد.”
این در حالی است که چندی پیش کاخ کرملین در نشست سازمان پیمان امنیت جمعی بر تأمین امنیت مرزها پس از سال 2014 به دلیل احتمال سرایت ناامنی از مرز افغانستان تأکید نموده و بر نقش ترکمنستان و ازبکستان در این خصوص اشاره نموده بود.
از جانب دیگر، برخی از کارشناسان امکان هر گونه ایجاد خلل در روابط خوب افغانستان و ترکمنستان را ناشی از دستهای دخالتگر مافیایی نیز میدانند. زیرا افغانستان و ترکمنستان دارای روابط خوب اقتصادی بوده و قرار است در زمینه صدور گاز و برق از ترکمنستان نیز همکاریهای گسترده و مستمری صورت گیرد. حیاتالله حکمت، کارشناس مسایل سیاسی، می‌گوید: “هرگاه ادعای وزارت امور داخله صادق باشد و پیشروی نیروهای ترکمنستان واقعیت نداشته باشد، باز هم باید متوجه تأمین امنیت مرزی میان افغانستان و کشورهای همسایه باشیم. زیرا تلاشهای دوامداری در راستای برهم زدن امنیت این مرزها وجود دارد و هرگاه جلو آن گرفته نشود، امکان سرایت ناامنی در شمال و ایجاد بحران امنیتی دیگری نیز قابل تصور است.”
به هرحال، رفع این ابهامات و خاتمه دادن به تنشهای مرزی نیازمند همکاری همهجانبه از سوی تمامی همسایههای افغانستان بوده و بدون چنین انگیزه و اقدامی، امکان تداوم آن در هر زمانی وجود داشته و بدون شک منافع تمامی کشورهای مرتبط را به خطر خواهد انداخت.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید
