ادعای 95 درصدی خودکفایی

وزارت زراعت و آبیاری می‏گوید که افغانستان 12سال گذشته در سکتور زراعت دست‏ آوردهای خوبی را داشته و در تمامی عرصه‏ ها شاهد سه تا چهار برابر رشد بوده است.
به گفته مسوولان این وزارت، افغانستان در بخش تولید غله نزدیک به خودکفایی رسیده است. بر اساس ارقام ارائه شده، مجموع تولیدات گندم در سال 1381 خورشیدی 2.6 ملیون تُن بوده که در سال 1392 این رقم به 5.1 ملیون تُن (95 درصد خودکفایی) رسیده است؛ در حالی که نیازمندی کشور به گندم 5.4 تا 5.6 ملیون تن پیش‏بینی شده است. 
از سویی هم، آمار و ارقام نشان می‏دهد که تنها 12 درصد خاک کشور قابل زرع است و وزارت زراعت می‏گوید که سه ملیون و 766 هزار هکتار ساحه للمی قابل کشت وجود دارد، که از این میان یک ملیون و 524 هزار هکتار آن تحت کشت قرار دارد. بر اساس معلومات این وزارت، سه ملیون و 562 هزار هکتار زمین آبی قابل کشت وجود دارد که از این میان دو ملیون و 100 هزار هکتار آن زیر کشت است.
اما کارشناسان بخش زراعتی می‏گویند که “از 12 درصد زمین‏های قابل زرع، دهاقین به هفت درصد آن دسترسی دارند و از هفت درصد بنا بر مشکلات جوی، نبود امکانات، موسمی بودن زراعت و ده‏ها مورد دیگر، دهاقین توانسته‏اند تنها3.6 درصد زمین‏های قابل زرع را بکارند”.
وزارت زراعت همچنان می گوید که برای جلوگیری از ضایعا آب 47 بند، سربند، بندهای آب‏گردان و ذخایر آب اعمار نموده است. به نقل از مسوولین این وزارت، آنان تصمیم دارند تا برنامه‏هایی را در خصوص مهار آب‏های جاری که هم اکنون 50 درصد آن به کشورهای همسایه سرازیر می‏شود، طرح‏ریزی و در پنج سال آینده بتوانند، این رقم را به 15 درصد کاهش دهند. اما کارشناسان سکتور زراعت و نهادهایی که در این بخش فعالیت دارند، پیشرفت‏های سکتور زراعت را اندک دانسته و باور دارند با فرصت‏ها و کمک‏های مالی صورت گرفته، طی 12 سال گذشته این وزارت نتوانسته در بخش زیربناها که شامل ساخت بندهای آب‏گردان، میکانیزه شدن زراعت، معرفی تکنالوژی جدید و مجهز ساختن زارعین به وسایل پیشرفته می‏شود، کاری انجام دهد.
با این همه، وزارت تجارت می‏گوید که بزرگترین اقلام صادراتی کشور را محصولات زراعتی تشکیل می‏دهد که در سال 1392 مجموع صادرات آن به 515 ملیون دالر بالغ می گردید.
این در حالی است که به نقل از اداره حمایت از سرمایه‏گذاری یا (آیسا) کمترین سرمایه‏گذاری در بخش زراعت صورت گرفته است.  مسوولان این اداره می‏گویند با توجه به زراعتی بودن کشور و متکی بودن 75 درصد مردم به زراعت، ظرف 12 سال گذشته، نزدیک به 250 ملیون دالر در بخش زراعت سرمایه‏گذاری شده است. این پایین‏ترین رقم سرمایه‏گذاری در کشور است.

ایا از گندم سیر هستیم؟

وزارت زراعت می گوید به خودکفایی گندم نزدیک شده ایم
مسوولان در وزارت زراعت، احداث باغ‏ها و قوریه‏جات، ترویج تکنالوژی جدید به دهاقین، حفاظت از امراض و آفات نباتی و رشد چشم‏گیر تولید غله‏جات را از دست آورد های این وزارت بیان می‏کنند.
جاوید احمد قایم، رییس عمومی پلان و پالیسی و برنامه‏های وزارت زراعت، می‏گوید که در 12 سال گذشته، ساحات باغی از 75 هزار هکتار به بیش از 125 هزار هکتار زمین رسیده و سالانه ده‏هاهزار اصله نهال به مردم از سوی این وزارت کمک شده است.
احمد جاوید قایم می گوید، محصولات انگور که  در سال‏های 1382 خورشیدی 360 هزار تُن بود، حال به 610 هزار تن افزایش یافته است، سیب از 17 هزار تُن به 78 هزار تن رسیده، بادام از نُه‏هزار تن به 42 هزار تُن افزایش یافته است:” علاوه بر افزایش حاصلات میوه، تولید گندم، در سال1381خورشید 2.6 ملیون متریک تُن بود، اما در سال 1392  این رقم به 5.1 ملیون متریک تن، تولید برنج از 388 هزار تن به 512 هزار تن،  پیاز از 48 هزار به 106 هزار تن، کچالو از 230 هزار به 330 هزار تن افزایش یافته است.”
به گفته رییس عمومی پالیسی وزارت زراعت، معرفی تکنالوژی جدید، توزیع تخم‏های اصلاح شده و جلوگیری از امراض و آفات نباتی از عوامل عمده افزایش محصولات زراعتی در 12 سال گذشته بوده است:” وزارت زراعت به صورت مجموعی سطح حاصلات زراعتی را در تمامی عرصه‏ها سه تا چهار برابر بلند برده است.”
احمد جاوید قایم علاوه می کند که در حال حاضر نزدیک به 150هزار تُن گندم در سیلوها ذخیر شده و تلاش دارند تا این رقم به 300 هزار تُن افزایش یابد: ” وزارت تلاش می‏کند که سیلوها دوباره فعال شود و کار فعال‏سازی حداقل پنج سیلو در جریان است.”
اما احمدتوفیق داوری، معاون اتاق‏های تجارت و صنایع می‏گوید، زراعت کشور در 12 سال گذشته به گونه‏ای که ایجاب می‏کرد، پیشرفت نکرده است.
وی عدم دسترسی به زمین‏های زراعتی و ماشین‏های جدید، قرضه‏های درازمدت و سهل، نبود ادویه‏های زراعتی، عدم ایجاد بانک انکشاف زراعتی، عدم مدیریت خوب و جلوگیری از [ضایع شدن] آب‏ها و فساد اداری را ازعوامل عدم پیشرفت سکتور زراعت عنوان می کند:”با وجود این مشکلات، دهاقین توانسته‏اند استفاده اعظمی را داشته باشند، به‏خصوص در بخش میوه‏جات.”

تخم‏های اصلاح‏ شده با کیفیت یا بی کیفیت؟

شماری از دهاقین تخم های اصلاح شده را بی کیفیت می خوانند
وزارت زراعت می‏گوید، توانسته است تخم‏های اصلاح‏شده و نسل‏های جدیدی از گندم و میوه‏جات را که حاصل بیشتر می‏دهد، به دهاقین معرفی نماید. رییس پلان و پالیسی این وزارت زراعت، می‏گوید که نسل‏های اصلی گندم کشور حفظ شده و هیچ‏گاهی از بین نمی‏رود، اما این نسل‏ها، اصلاح گردیده تا حاصلات آن بیشتر شود:” استفاده از تخم‏های اصلاح‏شده 20 تا 30 درصد تولیدات را افزایش داده و دهاقین علاقمندی زیادی به تخم‏های اصلاح‏شده دارند.”
از سویی هم، محمدآقا، معاون نماینده موسسه خوراک و زارعت سازمان ملل متحد در افغانستان، می‏گوید که پروژه تولید تخم‏های اصلاح‏شده که از سوی این موسسه تطبیق شده، بسیار مؤثر بوده است. وی می‏گوید: “سال 1381، یک‏کیلو تخم اصلاح‏شده هم در کشور وجود نداشت، اما اکنون هزاران تُن تخم اصلاح‏شده وجود دارد، این یکی از دست‏آوردهای بزرگ این موسسه و وزارت زراعت در این بخش است.”
به گفته وی، بیش از 100 شرکت تولید تخم اصلاح‏شده مجهز با وسایل پیشرفته در 28 ولایت ایجاد شده و در کنار آن ایجاد لابراتوار تخم‏های اصلاح‏شده در شش زون از پیشرفت‏های دیگر در این بخش است. به گفته محمد آقا ایجاد ریاست تحقیق وزارت زراعت از کارهای دیگری است که در بخش تخم‏های اصلاح‏شده صورت گرفته است.
همچنین موسسه خوراکه و زراعت سازمان ملل متحد و وزارت زراعت نگرانی دهاقین در مورد از بین بردن تخم‏های اصلی کشور را رد نموده، می‏گویند که تخم‏های اصلاح‏شده،  پس از سه سال تحقیق و در صورت نتیجه خوب، تکثیر و به عنوان تخم‏های اصلاح‏شده معرفی می‏شود.
از سویی هم، مقام‏های اتحادیه ملی تخم‏های بذری افغانستان با آنکه تخم‏های اصلاح‏شده را در افزایش محصولات مؤثر می‏دانند، اما می‏گویند در شرایط کنونی، وزارت زراعت  توانایی تولید تخم‏هایی را ندارد که در تمامی نقاط کشور نتیجه مثبت بدهد.
سیدآجان ابدیانی، رییس اتحادیه ملی تخم‏های بذری افغانستان، می‏گوید، تخم‏های اصلاح‏شده‏ای که روند تحقیق آن در وزارت زراعت تکمیل می‏شود و به شرکت‏های خصوصی غرض تکثیر فرستاده می‏شود، در برخی ساحات مؤثر بوده ولی در بعضی از ساحات هیچ نتیجه‏ نداده است.
ابدیانی می افزاید، تخم‏های اصلاح‏شده برای پنج سال به شکل مداوم به عنوان تخم بذری قابل استفاده است و نتیجه می‏دهد، اما نمی‏توان از انواع تخم‏های دیگری که به نام “دو رگه” یاد می‏شود، برای بار دوم به عنوان تخم اصلاح‏شده استفاده کرد، که معمولاً این نوع تخم بیشتر در بخش سبزی‏جات مورد استفاده می‏باشد. اما ذکرالله صافی، استاد پوهنځی زراعت پوهنتون کابل، می‏گوید که در اوایل، تخم‏های اصلاح‏شده بدون تحقیق به دهقانان توزیع شد و این کار سبب بی‏باوری در برابر نسل‏های جدید گردید: ” این کار ضربه بزرگی به دهاقین کشور محسوب می‏شود.”
از سویی هم، محمد جعفری، یکی از دهاقین در ولایت بامیان، از نتیجه تخم‏های اصلاح‏شده ناراضی به نظر می‏رسد. او که یک بار از تخم‏های اصلاح‏شده گندم استفاده کرده است، می‏گوید که هیچ نتیجه‏ مثبت از این تخم‏ها به دست نیاورده است: “کمک به دهاقین صورت نگرفته است، تخم اصلاح‏شده مشخص نیست، ما به این گونه تخم‏ها باور نداریم، از خود ما گندم و کچالو و همه اصلاح‏شده بود و هست.”
در همین حال، عزت‏الله، باشنده ولسوالی امام صاحب ولایت کندز، می‏گوید: “در این 12 سال گذشته با دهاقین این ولسوالی کمک صورت نگرفته است.”

مدیریت منابع طبیعی

ساحه جنگلات از1.3 به 1.7 ملیون هکتار افزایش یافته
وزارت زراعت و مالداری هم مانند دیگر بخش‏ها در بخش مدیریت منابع طبیعی دست‏آوردهایی داشته است. توزیع بیش از دو ملیون اصله نهال در هر سال، حفاظت از جنگلات و حفاظت از علفچرها، از دست‏آوردهای این وزارت در بخش مدیریت منابع طبیعی بوده است. جواد قایم، رییس پلان و پالیسی و برنامه‏های وزارت زراعت، می‏گوید که ساحه جنگلات از1.3 به 1.7 ملیون هکتار افزایش یافته است. ساحه علفچر از 45 درصد به 47 درصد (30 ملیون و 276 هزار هکتار) افزایش یافته، از هشت ساحه حفاظت‏شده تا هنوز سه ساحه آن از سوی حکومت به گونه رسمی پذیرفت شده است. 
رییس پلان و پالیسی وزارت زراعت با آنکه تداوم قطع جنگلات را نگران‏کننده می‏خواند اما می‏گوید که این روند تا اندازه ای کم شده است: “اهداف ما در این بخش تا ده سال آینده عبارت است از احیای 200 هزار هکتار جنگل، احیای پنج ملیون هکتار چراگاه، تثبیت و انکشاف هشت ساحه حفاظت‏شده و پارک ملی، ایجاد 200 انجمن حفاظت از جنگلات و ایجاد یک‏هزار و 500 انجمن حفاظت از علفچرها است.”
اما غلام‏سخی مشوانی، نماینده کنر در ولسی جرگه، می‏گوید: “قطع جنگلات افغانستان از سال‏های گذشته تا هنوز به گونه غیرقانونی ادامه دارد، در قطع جنگلات دست‏های بزرگ دخیل است و به پاکستان قاچاق می‏شود. این موضوع چندین بار با وزارت‏های مربوطه و حتی به شورای وزیران مطرح شده است، اما نسبت به آن، هیچ توجهی صورت نگرفته است.”

سرمایه‏گذاری‏های زراعتی
ابراهیم شمس، معاون اداره سرمایه‏گذاری (آیسا)، می‏گوید که سکتور زراعت مانند دیگر سکتورها پیشرفت چندانی نکرده است. شمس می‏افزاید که 250 ملیون دالر ظرف 12 سال گذشته در بخش زراعت سرمایه‏گذاری شده است:” این رقم کم‏ترین سرمایه‏گذاری در بخش زراعت را نشان می‏دهد. این رقم، ده درصد کل سرمایه‏گذاری را تشکیل می‏دهد.”
احمدتوفیق داوری، معاون اتاق‏های تجارت و صنایع، نیز می‏گوید که “سرمایه‏گذاری‏های انجام شده در بخش زراعت چشم‏گیر نبوده است”.

محصولات زراعتی
مسوولان در اتاق‏های تجارت و صنایع می‏گویند که صادرات محصولات زراعتی از 100 ملیون دالر در سال 1381 به 300 ملیون دالر در سال 92 رسیده است. احمدتوفیق داوری، معاون اتاق‏های تجارت و صنایع می‏گوید با وجود مشکل امنیت و نبود وسایل و امکانات پیشرفته در عرصه زراعت، دهاقین موفق شده‏اند سطح تولیدات شان را بالا ببرند.
در همین حال، مسافر قوقندی، سخنگوی وزارت تجارت و صنایع، می‏گوید در سال 1392 نزدیک به 100 ملیون دالر در صادرات افزایش به وجود آمده که دلیل آن اقلیم مناسب است. به گفته قوقندی بیشترین اقلام صادراتی کشور را محصولات زراعتی تشکیل می‏دهد و این محصولات در 47 بازار جهان صادر می‏شود.
اما با وجود این، ابراهیم شمس، معاون اداره آیسا، می‏گوید که عدم بسته‏بندی معیاری محصولات صادراتی، عدم رسیدن به موقع به بازارهای جهان و آگاه نبودن تاجران از تقاضای مارکیت‏های جهان، عمده‏ترین مشکلات محصولات زراعتی در بخش صادرات است.
از سویی هم، وزارت زراعت می‏گوید که 95 درصد گندم مورد ضرورت در داخل کشور تولید می‏شود و این امر سبب شده تا واردات گندم کاهش یابد.
مسافر قوقندی، سخنگوی وزارت تجارت و صنایع، نیز می‏گوید در سال 1392 خورشیدی، افغانستان تنها 200 هزار تُن گندم نیاز داشت و بقیه گندم مورد ضرورت در داخل کشور تولید شده بود. وی ابراز امیدواری می‏کند که افغانستان بتواند در سال 1393 در بخش غله‏جات به خودکفایی کامل برسد.
اما معاون اتاق تجارت و صنایع می‏گوید که 50 درصد غله مورد نیاز افغانستان از بیرون وارد می‏شود، که آرد، گندم و برنج از عمده‏ترین اقلام وارداتی کشور است.
عبدالرحمن شهیدانی، معاون کمسیون منابع طبیعی و محیط زیست ولسی جرگه، نیز ادعای خودکفایی 95 درصدی وزارت زراعت در بخش غله‏جات را دور از واقعیت  می‏داند.
به گفته وی، روزانه، صدها تُن آرد و گندم از بنادر مختلف وارد کشور می‏شود و این نشان‏دهنده متکی بودن افغانستان به واردات است، نه نشان‏دهنده خود‏کفایی.
در همین حال سخنگوی وزارت تجارت و صنایع دلیل واردات آرد را صادر شدن گندم افغانستان به خارج بیان نموده، می‏گوید به دلیلی که گندم افغانستان از کیفیت بالایی برخوردار است، همه ساله به بیرون صادر شده و به جای آن آرد از کشورهای همسایه وارد می‏گردد. 

مالداری و صحت حیوانی

8500 فارم مالداری در 12 سال گذشته ساخته شده است
در حالی که وزارت زراعت، آبیاری و مالداری ارقام دقیقی را از ایجاد فارم های مالداری در کشور ارایه نمی کند، اما محمدآقا، معاون نمایندگی موسسه خوراک و زراعت سازمان ملل متحد در افغانستان، می‏گوید که هشت‏هزار و 500 فارم کوچک و بزرگ خصوصی در بخش مالداری در افغانستان ساخته شده و گسترش اصلاح نسل‏های حیوانی به‏خاطر شیردهی زیاد و ایجاد فابریکه‏های پروسس شیردهی، از برنامه‏های دیگر در این بخش بوده است.
وی می‏گوید که موسسه خوراک و زراعت سازمان ملل متحد، وزارت زراعت افغانستان را در بخش فارم‏های مرغداری نیز کمک زیادی کرده است: ” ایجاد اتحادیه مرغداری کابل، تولید مرغ، گوشت مرغ و چوچه مرغ و تقویت مرغ‏های خانگی شامل این کمک‏ها است.”
توزیع 27 هزار تُن گندم به دهاقین، توزیع 20 هزار تُن کود سیاه و توزیع 25 هزار تُن کود سفید، توزیع 152 هزار بسته تخم‏های سبزی، توزیع 50 هزار بوری مواد ضدکرم حیوانات، توزیع دوا و غذاهای حیوانی از کمک‏های دیگر انجام شده این موسسه به دهاقین است.

رشد اقتصادی دهاقین
کمک‏های کوپراتیفی و دادن قرضه به دهاقین در صورت ضرورت، از فعالیت‏های عمده وزارت زراعت برای رشد اقتصادی دهاقین بوده است.
جاوید قایم، رییس عمومی پلان و پالیسی وزارت زراعت، می‏گوید که 43 ملیون قرضه بزرگ و 12 ملیون دالر قرضه کوچک در 13 سال اخیر به دهاقین داده شده است.
به گفته او، ایجاد 40 هزار باغچه کوچک و ایجاد سبزی‏خانه‏ها که سبزی‏جات مورد ضرورت کشور در آن‏ها تولید می‏شود، نیز در رشد اقتصاد دهقانان مفید بوده است.
ایجاد مراکز پروسس و بسته‏بندی و دایر نمودن میله‏های زراعتی از برنامه‏های دیگری بوده که در بازاریابی برای محصولات زراعتی تأثیر بسزایی داشته است. 

ارتقای ظرفیت
رییس عمومی پلان و پالیسی وزارت زراعت و مالداری می‏گوید که شمار زیادی از کارمندان این وزارت تا مقطع ماستری تحصیل کرده‏اند و در پیش‏برد امور مصروف هستند.
به گفته وی  در 12 سال گذشته 19 قانون ساخته و منظور شده است، 11 مسوده هم روی کار است، 13 مقرره منظور شده و 16 مقرره دیگر روی کار است، 18 طرزالعمل هفت اساس‏نامه، هشت پالیسی ساخته شده و روی مسوده 18 پالیسی دیگر کار جریان دارد.
قایم می‏گوید، به دلیل تطبیق برنامه‏های ارتقای ظرفیت، متخصصین خارجی در وزارت زراعت وجود ندارند، اگر هم باشد بسیار کم و در  کوتاه‏مدت استخدام می‏شوند.

اهداف آینده
مسوولان وزارت زراعت می‏گویند، تلاش می‏کنتد تا آب‏های طبیعی کشور را مهار و قابل استفاده بسازد. رییس پلان و پالیسی وزارت زراعت، می‏گوید: “18 تا 19 هزار شبکه آبیاری نزد این وزارت راجستر است و وزارت زراعت تلاش می‏کند در پنج سال آینده این شبکه‏ها را احیا و 50 درصد آب را که فعلاً ضایع می‏شود، به 15 درصد کاهش دهد.”
وزارت زراعت می‏گوید که اعمار و بازسازی کانال‏ها، معرفی روش‏های بهتر استفاده از آب و جلوگیری از ضایع شدن آن، به کارگیری سیستم‏های نظارتی مناسب و حفظ و مراقبت به‏موقع از ذخایر آبی، عناصر مهم برنامه‏های انکشافی این وزارت است که در نتیحه تطبیق آن در 10 سال آینده، به تعداد 32 بند متوسط و کوچک اساسی آبیاری و به تعداد بیش از 2000 بند آب‏گردان و ذخایر کوچک آبی اعمار و میزان ساحات تحت آبیاری از دو ملیون هکتار به بیش از 3.2 ملیون هکتار افزایش خواهد یافت.
در همین حال، محمدآقا، معاون نماینده سازمان خوراک و زراعت ملل متحد در افغانستان، می‏گوید به کمک تخنیکی این موسسه 800 هزار هکتار زمین احیای دوباره شده و در برنامه دوم که تا سال 2016 ادامه پیدا خواهد کرد، 350 هزار هکتار زمین احیای مجدد خواهد شد.

اعمار شهرک‏ها بالای زمین‏های زراعتی
اداره اراضی افغانستان می‏گوید که یک‏ملیون و 279 هزار و 700 جریب زمین به صورت مجموعی در سراسر کشور از سوی افراد و اشخاص(دولتی وغیردولتی) غصب شده است. از این میان، 986 هزار و 334 جریب زمین توسط 15 هزار و 832 تن به شکل انفرادی غصب شده است، که بیشتر این زمین‏ها در ولایات بلخ، نیمروز، تخار، بغلان، لوگر، کندز، کاپیسا و ننگرهار، موقعیت دارد. زمین‏های غصب‏شده شامل اراضی بکر و بایر، زراعتی، علفچرها، فارم‏ها، جنگلات، بسترهای دریا، نی‏زارها، دامنه‏های کوه‏ها و تپه‏ها می‏باشد. این اداره می‏گوید که 262 هزار و 537 جریب زمین برای ساخت شهرک‏ها، غصب شده است که بالای آن، 355 شهرک و ساحات مسکونی غیرقانونی ساخته شده است.
غلام‏حسین رحمانی، یکی از مسوولین اداره اراضی کشور، می‏گوید که غصب زمین‏های دولتی معمولاً توسط قومندانان مسلح محلی و زورگویان، سران اقوام، بزرگان قریه‏ها و متنفذین استفاده‏جو، شاروالی‏ها، تعدادی از افسران اردو و پولیس ملی، تعدادی از اراکین فاسد و فرصت‏طلب دولتی، پولدارانی که پول‏های سیاه و نامشروع در اختیار دارند، صورت گرفته است.