جنگهای داخلی سبب ویرانی بسیاری از مناطق کابل شد، ولی آرشیف ملی یکی از مکانهای نادری بود که مصوون ماند و آسیب جدی ندید. شمار زیادی از اسناد موجود در این آرشیف در سطح جهانی بینظیر میباشد.
آرشیف ملی تاریخ افغانستان را بیان میکند. در اینجا عصر شکوفایی و ویرانگری هر دو را میتوان در لابلای اسناد و تصاویر تاریخی مشاهده کرد.
نسخههای خطی تزئینشده با طلا و لاجورد توجه هر تازهواردی را به خود جلب میکند. در اینجا اسناد تاریخی بینظیری که قدامت آن تا 500 سال پیش میرسد نگهداری میشود. عبدالرشید عثمان، مسوول بخش خطی آرشیف ملی، میگوید كه 70 درصد آثار خطی این آرشیف با طلا و لاجورد تزئین شده است: “ما آثاری داریم که در آرشیف جهان شاید کمنظیر باشد. تقریباً 70 درصد آثار ما با طلا و لاجورد تزئین شده است.”
تصاویر تاریخی
مسوولان آرشیف ملی میگویند بیش از 180 هزار سند تاریخی در آرشیف ملی نگهداری میشود. تصاویری از مکانهای تاریخی نیز در این آرشیف موجود است. عکسهای بودای بامیان پیش از تخریب و مراحل مختلف تخریب آن را میتوان در آرشیف ملی مشاهده کرد.
بانکنوتهای دورههای مختلف در اینجا موجود است و برخی از کوچها و تختهای شاهان گذشته این کشور که با چوب به صورت ماهرانهای کندنکاری شده، در این آرشیف نگهداری میشود.
خداداد آغر، مسوول اسناد تاریخی در آرشیف ملی، میگوید، اسنادی که مربوط به دوران سلطانحسین بایقرا است، در این آرشیف نگهداری میشود: “آرشیف از دو بخش تشکیل شده؛ یک بخش اسناد خطی و بخش دیگر اسناد تاریخی. اسنادی از زمامداران و رجال سیاسی در اینجا نگهداری میشوند.”
تقریباً همه آثار خطی در آرشیف ملی دستنویس هستند؛ فرمانهای حاکمان گذشته، جزوهها و کتابها با دست نوشته شده است. برخی از نسخههای خطی آرشیف ملی برای نسل کنونی ناآشنا میباشد.
این آثار با رسمالخط کوفی، خط سیاه مشق و خط بهاری نگاشته شده؛ رسمالخطهایی که امروزه از آنها استفاده نمیشود. حاشیههای این خطوط با حاشیههای زیبا تزئین گردیده است. عبدالرشید عثمان میگوید: “در بخش آمریت رسمالخط، آثار خطی یا قلمی است که در زمانهای قدیم نوشته شده و در اینجا نگهداری میشود.”
بودجه ناکافی
مسوولان آرشیف ملی میگویند، اسناد و نوشتههایی که قدامت آنها به 50 سال پیش برسد، مربوط آرشیف ملی است و خرید و فروش آنها در بازار ممنوع میباشد. هرچند آرشیف ملی، اسناد تاریخیای را در صورتی که نزد افراد باشد، خریداری میکند، اما مسوولان آن میگویند كه بودجه کافی برای خریداری اسناد گرانبها در اختیار ندارند. آقای آغر میگوید: “ما یک مقدار بودجه برای خریداری اسناد داریم، اما متأسفانه فقط میتوانیم اسناد بسیار مهم را خریداری بکنیم.”
این مسوول آرشیف ملی از مردم میخواهد که اگر اسناد تاریخی دارند، آن را در آرشیف ملی تسلیم دهند: “ما همیشه از طریق رسانهها گفتهایم که اگر هموطنان ما اسنادی در اختیار دارند، آنها را در آرشیف تحویل دهند تا دانشمندان استفاده بهتر کنند.”
آرشیف ملی حالا منبع خوبی برای جهانگردان و محققانی است که میخواهند در مورد افغانستان و تاریخ آن بدانند. ساختمان آرشیف ملی در سالهای اخیر ترمیم شده است.
کلیدگروپ را در تویتر و فیس بوک دنبال کنید